২০২৩ : পাৰিভাষা - সৰ্বসাধাৰণৰ ভাষাৰে সৰ্বসাধাৰণজনৰ আৰ্কাইভ

২০২৩ৰ ৭ ডিচেম্বৰত পেলেষ্টাইনৰ আমাৰ সহকৰ্মী অনুবাদক, কবি, লিখক, একাডেমিক, স্তম্ভলিখক আৰু সমাজকৰ্মী ৰিফাট আলআৰীৰ গাজাত চলি থকা ধাৰাবাহিক গণহত্যাৰ সময়ত এক লক্ষ্য-নিৰ্ধাৰিত বোমাবৰ্ষণত মৃত্যু ঘটে। তেওঁৰ কণ্ঠ যিদিনা নীৰৱ কৰি পেলোৱা হ’ল, সিদিনাই তেওঁ লিখা কবিতাই গোটেই বিশ্বত দহ-বাৰটাৰো অধিক ভাষাত ভাষান্তৰেৰে প্ৰতিধ্বনিত হৈ ৰৈছে।

এনে এখন পৃথিৱীত, এনে এক কালসন্ধ্যাত আমি পাৰিৰ ভাষাৰ জগতখনত আমাৰ কাম আৰু ভূমিকা সম্পৰ্কে এবাৰ পৰ্য্যালোচনাৰ কৰিবলৈ ওলাইছো। আৰু আমি ৰিফাটৰ কথাৰে প্ৰাৰম্ভৰ আগ্ৰহ কৰিছো:

আমাৰ সংগ্ৰামক কণ্ঠ দিয়াৰ আৰু যুঁজি যোৱাৰ একমাত্ৰ সম্বল হৈছে এই ভাষাটো। আমি নিজকে শিক্ষিত কৰা আৰু আনক শিক্ষিত কৰাৰ উদ্দেশ্যে শব্দবোৰেই হৈছে আটাইতকৈ মহামূল্যবান ভাণ্ডাৰ। আৰু এই শব্দবোৰ যিমান পাৰি সিমান ভাষাত প্ৰচাৰিত হ ’ ব লাগে। এনে এটা ভাষাত মই বিশ্বাসী যিয়ে যিমান সম্ভৱ সিমান মানুহৰ হৃদয় আৰু মনত ৰেখাপাত কৰিব পাৰে … সমাজৰ বাবে অনুবাদ হৈছে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ আশীৰ্বাদ। অনুবাদে সকলো অন্তৰায় দূৰ কৰি মানুহৰ মাজত সাকো নিৰ্মাণ কৰে আৰু ইখন সমাজে সিখনক বুজাত সহায় কৰে। কিন্তু “ বেয়া ” অনুবাদে ভুল বুজাবুজিৰো সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

মানুহক একত্ৰিত কৰা, নতুন বোধ সৃষ্টিত অনুবাদৰ সক্ষমতাৰ ওপৰত থকা বিশ্বাসেৰেই পাৰিভাষাৰ কামবোৰ কেন্দ্ৰীত।

আৰু ২০২৩ বৰ্ষটো আমাৰ বাবে খুবেই গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।

আমি নতুন দুটা ভাষা যোগ দিছো - চত্তীশগড়ী আৰু ভোজপুৰি। এতিয়া পাৰিয়ে ১৪ টা ভাৰতীয় ভাষাত প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰে।

এই বছৰটো আমাৰ বাবে আৰু এটা কাৰণত বিশেষ, কিয়নো আমি আমাৰ এই টিমটোক এটা নাম দিব পাৰিছো - পাৰিভাষা। ইংৰাজীৰ পৰা অনুবাদৰ উপৰিও যে আমি পাৰিক প্ৰকৃতাৰ্থত গ্ৰাম্য সাংবাদিকতাৰ এটা বহুভাষিক ৱেবছাইট হিচাপে প্ৰতিনিধিত্ব কৰোঁ, সেয়া এই নতুন নাম আৰু ভূমিকা নিৰ্ধাৰণে স্পষ্ট কৰি তুলিছে।

আমাৰ দেশৰ সৰ্বসাধাৰণৰ দৈনন্দিন জীৱনৰ মাত-কথা আৰু ভাষা অন্বেষণৰ আমাৰ এই যাত্ৰা অব্যাহত ৰাখিছো। অনুবাদ আৰু ভাষাৰ কাম কৰাৰ সময়ত ষ্ট’ৰি আৰু কথোপকথনৰ যোগেদি আমি পাৰিত নতুন এক ব্যাপ্তি লাভ কৰিছো।

পাৰিৰ বিভিন্ন গোটবোৰৰ মাজত সু-ব্যৱস্থা আৰু সমন্বয়েৰে আমি আমাৰ ভাৰতীয় ভাষাত ভাল ভাল ষ্ট’ৰি যিমান পাৰি শুদ্ধ আৰু সঠিককৈ উপস্থাপন কৰিব পাৰো আৰু বাঢ়ি অহা কামৰ সৈতে প্ৰতিটো ভাৰতীয় ভাষাত প্ৰতি সপ্তাহত অধিক ষ্ট’ৰি প্ৰকাশ কৰিব পাৰো! অনা-ইংৰাজী শব্দৰ বাবে অডিঅ’ ফাইল, কেপচনবোৰ সঠিক কৰিবলৈ ফটোসহ ষ্ট’ৰি এটাৰ পিডিএফ-ৰ যোগেদি আমাৰ অনুবাদ আৰু ভাষাৰ ব্যৱহাৰক নতুন এক মাত্ৰা আমি দিব পাৰিছো। নতুন এটা ভাষাত ষ্ট’ৰি এটা প্ৰকাশিত হোৱাৰ সময়ত, ডেস্কত বহি মূল উৎসৰ পৰা আঁতৰি থাকিও মূল ষ্ট’ৰিটোৰ সাহটোৰ সৈতে যিমান পাৰি সিমান ব্যৱধান হ্ৰাস কৰাটো আমাৰ উদ্দেশ্য।

পাৰিভাষাই মানুহে কোৱা শব্দবোৰ সঠিককৈ ইংৰাজীত প্ৰকাশিত হোৱাৰ ক্ষেত্রতো সহায় আগবঢ়ায়। চলচ্চিত্ৰ এখনৰ চাবটাইটলৰ কাম কৰা নাইবা উদ্ধৃতি পুনৰীক্ষণ আৰু ভাৰতীয় ভাষাৰ স্থানীয় শব্দ/প্ৰসংগ ইংৰাজী ভাষালৈ নিওতে সঠিক ৰূপ আৰু স্বকীয় প্ৰকাশভংগী ধৰি ৰখাটোৱে মানুহৰ কণ্ঠক বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰদান কৰিছে।

যি ঠাইৰ পৰা ষ্ট’ৰি এটা প্ৰকাশিত হৈছে, সেই ঠাইৰ ভাষাত ষ্ট’ৰিটো ভালকৈ আৰু সময়মতে প্ৰকাশিত হোৱাত আমি গুৰুত্ব দিও যাতে ইংৰাজীৰ বাদেও সেই ভাষাত ডিজিটেল পাঠকৰ সংখ্যা বাঢ়ে। এনেকৈ অনূদিত ষ্ট’ৰি এটাৰ প্ৰতি মানুহৰ গুৰুত্ব বাঢ়ে আৰু তৃণমূল পৰ্য্যায়ত ষ্ট’ৰিটোৰ বাস্তবিক প্ৰাসংগকিতাও বাঢ়ে।

মহিলা বিড়ি শ্ৰমিকৰ স্বাস্থ্যক লৈ প্ৰকাশিত স্মিতা খাটোৰৰ ষ্ট’ৰি এটাৰ বাংলা অনুবাদ ঔদাসীন্যের ধোঁয়াশায় মহিলা বিড়ি শ্রমিকদের স্বাস্থ্য ইমানেই প্ৰচাৰিত হৈছিল যে বিড়ি শ্ৰমিকৰ মজুৰি বৃদ্ধি কৰিবলৈ কৰ্তৃপক্ষ বাধ্য হৈছিল। একেদৰে উৰ্জাৰ ভিডিঅ’ৰ সৈতে প্ৰীতি ডেভিদৰ এটা ষ্ট’ৰি In Jaisalmer: gone with the windmills টোৰ প্ৰভাত মিলিন্দে কৰা হিন্দী অনুবাদ जैसलमेर: पवनचक्कियों की बलि चढ़ते ओरण স্থানীয় লোকে প্ৰতিবাদৰ সময়ত ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু এনেকৈ ‘ বৰ্জ্য ভূমি ’ ডিগ্ৰাইৰ সাধাৰণ লোক (অ’ৰন)সকললৈ উভতাই দিবলৈ বাধ্য হয়। এয়া কেইটামান উদাহৰণ মাত্ৰ।

ভালেমান পাৰি অনুবাদ স্থানীয় গ্ৰামীণ প’ৰ্টেল আৰু ছপা মাধ্যম যেনে ভুমিকা , মাত্ৰুকা , গণশক্তি , দেশ হিতৈষী , প্ৰজাবাণী আদিত পুনৰ্প্ৰকাশ হৈছে। মিলুন চাৰয়াজনি নামে মহিলাৰ সমস্যা আৰু সমাধানক লৈ প্ৰকাশিত মাৰাঠী মাহেকীয়া আলোচনীখনে পাৰিৰ ওপৰত ২০২৩ৰ জানুৱাৰীত এক পৰিচয়মূলক লেখা প্ৰকাশ কৰিছিল। এই আলোচনীখনে এতিয়া মহিলাৰ সমস্যাক লৈ প্ৰকাশিত পাৰিৰ ষ্ট’ৰিৰ মাৰাঠী অনুবাদ আগন্তুক সময়ত প্ৰকাশ কৰাত গুৰুত্ব দিছে।

কামৰ প্ৰতি এক চেতনাসমৃদ্ধ দৃষ্টিভংগী আৰু বহনক্ষম উপায়ে অনুবাদৰ জগতখনত ধাৰাবাহিকভাবে কাম কৰি অহা পাৰিভাষাই এক নতুন দিগবলয়ৰ সূচনা কৰিছে। বিভিন্ন ভাৰতীয় ভাষাৰে বহুভাষিক এক পৰিসৰ সৃষ্টিত পাৰিভাষাই বিভিন্ন সংস্থা আৰু প্ৰতিষ্ঠানক অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰিছে আৰু সমৰ্থন আগবঢ়াইছে।

‘পাৰি অনুবাদক’ৰ পৰা ‘পাৰিভাষা’লৈ

এইবছৰ আমি ভাৰতীয় ভাষাত প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰিবলৈ আৰু সেই প্ৰতিবেদন ইংৰাজী ভাষাত চুড়ান্ত সম্পাদনা হোৱাৰ আগেয়ে উৎস ভাষাতে প্ৰাথমিক পৰ্য্যায়ৰ সম্পাদনা কৰিবলৈ আগবাঢ়িছো, যাতে ষ্ট’ৰিবোৰ উৎস ভাষাতে সম্পাদিত হয় আৰু চুড়ান্ত সম্পাদনা ইংৰাজীত হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াত উপনীত হোৱাৰ বাট সহজ নাছিল। ভালেমান দ্বিভাষিক ভাষা সম্পাদকে একেটা সময়তে দুটা ভাষাত কাম কৰিবলগীয়া হৈছে।

ভালেমান প্ৰতিবেদকে তেওঁলোকৰ ষ্ট’ৰি/সৃষ্টিশীল লেখা আৰু ফিল্ম পাৰিত প্ৰকাশৰ ক্ষেত্রত পাৰিভাষাৰ সৈতে একেলগে কাম কৰিছে: জীতেন্দ্ৰ বাচৱা, জীতেন্দ্ৰ মইদ, উমেশ সোলাংকি, উমেশ ৰায়, ৱজেসিং পাৰগি, কেশৱ ৱাঘমাৰে, জয়সিং চৱন, তৰ্পন চৰকাৰ, হিমাদ্ৰী মুখাৰ্জী, চয়ন চৰকাৰ, লাৱনি জংগি, ৰাহুল সিং, শিষিৰ আগৰৱাল, প্ৰকাশ ৰণসিং, সৱিকা আব্বাচ, ৱাহিদুৰ ৰহমান, অৰ্ছদীপ আৰ্ছি।

পাৰিভাষাৰ সহযোগত পাৰি এডুকেচন টিমটোৱে ভাৰতীয় ভাষাত শিক্ষাৰ্থীৰ প্ৰতিবেদন প্ৰকাশ কৰি আহিছে। অনা-ইংৰাজী পটভূমিৰ পৰা অহা যুৱ ৰিপ’ৰ্টাৰক প্ৰতিবেদন প্ৰস্তুতি আৰু নথিভুক্তকৰণৰ কৌশল শিকোৱাৰ বাবে পাৰিভাষাই সহযোগ লেখত ল’বলগীয়া। এই প্ৰতিবেদনসমূহৰ অনুবাদে ষ্ট’ৰি এটাক বহল এক প্ৰেক্ষাপটলৈ লৈ গৈছে।

পাৰিভাষাৰ ওড়িয়া টিমটোৱে পাৰিত আদিবাসী শিশুৰ দ্বাৰা অংকিত চিত্ৰৰ অনন্য আৰ্কাইভৰ অনুবাদত তাৎপৰ্যপূৰ্ণ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছিল। প্ৰকল্পটো ওড়িয়া ভাষাত যুগুতোৱা হৈছিল।

পাৰিয়ে মহাৰাষ্ট্ৰৰ জাঁতশালৰ গীত আৰু গুজৰাটৰ কচ্চী গীতৰ ভঁৰাল আৰ্কাইভৰ যোগেদি যথেষ্ট সমাদৰ লাভ কৰিছে। বাতৰিৰ প’ৰ্টেল আৰু বেচৰকাৰী সংগঠনকে ধৰি ভালেমান সংস্থা-প্ৰতিষ্ঠানে পাৰিত অৰিহণা যোগোৱাৰ বাবে আৰু স্থানীয় ভাষাত সহযোগ কৰিবলৈ পাৰিৰ কাষ চাপিছে।

পাৰিক প্ৰকৃতাৰ্থত সৰ্বসাধাৰণৰ ভাষাত সৰ্বসাধাৰণজনৰ আৰ্কাইভ কৰি গঢ়ি তোলাত অংগীকাৰবদ্ধ। আগন্তুক বছৰবোৰত এই লক্ষ্যত উপনীত হ’বলৈ অহোপুৰুষাৰ্থ কৰা হ’ব।