ਅਸਲ ਸਵਾਲ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਪੇ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ਼ੋਂ ਅੱਡ ਕਰਕੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਪਾਉਂਦੇ। ਆਦਿਵਾਸੀ ਜਦੋਂ ਲੜਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਲੜਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ਼ ਆਪਣੀ ‘ਭੂਮੀ ਸੈਨਾ’ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਸਵਾਰਥ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਪਸਾਰ ਚੁੱਕੇ ਮੁੱਲਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ ਲੜਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਸਭ ਕਾਸੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੱਭਿਆਤਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੁੰਦੀ ਗਈ- ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵਿਅਕਤੀਵਾਦ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿਰੀ ਚੁੱਕੀ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ਼ੋਂ ਅੱਡ ਵਜੂਦ ਰੱਖਣ ਵਾਲ਼ੀ ਇਕਾਈ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਲੱਗੇ। ਬੱਸ ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਹਾਲਤ ਪੈਦਾ ਹੋਈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਨਦੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਉਹਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੀਵਰੇਜ, ਰਸਾਇਣਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕਚਰਾ ਵਹਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਾਸਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਝਿਜਕਦੇ। ਅਸੀਂ ਨਦੀ ਨੂੰ ਵਸੀਲੇ ਮੰਨ ਉਸ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਅਸੀਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ਼ੋਂ ਅੱਡ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੇਸ਼ਠ ਸਮਝਣ ਲੱਗਦੇ ਹਾਂ, ਉਹਦੀ ਲੁੱਟ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਣ ਕਰਨਾ ਸੁਖਾਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ, ਕਿਸੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਾਸਤੇ ਉਹਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਕਾਗ਼ਜ਼ ‘ਤੇ ਝਰੀਟੇ ਨਿਯਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਹੀ ਮੁੱਲ ਸਾਡੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਣ ਦਾ ਜ਼ਰੀਆ ਹਨ।

ਜਤਿੰਦਰ ਵਸਾਵਾ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ, ਦੇਹਵਲੀ ਭੀਲੀ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਪਾਠ ਸੁਣੋ

ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਪਾਂਡਿਆ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਸੁਣੋ

ਧਰਤੀ ਦਾ ਗਰਭ ਹਾਂ

ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੂਲ਼-ਬੀਜ-ਗਰਭ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਹਾਂ, ਤਪਸ਼ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹਾਂ
ਭੀਲ, ਮੁੰਡਾ, ਬੋਡੋ, ਗੋਂਡ, ਸੰਥਾਲੀ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਹੀ ਤਾਂ ਆਦਿ ਮਨੁੱਖ ਹਾਂ
ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਜਿਊਂ ਲੈ, ਰੱਜ ਕੇ ਜਿਊਂ ਲੈ,
ਮੈਂ ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਸਵਰਗ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੂਲ਼-ਬੀਜ-ਗਰਭ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਹਾਂ, ਤਪਸ਼ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹਾਂ

ਮੈਂ ਹੀ ਸਯਾਦਰੀ, ਸਤਪੁੜਾ, ਵਿੰਦਯਾ, ਅਰਾਵਲੀ ਹਾਂ
ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਟੀਸੀ, ਦੱਖਣ ਦੀ ਸਮੁੰਦਰ ਘਾਟੀ
ਪਰਵੋਤਰ ਦਾ ਹਰਿਆ-ਭਰਿਆ ਰੰਗ ਮੈਂ ਹੀ ਹਾਂ
ਤੂੰ ਜਿੱਥੇ ਜਿੱਥੇ ਰੁੱਖ ਵੱਢੇਂਗਾ
ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚੇਂਗਾ
ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਵਿਕਦਾ ਦੇਖੇਂਗਾ
ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਮਰਿਆਂ, ਮਰਦਾ ਹਾਂ ਮੈਂ
ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਸਾਹਾਂ ਨਾਲ਼ ਪੀ ਸਕਦੈਂ
ਮੈਂ ਹੀ ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਰਕ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੂਲ਼-ਬੀਜ-ਗਰਭ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਹਾਂ, ਤਪਸ਼ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹਾਂ

ਤੂੰ ਹੈਂ ਤਾਂ ਅਖ਼ੀਰ ਮੇਰਾ ਹੀ ਵੰਸ਼ਜ
ਤੂੰ ਵੀ ਮੇਰਾ ਹੀ ਲਹੂ ਹੈਂ
ਲਾਲਚ-ਲੋਭ-ਸੱਤਾ ਦਾ ਹਨ੍ਹੇਰਾ
ਦਿੱਸਣ ਨਾ ਦੇਵੇ ਤੈਨੂੰ ਜਗ ਸਾਰਾ
ਤੂੰ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੈਂ
ਅਸੀਂ ਕਹੀਏ ਧਰਤੀ ਮਾਂ
ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਨਦੀਆਂ ਕਹਿੰਦੈਂ
ਉਹ ਤਾਂ ਨੇ ਸਾਡੀਆਂ ਭੈਣਾਂ
ਪਹਾੜ ਤੈਨੂੰ ਦਿੱਸਣ ਪਹਾੜ ਹੀ
ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਕਹਿਣ ਭਰਾ ਆਪਣੇ
ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਕਹੀਏ ਦਾਦਾ
ਚੰਦਾ ਸਾਡਾ ਹੁੰਦਾ ਮਾਮਾ
ਇਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਫਰਿਆਦ ਮੈਨੂੰ
ਲਕੀਰ ਖਿੱਚ ਦਿਆਂ ਤੇਰੇ ਮੇਰੇ ਦਰਮਿਆਨ
ਫਿਰ ਵੀ ਮੈਂ ਨਾ ਮੰਨਿਆ,
ਯਕੀਨ ਏ ਮੈਨੂੰ
ਤੂੰ ਪਿਘਲੇਂਗਾ ਖ਼ੁਦ-ਬ-ਖ਼ੁਦ
ਮੈਂ ਤਪਸ਼ ਪੀਣੀ ਬਰਫ਼ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੂਲ਼-ਬੀਜ-ਗਰਭ ਹਾਂ
ਮੈਂ ਸੂਰਜ ਹਾਂ, ਤਪਸ਼ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹਾਂ

ਤਰਜਮਾ: ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ

Poem and Text : Jitendra Vasava

குஜராத்தின் நர்மதா மாவட்டத்தில் உள்ள மஹுபாதாவைச் சேர்ந்த ஜிதேந்திர வாசவா, தெஹ்வாலி பிலி மொழியில் எழுதும் கவிஞர். ஆதிவாசி சாகித்ய அகாடமியின் (2014) நிறுவனத் தலைவரும், பழங்குடியினரின் குரல்களுக்காக அர்ப்பணிக்கப்பட்ட கவிதை இதழான லகராவின் ஆசிரியருமான இவர், ஆதிவாசி வாய்மொழி இலக்கியம் குறித்த நான்கு புத்தகங்களை வெளியிட்டுள்ளார். அவரது முனைவர் பட்ட ஆய்வு நர்மதா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்த பில்களின் வாய்வழி நாட்டுப்புறக் கதைகளின் கலாச்சார மற்றும் புராண அம்சங்களில் கவனம் செலுத்துகிறது. PARI-ல் வெளியிடப்பட்ட கவிதைகள் அவரது வரவிருக்கும் முதல் கவிதைத் தொகுப்பின் ஒரு பகுதியாகும்.

Other stories by Jitendra Vasava
Illustration : Labani Jangi

லபானி ஜங்கி 2020ம் ஆண்டில் PARI மானியப் பணியில் இணைந்தவர். மேற்கு வங்கத்தின் நாடியா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்தவர். சுயாதீன ஓவியர். தொழிலாளர் இடப்பெயர்வுகள் பற்றிய ஆய்வுப்படிப்பை கொல்கத்தாவின் சமூக அறிவியல்களுக்கான கல்வி மையத்தில் படித்துக் கொண்டிருப்பவர்.

Other stories by Labani Jangi
Translator : Kamaljit Kaur

கமல்ஜித் கவுர் பஞ்சாபை சேர்ந்த சுயாதீன மொழிபெயர்ப்பாளர். பஞ்சாபி இலக்கியத்தில் முதுகலை முடித்திருக்கிறார். சமத்துவமான நியாயமான உலகை விரும்பும் அவர், அதை சாத்தியப்படுத்துவதை நோக்கி இயங்குகிறார்.

Other stories by Kamaljit Kaur

RELATED STORIES