ৰুবেল শ্বেইখ আৰু অনিল খানে গাড়ী চলাইছে ঠিকেই, কিন্তু গাড়ীকেইখন মাটিত চলি থকা নাই। চলিছে মাটিৰ পৰা ২০ ফুট ওপৰত, প্ৰায় উলম্বভাৱে, ৮০ ডিগ্ৰী কোণ কৰি। আগৰতলাৰ মেলাখনত দৰ্শকৰ ভিৰৰ পৰা কিৰীলি ভাঁহি আহিছে। ৰুবেল আৰু অনিলে চলন্ত গাড়ীৰ পৰা গা-মুৰ উলিয়াই দৰ্শকলৈ হাতবাউলিৰে দৰ্শকৰ সঁহাৰিৰ আহ্বান জনাইছে।
এয়াই হ’ল মৌত কা কুঁৱা, য’ত বৃহৎ কুঁৱা আকৃতিৰ এটা গাঁথনিৰ বেৰত একেলগে কাৰ আৰু বাইক চলে।
প্ৰতিটো দৰ্শনীৰ সময় দহ মিনিট। ৰাতিটো ঘণ্টাৰ পিছত ঘণ্টা ধৰি প্ৰদৰ্শনী চলি থাকে। কুঁৱাটো চটা চটা কাঠ আৰু লোৰ ফ্ৰেম দি বনোৱা হয়। মেলাত প্ৰদৰ্শনীৰ বাবে গোটেই গাঁথনিটো সাজু কৰোঁতে কেবাদিনো লাগে। বাইক আৰোহী আৰু কাৰ চালকসকলে নিজে এই কাম কৰে। তেওঁলোকৰ সুৰক্ষাৰ দিশটোৰ লগতে প্ৰদৰ্শনী ভাল হোৱাটো কোনো ক্ৰুটি ৰৈ নোযোৱাকৈ গাঁথনিটো তৈয়াৰ কৰাৰ ওপৰতে নিৰ্ভৰ কৰে।
মৌত কা কুঁৱা নামটো শুনিবলৈ আচহুৱা যদিও নামটোৰ কাৰণেই ত্ৰিপুৰাৰ আগৰতলা চহৰত অক্টোবৰৰ দুৰ্গা পূজাৰ সময়ত এইখন মেলাৰ অন্যতম আকৰ্ষণ হৈ পৰিছে মৌত কা কুঁৱাৰ খেল। মেলাত ফেৰিছ হুইল, মেৰী-গ’-ৰাউণ্ড, পুতলা ৰেল আদি খেলো চলিছে।
চালকসকলে নিজে কুঁৱাৰ লেখীয়া এই গাঁথনিটো বনায়। ত্ৰিপুৰাৰ ৰাজধানী চহৰ আগৰতলাত ২০২৩ৰ অক্টোবৰত উদযাপিত দুৰ্গা পূজাৰ মেলাত মৌত কা কুঁৱাৰ কামত ব্যস্ত পংকজ কুমাৰ (বাওঁফালে) আৰু ৰুবেল শ্বেইখ (সোঁফালে)
মেলা আৰম্ভ হ’বৰ হ’ল, বাকী থকা দুই-এটা কাম শেষ কৰাৰ মুহূৰ্তত কৰ্মীসকল
“আমি যিকোনো কাৰেই বেৰত চলাব পাৰো, কিন্তু মাৰুতি ৮০০ৰ খিৰিকীবোৰ বহল আৰু সহজেই তাৰ পৰা (প্ৰদৰ্শনীৰ সময়ত) ওলাব পাৰি, সেয়ে এইখন গাড়ীয়েই পচন্দ কৰোঁ,” বিপজ্জনক খেল দেখুওৱা ৰুবেলে কয়। মটৰ গাড়ীৰ সমানে সমানে চলে চাৰিখন আৰ.এক্স.-১৩৫ । “পুৰণি বাইকেই ব্যৱহাৰ কৰোঁ, কিন্তু ভালদৰে মেৰামতি কৰি ৰাখো।”
পশ্চিমবংগৰ মালদা চহৰৰ ৰুবেল এই পেচাদাৰী চালকৰ দলটোৰ মুৰব্বী, বাহনকেইখন তেওঁৰ। এই মটৰ চাইকেলকেইখন প্ৰায় ১০ বছৰ ধৰি ব্যৱহাৰ কৰি অহা বুলি তেওঁ কয়, অৱশ্যে “নিয়মীযাকৈ চাৰ্ভিচিং কৰাই থকা হয়।”
গ্ৰামাঞ্চলৰ ডেকা ডেকা ল’ৰাবোৰ এই কামৰ প্ৰতি আগ্ৰহী হোৱা দেখা যায়। কেনেকৈ এই খেলত সোমাল, সেই বিষয়ে সোধাত ঝাৰখণ্ডৰ গোড্ডা জিলাৰ মহম্মদ জগ্গা আনছাৰীয়ে কয়, “সৰুতে গাঁৱৰ মেলাত এই খেল চাই আকৰ্ষিত হৈছিলো,” তেনেকৈয়ে তেওঁ চাৰ্কাছত চেঙেলীয়া বয়সত সোমাইছিল আৰু আৰম্ভণিতে সৰু-সুৰা কামবোৰত সহায় কৰি দিছিল।
বিহাৰৰ নৱাদা জিলাৰ ৱাৰিচালিগঞ্জ গাঁৱৰ পংকজ কুমাৰেও কৈশোৰতে এই কাম আৰম্ভ কৰিছিল, “মেট্ৰিক পৰীক্ষা দিয়ে পঢ়া এৰি মটৰ চাইকেল চলাবলৈ শিকিছিলো।”
মৌত কা কুঁৱাৰ দৰ্শকৰ বীথিকা আৰু কুঁৱা সদৃশ গাঁথনিটো নিৰ্মাণৰ কাম কৰা চালক আনচাৰী আৰু পংকজৰ দৰে আন প্ৰদৰ্শকো দেশৰ ভিন্ন প্ৰান্তৰ পৰা আহে আৰু ইখনৰ পিছত সিখন মেলালৈ ভ্ৰমি ফুৰে। ৰুবেল আৰু আনচাৰীয়ে লগত পৰিয়াল লৈ আহিছে, আনহাতে পংকজ অকলে আহিছে। কাম নথকা দিনবোৰত তেওঁ বিহাৰৰ নিজ গাঁৱলৈ গুছি যায়।
ঝাৰখণ্ডৰ গোড্ডা জিলাৰ ২৯ বৰ্ষীয় আনচাৰীয়ে খেল চলি থকাৰ মাজতে দৰ্শকৰ পৰা পইচা লৈছে আৰু মুখেৰে কেইখনমান নোট কামুৰি ধৰি আছে। ‘খেল চলি থকাৰ মাজতে মানুহে দিয়া পইচাই আমাৰ আয়ৰ মূল উৎস,’ তেওঁ কয়
মৌত কা কুঁৱা পতাৰ প্ৰথমটো ঢাপ হৈছে কুঁৱাৰ লেখীয়া গাঁথনিটো বনোৱা। “এই কামটোত সাধাৰণতে ৩ৰ পৰা ৬ দিন লাগে যদিও এইবাৰ হাতত সময় একেবাৰে কম আছিল, সেয়ে তিনি দিনতে সাজি উলিয়াবলগীয়া হ’ল,” সময় থাকিলে কামটো লাহে-ধীৰে কৰা হয় বুলি ৰুবেলে কয়।
অৱশেষত প্ৰদৰ্শনীৰ সময় আহি পৰিল। সন্ধিয়া সাত বজাত টিকট কাটিবলৈ মানুহৰ ভিৰ লাগিছে - ডাঙৰৰ বাবে টিকটৰ মূল্য ৭০ টকা, সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ বাবে বিনামূলীয়া। প্ৰতিটো প্ৰদৰ্শনী ১০ মিনিটলৈ চলে আৰু অতিকমেও চাৰিজনে দুখন গাড়ী আৰু দুখন মটৰ চাইকেলেৰে খেল দেখুৱায়। এৰাতিত তেওঁলোকে প্ৰতি দৰ্শনীৰ শেষত ১৫-২০ মিনিটৰ বিৰতি লৈ কমেও ৩০ বাৰ খেল প্ৰদৰ্শন কৰে।
আগৰতলাৰ এই মেলাখনত তেওঁলোকৰ খেল ইমানেই জনপ্ৰিয় হৈ পৰিল যে তেওঁলোকে পাঁচ দিনৰ ঠাইত সাত দিন খেল দেখুৱাবলগীয়া হ’ল।
“আমাৰ দিনহাজিৰা ৬০০ৰ পৰা ৭০০ টকা, কিন্তু খেলৰ সময়ত মানুহে যি দিয়ে, সেয়াই আমাৰ ঘাই উৎপাৰ্জন,” আনচাৰীয়ে কয়। ভাল দিনত তেওঁলোকে ২৫,০০০ পৰ্য্যন্ত টকা পায়।
ৰুবেলে কয় যে গোটেই বছৰটো প্ৰদৰ্শনী পতাটো সম্ভৱ নহয়, “বাৰিষা এই খেল পতাটো কঠিন হৈ পৰে।” একো কাম নথকা দিনবোৰত ৰুবেলে গাঁৱলৈ গৈ খেতি-বাতিত লাগে।
খেলবিধ খুবেই বিপজ্জনক যদিও সেই কথালৈ বিশেষ গুৰুত্ব পংকজে দিয়া নাই। তেওঁ কয়, “ভয় কৰিবলগীয়া একো নাই। ভয় নাখালে ভয় কৰিবলগীয়া একোৱেই নাথাকে।” তেওঁলোকে কাম কৰা সময়ছোৱাত কোনো মাৰাত্মক ঘটনা ঘটা নাই বুলি গোটটোৱে কয়।
“প্ৰদৰ্শনৰ সময়ত মানুহৰ হাঁহি-ফুৰ্তি ভৰা মুখবোৰ দেখি সুখ পাও,” ৰুবেলে কয়।
মেলাত চটা চটা কাঠেৰে কুঁৱাৰ বেৰ নিৰ্মাণ কৰা হয়। মাটিৰ পৰা উলম্বভাবে প্ৰায় ৮০ ডিগ্ৰী কোণ কৰি চেপেটা কাঠবোৰ হেলনীয়াকৈ পতা হয়
পুজাৰ পেণ্ডেলৰ কাষতে জগ্গা আনচাৰীয়ে (সোঁফালে) তিৰ্পাল তৰিছে। মেলাৰ সময়ছোৱাত গোটেই গোটটো তাত থাকিব
দৰ্শকৰ বীথিকা সাজি থকাৰ সময়ত বিহাৰৰ নৱাদা জিলাৰ ৱাৰিচালিগঞ্জ গাঁৱৰ পংকজ কুমাৰ (ক’লা টিচাৰ্ট পৰিহীত), ৰুবেলে তেওঁক সহায় কৰি দিছে
গাঁথনিটো সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত ওপৰত তম্বু তৰিবলৈ গম্বুজ এটা বহুওৱাৰ কামত ব্যস্ত গোটটোৰ কেইজনমান
খেলত ব্যৱহৃত চাৰিখন য়ামাহা আৰ.এক্স.-১৩৫ মটৰ চাইকেল চালকসকলে নিশা কটোৱা তম্বুৰ তলত ৰখা হয়। ৰুবেল শ্বেইখে কয় যে তেওঁ একেকেইখন মটৰ চাইকেল যোৱা ১০ বছৰ ধৰি ব্যৱহাৰ কৰি আছে, পুৰণি যদিও ‘সেইকেইখন নিয়মীয়াকৈ চাৰ্ভিচিং কৰোৱা হয়’
মৌত কা কুঁৱাত ব্যৱহৃত মটৰ চাইকেল এখনৰ সৈতে জগ্গা আনচাৰী (বাওঁফালে) আৰু পংকজ কুমাৰে (সোঁফালে) ফটোৰ বাবে প’জ দিছে
মেলাৰ দুৱাৰমুখৰ পৰাই ভাগে ভাগে বিবিধ সামগ্ৰীৰ অস্থায়ী দোকান বহিছে
ত্ৰিপুৰাৰ আগৰতলা চহৰত ২০২৩ৰ অক্টোবৰত আয়োজিত পূজাৰ এই মেলাত মৌত কা কুঁৱা অন্যতম আকৰ্ষণ আছিল। ফেৰীচ হুইল, মেৰী-গ’ ৰাউণ্ড আৰু পুতলা ৰেলতো মানুহৰ ভীৰ লাগিছিল
মৌত কা কুঁৱাৰ টিকটৰ দাম ৭০-৮০ টকা, ভিৰ কিমান, তাৰ ওপৰত টিকটৰ দাম নিৰ্ভৰ কৰে, অৱশ্যে সৰু ল’ৰা-ছোৱালীৰ বাবে টিকট নালাগে
মৌত কা কুঁৱাৰ দৰ্শকৰ বীথিকাৰ পৰা মেলাখনৰ দৃশ্য
প্ৰতিটো প্ৰদৰ্শনী ১০ মিনিট চলে, অতিকমেও দুজনে কুঁৱাটোৰ বেৰত মটৰ চাইকেল চলায় আৰু দুজনে মটৰ গাড়ী চলায়
দৰ্শক এজনে খেলৰ ভিডিঅ’ ৰেকৰ্ড কৰিছে। মেলাখনত এই খেলবিধ ইমানেই মানুহে ভাল পালে যে পাঁচ দিনৰ কাৰ্যসূচীত আৰু দুদিন যোগ দিয়া হ’ল
প্ৰদৰ্শনীৰ শেষত এটা পৰিয়ালে পংকজ কুমাৰ, জগ্গা আনচাৰী আৰু অখিল খানৰ লগত ফটো উঠিছে
প্ৰদৰ্শনীৰ শেষত ৰুবেল শ্বেইখে নিজৰ ল’ৰাটোৰ সৈতে খেলিছে। সাধাৰণতে বাইক আৰোহী আৰু কাৰ চালকে দুটা প্ৰদৰ্শনীৰ মাজত ১৫ৰ পৰা ২০ মিনিট সময় বিৰতি লয়। এৰাতিত তেওঁলোকে ৩০ বাৰ খেল দেখুৱায়
খেল প্ৰদৰ্শনৰ সময়ত পংকজ কুমাৰ। তেওঁ কয়, ‘১০ম মানৰ পিছতে পঢ়া এৰি বাইক চলাবলৈ শিকিছিলো’
প্ৰদৰ্শনীৰ শেষত বাইকেৰে সৰু দুৱাৰ এখনেৰে পংকজ কুমাৰে প্ৰস্থান কৰিছে
‘প্ৰদৰ্শনীত মানুহে ফুৰ্তি পোৱা দেখিলে সন্তোষ পাওঁ,’ ৰুবেলে কয়
গোটেই বছৰটো প্ৰদৰ্শনী চলাব নোৱাৰি বুলি ৰুবেলে জনায়। কাম নথকা সময়ছোৱাত
তেওঁ ঘৰলৈ গৈ খেতি-বাতিৰ কামত ধৰে
অনুবাদ: পংকজ দাস
