କୀଝବେନ୍‌ମଣି: ଧୂଳି ଓ ପାଉଁଶ ପାଲଟିଲା ମାଟିଘର

ପଥରର ଚଉରାଳିଶଟି ମୁଥ

ବିନା ଛାତର ମାଟିଘର
ବିନା କାନ୍ଥର ମାଟିଘର
ମାଟିଘର ଧୂଳି ହୋଇ ଭୂଇଁରେ ଲୋଟିଲା,
ପାଉଁଶ ପାଲଟିଲା

ପଥର ଭଳି ୪୪ଟି ମୁଥ
ଧାଡ଼ି ଧାଡ଼ି ହୋଇ ଚେରିରେ
ଏକରୋଷଭରା ସ୍ମୃତି ଭଳି,
ଇତିହାସରେ ଯୁଦ୍ଧର ଡାକରା ଭଳି,
ଲୁହର ଶୀତଳ ସ୍ଫୁଲିଙ୍ଗ ଭଳି
୧୯୬୮ ଡିସେମ୍ବର୨୫ର ସେହି
ଅଭିଶପ୍ତ ରାତ୍ରୀର ସାକ୍ଷୀ
ଯେତେବେଳେ ଖ୍ରୀଷ୍ଟମାସରେ ନଥିଲା ଉଲ୍ଲାସ
ସେହି ୪୪ର କାହାଣୀ ଶୁଣ,
ଜଣ ଜଣ କରି ସମସ୍ତଙ୍କର ।

ବିନା ଛାତର ମାଟିଘର
ବିନା କାନ୍ଥର ମାଟିଘର
ମାଟିଘର ଧୂଳି ହୋଇ ଭୂଇଁରେ ଲୋଟିଲା,
ପାଉଁଶ ପାଲଟିଲା ।

ସ୍ମୃତିପଟଳରେ ଚାରି ଭାଗ ଧାନ ମାପିବାର ଦୃଶ୍ୟ ।
ଚାରି ଭାଗ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ, ସେମାନେ କହିଲେ ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ,
ଭୂମିହୀନ ଓ ଭୋକିଲାଙ୍କୁ ଦାନା ଦେବା ଲାଗି ଯଥେଷ୍ଟ ନୁହେଁ।
ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଭୋକିଲା, ଜମି ପାଇଁ ଭୋକିଲା ।
ଭୋକିଲା ସେ ବିହନ ପାଇଁ, ଚେର ପାଇଁ ବି ଭୋକିଲା
ଭଙ୍ଗା ଅଣ୍ଟା ସଳଖିବାର ଦାବିରେ ଭୋକିଲା
ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ରମ, ସେମାନଙ୍କ ସ୍ଵେଦ, ସେମାନଙ୍କ ପରିଶ୍ରମର ଫଳ।
ଭୋକିଲା ସେମାନଙ୍କ ସବର୍ଣ୍ଣ ପଡ଼ୋଶୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ,
ଜମିଦାରମାନେ,ସତ୍ୟକୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ

ବିନା ଛାତର ମାଟିଘର ।
ବିନା କାନ୍ଥର ମାଟିଘର ।
ମାଟିଘର ଧୂଳି ହୋଇ ଭୂଇଁରେ ଲୋଟିଲା,
ପାଉଁଶ ପାଲଟିଲା ।

ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେଜଣ ଥିଲେ ଲାଲ ପୋଷାକରେ
ସେମାନଙ୍କ ହାତରେ ଦାଆ ଓ ହାତୁଡ଼ି,
ସେମାନଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କରେ କେତେକ ଭାବଧାରା।
ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ଥିଲେ ଗରିବ ଏବଂ ସମସ୍ତେ ପାଗଳ
ଦଳିତ ପୁରୁଷ ଓ ମହିଳା,
ସେମାନେ ଥିଲେ ଅବାଧ୍ୟ ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କ ସନ୍ତାନ ।
ଆମେ, ଆମେ ସମସ୍ତେ ସଂଘବଦ୍ଧ ହେବୁ, ସେମାନେ କହିଲେ,
ଆସ, ଏଣିକି ଆମେ ମାଲିକଙ୍କ ଜମିରେ ଅମଳ କରିବାନି ।
ଉଦାସଭରା ଗୀତ ଗାଇବା ବେଳେ ସେମାନେ କ’ଣ ଜାଣିଥିଲେ,
କାହାର ଥିଲା ଫସଲ ଆଉ କିଏ କରୁଥିଲା ଅମଳ ।

ବିନା ଛାତର ମାଟିଘର
ବିନା କାନ୍ଥର ମାଟିଘର
ମାଟିଘର ଧୂଳି ହୋଇ ଭୂଇଁରେ ଲୋଟିଲା,
ପାଉଁଶ ପାଲଟିଲା ।

ମାଲିକମାନେ ଥିଲେ ସବୁବେଳେ ଚାଲାକ,
ହିସାବୀ ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦୟ ।
ସେମାନେ ପଡ଼ିଶା ଗାଁରୁ ଭଡ଼ା ଦେଇ ସହାୟତା ଆଣିଲେ,
“ହାତ ଯୋଡ଼ି ଭିକ ମାଗୁଛୁ”, ସେମାନେ କହିଲେ ।
“କ’ଣ ପାଇଁ ?” ଶ୍ରମିକମାନେ ପଚାରିଲେ ।
ତେଣୁ ଜମିଦାରମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ଘରେ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ-
ଭୟଭୀତ ପୁରୁଷ, ମହିଳା ଓ ପିଲାମାନେ,
ସମସ୍ତେ ମିଶି ୪୪ ଜଣ, ମାଟିଘରେ ଠେଲାପେଲା ହେଲେ
ସେମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦ କରି, ନିଆଁ ଲଗାଇଲେ,
ଘର ଭିତରେ ଫସି ରହି
ସେମାନେ ନିଆଁହୁଳାରେ ମିଶିଗଲେ
ମଧ୍ୟରାତ୍ରୀର ଅନ୍ଧାରରେ
୨୨ପିଲା, ୧୮ ମହିଳା, ୪ ପୁରୁଷ
ମୃତ୍ୟୁସଂଖ୍ୟାରେ ସୁମାର ହେଲେ
ନିର୍ମମ ହତ୍ୟାର ଶିକାର ହେଲେ ।
କୀଝବେନମଣି ଗଣହତ୍ୟା ।
ସେମାନେ ଯାହା ବଞ୍ଚି ରହିଲେ କଟା ଖବରକାଗଜରେ,
ଉପନ୍ୟାସରେ ଏବଂ ଗବେଷଣା ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ।

ବିନା ଛାତର ମାଟିଘର
ବିନା କାନ୍ଥର ମାଟିଘର
ମାଟିଘର ଧୂଳି ହୋଇ ଭୂଇଁରେ ଲୋଟିଲା,
ପାଉଁଶ ପାଲଟିଲା ।