উপেক্ষিত এখন গাঁৱৰ নিৰ্বাচন বৰ্জন

‘‘আপুনি বিদ্যুতৰ পোহৰত জন্ম হৈছে আৰু আমি আন্ধাৰত’’, কেঁচা ঘৰটোৰ বাৰান্দাত বহি নন্দৰাম জামুনকাৰে এইদৰে কয়৷ আমি আছো অমৰাৱতী জিলাত খড়িমল গাঁৱত৷ ২৬ এপ্ৰিল ২০২৪ তাৰিখে ইয়াত সাধাৰণ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হ’ব৷ নন্দৰামে উল্লেখ কৰা আন্ধাৰৰ কথা প্ৰকৃততেই আক্ষৰিক; মহাৰাষ্ট্ৰৰ এই জনজাতীয় গাঁওখনে কেতিয়াও বিদ্যুতৰ পোহৰ দেখা নাই৷

‘‘প্ৰত্যেক পাঁচ বছৰৰ মূৰে মূৰে কোনোবা এজন আহি বিদ্যুৎ যোগানৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে৷ কিন্তু বিদ্যুত বাদেই, তেওঁলোকে উভতিও নাচায়’’, ৪৮ বৰ্ষীয় ব্যক্তিজনে এইদৰে কয়৷ ২০১৯ চনত শিৱসেনাৰ প্ৰাৰ্থী তথা প্ৰাক্তন কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰী আনন্দৰাও আদছুলক পৰাজিত কৰি নিৰ্দলীয় প্ৰাৰ্থী হিচাপে নৱনীত কৌৰ ৰাণা ক্ষমতালৈ আহিছিল৷ এই বছৰ তেওঁ ভাৰতীয় জনতা দলৰ প্ৰাৰ্থী হিচাপে নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছে৷

চিখালদাৰা তালুকাৰ এই গাঁওখনত ২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ১৯৮টা পৰিয়াল আছে যি জীৱিকাৰ বাবে মহাত্মা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰামীন নিয়োজন নিশ্চিতি (মনৰেগা) আঁচনিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল৷ যিকেইঘৰ লোকৰ নিজা ভূমি আছে, তেওঁলোকে বৰষুণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল খেতি কৰে, বিশেষকৈ মাকৈৰ খেতি৷ খড়িমল গাঁৱৰ অধিকাংশ লোকেই অনুসূচীত জনজাতিৰ (এছটি) আৰু তেওঁলোকে খোৱা পানী তথা বিদ্যুতৰ সুবিধা নোপোৱাকৈয়ে জীৱন নিৰ্বাহ কৰি আছে৷ কৰ্কু জনজাতিৰ নন্দৰামে কৰ্কু ভাষা কয় আৰু এই ভাষাটোক ২০১৯ চনত জনজাতি পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ে বিপদাপন্ন ভাষা হিচাপে চিহ্নিত কৰিছে৷

‘‘আমি পৰিৱৰ্তনৰ আশাত ৫০ বছৰ ধৰি ভোটদান কৰি আহিছো, কিন্তু আমি প্ৰতিবাৰেই নিৰাশ হওঁ’’, নন্দৰামৰ কাষতে বহি তেওঁক সান্ত্বনা দি দিনেশ বেলকাৰে এইদৰে কয়৷ তেওঁৰ নিজৰ ৮ বছৰীয়া পুত্ৰক ১০০ কিলোমিটাৰ দূৰৈৰ আবাসিক বিদ্যালয়ত থৈ আহিছে৷ গাঁওখনত এখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয় আছে, কিন্তু যাবলৈ পথ আৰু পৰিবহণৰ ব্যৱস্থা নাই৷ সেয়ে শিক্ষকৰ উপস্থিতিও অনিয়মীয়া৷ ‘‘তেওঁলোকে সপ্তাহত দুদিনকৈ আহে’’, ৩৫ বছৰীয়া দিনেশে এইদৰে কয়৷

‘‘বহুতে [নেতাই] ইয়াত ৰাজ্যিক পৰিবহণ বাছৰ ব্যৱস্থা কৰি দিম বুলি প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে৷ কিন্তু নিৰ্বাচনৰ পিছতে তেওঁলোক অদৃশ্য হৈ পৰে’’, ২৪ বছৰীয়া ৰাহুলে এইদৰে কয়৷ তেওঁ এজন মনৰেগা কৰ্মী৷ পৰিবহণৰ সুব্যৱস্থা নথকাৰ ফলত সময়ত নথিপত্ৰ জমা কৰিব নোৱাৰি তেওঁ মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যয়ন আধাতে সামৰিবলগীয়া হৈছে৷ ‘‘আমি সম্পূৰ্ণৰূপে অধ্যয়ন ত্যাগ কৰিবলগীয়া হৈছে’’, তেওঁ লগতে এইদৰে কয়৷

‘‘শিক্ষা পিছত, প্ৰথমে আমাক খোৱা পানীৰ প্ৰয়োজন’’, আবেগসম্বলিত কণ্ঠৰে নন্দৰামে কৈ উঠে৷ উজনি মেলঘাট অঞ্চল দীৰ্ঘদিন ধৰি পানীৰ অভাৱত ভুগি আছে৷

খোৱা পানীৰ বাবে গাঁওবাসীয়ে প্ৰতিদিনে ১০-১৫ কিলোমিটাৰ বাট অতিক্ৰম কৰিবলগীয়া হয় আৰু এই কাম কৰে মহিলাসকলে৷ গাঁৱৰ কোনোটো ঘৰতে পানীৰ নলৰ ব্যৱস্থা নাই৷ ৰাজ্য চৰকাৰে অঞ্চলটোত তিনি কিলোমিটাৰ দূৰৈৰ নাৱালগাঁৱৰ পৰা পানীৰ যোগান ধৰিবলৈ পাইপ বহুৱাইছে৷ কিন্তু জহকালি পাইপবোৰ শুকান হৈ থাকে৷ আনহাতে নাদৰ পানী খোৱাৰ অনুপযোগী৷ ‘‘অধিকাংশ সময় আমি ঘোলা পানী খাব লাগে’’, দিনেশে এইদৰে কয়৷ সেইবাবে পূৰ্বে এবাৰ বিশেষকৈ গৰ্ভৱতী মহিলা আৰু শিশুসকলৰ মাজত ডায়েৰিয়া আৰু টাইফয়েডৰ এক মহামাৰী হৈছিল৷

খড়িমলৰ মহিলাসকলৰ দিনটো কাহিলিপুৱা তিনি অথবা চাৰি বজাৰ পৰা খোৱা পানী আনিবলৈ দীঘলীয়া পথ অতিক্ৰম কৰাৰ পৰা আৰম্ভ হয়৷ ‘‘আমি খোৱা পানীৰ শাৰীত তিনিৰ পৰা চাৰি ঘণ্টা অপেক্ষা কৰিব লাগে’’, ৩৪ বৰ্ষীয়া নম্যা ৰামা ধিকাৰে এইদৰে কয়৷ নিকটৱৰ্তী দমকলটো ছয় কিলোমিটাৰ দূৰৈতে অৱস্থিত৷ নদীৰ পানী শুকাই যোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ঠাইডোখৰ পিয়াহত আতুৰ বনৰীয়া জন্তু যেনে ভালুক আৰু উজনি মেলঘাটৰ চেমাদোহ ব্যাঘ্ৰ অভয়াৰণ্যৰ পৰা অহা বাঘৰ বিচৰণ ভূমিলৈ পৰিণত হৈছে৷

দিনটোৰ প্ৰথম কামেই হ’ল খোৱা পানী সংগ্ৰহ কৰা৷ নম্যাৰ দৰে মহিলাসকলে পুৱা ৮ বজাত মনৰেগাৰ কাম কৰিবলৈ যোৱাৰ পূৰ্বে ঘৰৰ বাহী-বন সম্পন্ন কৰিব লাগে৷ দিনটোৰ হাঁড়ভগা পৰিশ্ৰমৰ অন্তত সন্ধিয়া ৭ বজাত পুনৰ পানী সংগ্ৰহৰ বাবে যাব লাগে৷ ‘‘আমি অকণো আহৰি নাপাও৷ আমি ৰুগীয়া আনকি গৰ্ভৱতী হ’লেও পানী সংগ্ৰহ কৰিবলৈ যাবই লাগিব৷ সন্তান জন্ম দিয়াৰ পিছতো আমি কেৱল দুই বা তিনি দিনৰ বিশ্ৰাম পাওঁ’’, নম্যাই এইদৰে কয়৷

আগন্তুক লোকসভাৰ নিৰ্বাচনৰ ক্ষেত্ৰত নম্যাই এক দৃঢ় সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছে৷ ‘‘গাঁৱত খোৱা পানীৰ নলৰ ব্যৱস্থা নোহোৱা পৰ্যন্ত মই ভোট নিদিও৷’’

তেওঁৰ কণ্ঠ সমগ্ৰ গাঁওখনতে অনুৰণিত হৈ পৰে৷

‘‘আমি পথ, বিদ্যুৎ আৰু খোৱা পানীৰ সুবিধা নোপোৱালৈ ভোট নিদিও৷ আমি আমাৰ গাঁৱত কোনো ৰাজনৈতিক নেতা প্ৰৱেশ কৰিবলৈ নিদিও৷ ইমান বছৰ ধৰি তেওঁলোকে আমাক মুৰ্খ সজালে, আগলৈ এয়া হ’ব নিদিও’’, খড়িমলৰ প্ৰাক্তন চৰপঞ্চ বাবনু জামুনকাৰে এইদৰে কয়৷

অনুবাদক: মনোৰঞ্জন মজুমদাৰ