ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଜୀବ ସେହି ସ୍ଥାନଠାରୁ କିଛି ଦୂରରେ ଅପେକ୍ଷା କରିରହିଥିଲେ । ସେ ଘୃଣା କରନ୍ତି ଯେତେବେଳେ ସେହି ପ୍ରାଣୀମାନେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ଆକାଶକୁ ହଲାଇଦିଅନ୍ତି । ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ସେ ଘୃଣା କରନ୍ତି ଯେତେବେଳେ ପଶୁମାନେ ଏକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାଯୁକ୍ତ ଜୀବନ ବଞ୍ଚିବାକୁ ସାହାସ କରନ୍ତି । ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ସେ ସେହି ସତ୍ୟତାକୁ ଘୃଣାଜନକ ମନେକରନ୍ତି ଯାହା ସେହି କୀଟଗୁଡିକ ଏକତାର କଳାଯାଦୁରେ ନିପୁଣ ହେବାକଥା ଦର୍ଶାଇଥାଏ । ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ସେହି କୀଟସମୂହ ମଇଳା ଓ ଝାଳକୁ ଏପରି ଗରିମାସମ୍ପନ୍ନ ଚାରାରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିବାର ଦୁଃସାହାସ କିପରି କରୁଛନ୍ତି ? କି ପାଗଳାମି ସତେ? ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ସେହି ନିର୍ବୋଧ କୃମିଗୁଡିକ ସେମାନଙ୍କ ପରିଶ୍ରମ ବଦଳରେ ପଇସା ଦାବି କରିବାକୁ ସେମାନେ କିଭଳି ସାହାସ କରୁଛନ୍ତି?

ସେହି ବିରକ୍ତିକର ପଶୁଗୁଡିକୁ ପୁଣିଥରେ ସେମାନଙ୍କ ଯନ୍ତା ଭିତରେ ସେ ଭର୍ତ୍ତି କରିବା ଦରକାର ଥିଲା । ଇଶ୍ୱର – ସାର୍ବଭୌମ ଶାସକ, ମେଘ ମିନାରର ହସୁଥିବା ଭଗବାନଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ, ଏକ ନୂତନ ବେମାରୀ ଶୂନ୍ୟରୁ ପ୍ରକଟ ହୋଇଛି ଓ ତାହାର ସେହି ଲୁହା ସିନ୍ଧୁକ ତୀବ୍ର ବ୍ୟାପାର ଯୋଗୁ ବନ୍ୟା ରୂପରେ ବହିବାକୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି । ଏହା ପଶୁପଲକୁ ପତଳା କରୁଛି । ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ତା’ପାଖରେ ଅମୃତ ଥିଲା, ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ବାୟୁର ଏକମାତ୍ର ଉପଚାର, ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନଭାବେ ତାଙ୍କ ହାତରେ । ମାଗଣାରେ ସମସ୍ତ ରୋଗର ଏହି ପ୍ରତିକାର ପ୍ରାପ୍ତି ଦାବି କରିବା ସେହି କୀଟଗୁଡିକ ପାଇଁ କେତେ ହାସ୍ୟାସ୍ପଦ ନୁହେଁ ସତେ ?

ତାଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ରାତି ଅବତରଣ କରିଛି ଓ ସେ ତାଙ୍କ ଝରକାରୁ ତାଙ୍କ ନୂଆ ପ୍ରାସାଦର ଗମ୍ବୁଜକୁ ତୀବ୍ର ଅଭିଳାଷ ସହିତ ଦେଖିଲେ । ଆଜାଦି ! ଆଜାଦି ! ” ଧିକ୍କାର ଏହିସବୁ ସ୍ୱରକୁ, ଧିକ୍କାର ସେହିସବୁ ଆଙ୍ଗୁଳିଗୁଡିକୁ ଯାହା କାଦୁଅକୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ମରକତ ମଣିଠାରୁ ଆହୁରି ସବୁଜ ରଙ୍ଗରେ ରୂପାନ୍ତରିତ କରିଛି । ଶାନ୍ତି! ଝରକା ପାଖରେ ଖସ୍‌ଖସ୍‌ ଶବ୍ଦ ହେଉଛି । ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଦ୍ରାକ୍ଷାଲତା ଛପିଛପି ଓ ଘୁସୁରି ଘୁସୁରି ଉପରକୁ ଉଠିଲା, ଯାହାର ପତ୍ର ସ୍ଥାନରେ ନଖ ଥିଲା ଓ ଫୁଲ ସ୍ଥାନରେ ଥିଲା ଗାଢ ନାଲି ବର୍ଣ୍ଣର ମୃତଦେହ ।

ବାହାର ପାଖକୁ ଝୁଲିବା ସ୍ଥିତିରେ ରହିଥିବା ତାଙ୍କ ଝରକାର ବାହାର ପାଖରେ ଦୁଇଟି ଜହ୍ନ ଉଦୟ ହୋଇଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ଆମର ନିର୍ବାସିତ ରମ୍‌ଜାନ୍‌ର ଦାଆ, ଅନ୍ୟଟି ଏକ ଟ୍ରାକ୍ଟରର ଏକମାତ୍ର ଚକ।

ଆମ ନିର୍ବାସିତ ରମ୍‌ଜାନ୍‌ର ଦାଆ

Sickle of our banished Ramadān

ତା’ର ଆଖିଗୁଡିକ,
ତା’ର ଆଖିଗୁଡିକ
ଯେପରି ଶିରଚ୍ଛେଦନ କରୁଥିବା ଏକ ମେସିନ୍‌ର ଦୀର୍ଘଶ୍ୱାସ,
ବା ମକାର ମଦିରାରେ ସିକ୍ତ ଏକ ଦର୍ ବିଶ୍ ପରି


Burn like a farmer, breathe like a bee,
dance like a summer on a mulberry tree.

ଚାଷୀଭଳି ଜଳ, ମାଛି ଭଳି ଶ୍ୱାସ ନିଅ,
ମଲ୍‌ବରୀ ଗଛ ଉପରର ନିଦାଘର ତାତି ଭଳି ନାଚ


How do you spell shame,
is it with a sigh?
Is it with a bullet in a labourer's eye?

ତୁମ ପାଇଁ ଲଜ୍ଜାର ମାନେ କଣ,
ଏହା ସହିତ କଣ ବ୍ୟାକୁଳତା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଏ ?
ନା, କୌଣସି ଶ୍ରମିକର ଆଖିରେ ଗୁଳି ମରାଯାଏ ?


Moon is a dastak.
Moon is a pall.
Moon is a bottle of blue Folidol.

ଜହ୍ନ ହେଉଛି ଏକ ଦସ୍ତକ ,
ଜହ୍ନ ହେଉଛି ଏକ ଶବାଧାର ଆଚ୍ଛାଦାନ,
ଜହ୍ନ ଏକ କୀଟନାଶକ ବୋତଲ ଯାହାର ରଙ୍ଗ ହେଉଛି ନୀଳ ।


ତା’ର ଯନ୍ତ୍ରଣା
ତା’ର ପୀଡା
ହେଉଛି ବୈଶାଖିର ବର୍ଷା ।
ଯେପରି ସବୁବେଳେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ବାଲି ପ୍ରତିମା ତଳେ ଶରଣାଗତ -
ଜାଣି ନଥିଲା ତା’ର ହଳ ହେଉଛି
ସମୁଦ୍ର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାଟ କଢାଉଥିବା ଏକ ସେତୁ  ।


Just a sip of a
thirsty pin will hammer the
clouds of porcelain.

ତୁଷାର୍ତ୍ତର ପିଇଥିବା ଗୋଟିଏ ଢୋକ,
ଆଉ ସେହି ପିନ୍‌ ଚିରିଦେବ
ପର୍ସିଲିନ୍‌ର ସେହି ମେଘ ।


Death is a nargis.
Death is a shoe.
Death is a miner's caramel blue.

ମୃତ୍ୟୁ ହେଉଛି ଏକ ନର୍ଗିସ୍ ‌,
ମୃତ୍ୟୁ ହେଉଛି ଏକ ଜୋତା,
ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟ  ଖଣି ଖୋଳାଳିର ଜୀବନର କାରାମେଲ୍‌ ନୀଳ|


A heart has four chambers,
hunger has none.
One for a Lohri, three for a gun.

ଗୋଟିଏ ହୃଦୟ ଭିତରେ ରହିଛି ଚାରିଟି ବଖରା,
ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ଭୋକର,
ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ଲୋହରି ପାଇଁ, ତିନୋଟି ବନ୍ଧୁକ ପାଇଁ ।


Shame is a songbird.
Shame is a rye.
Shame is a sickle in a chaudhvin sky

ଲଜ୍ଜା ହେଉଛି ଏକ ପକ୍ଷୀର ଗାନ
ଲଜ୍ଜା ହେଉଛି ଏକ ସୋରିଷ,
ଲଜ୍ଜା ହେଉଛି ଚୌଧଭିନ୍ ଆକାଶରେ ଏକ ଦାଆ ।


Lilacs at our windowsill.
They drip, they drown,
they dream until
the children of our eventide
in driftwood shall a phoenix hide.

ଆମ ଝରକା  ତଳପାଖରେ ନୀଳଲୋହିତ ରଙ୍ଗର ଲିଲାକ୍‌ଗୁଡିକ,
ସେଗୁଡିକ ଝଡି ଯାଆନ୍ତି, ବୁଡି ଯାଆନ୍ତି
ସେମାନେ ସେତେବେଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖନ୍ତି,
ଯେତେବଳ ଯାଏଁ ଆମ ଜୀବନର ସନ୍ଧ୍ୟାକାଳର ପିଲାମାନେ
ଫୋନିକ୍ସ ପାଲଟି ନାହାନ୍ତି ।


ସୁଧନ୍ୱା ଦେଶପାଣ୍ଡେଙ୍କ କଂଠରେ ଶୁଣନ୍ତୁ କବିତାର ଆବୃତ୍ତି

( ସୁଧନ୍ୟା ଦେଶପାଣ୍ଡେ ହେଉଛନ୍ତି ଜନ ନାଟ୍ୟ ମଞ୍ଚ ସହିତ ଜଡିତ ଜଣେ ଅଭିନେତା ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ । ସେ ଲେଫ୍ଟୱାର୍ଡ ବୁକ୍‌ସର ସମ୍ପାଦକ ମଧ୍ୟ ।)

**********

ଶବ୍ଦାବଳି

ଚଉଦ୍‌ଭିନ୍‌ ; ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷର ୧୪ତମ ଦିନ, ସାଧାରଣତଃ ଏହିଦିନ ଧାର୍ମିକ ଉପବାସ ରଖାଯାଇଥାଏ (ମୁଖ୍ୟତଃ ହିନ୍ଦୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ମହିଳାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା)
ଦର୍ବିଶ : ଜଣେ ସୁଫି ଭିକ୍ଷୁକ
ଦସ୍ତକ : କବାଟ ଠକ୍‌ଠକ୍‌ କରିବା
ଫଲିଡୋଲ୍‌ : ଏକ କୀଟନାଶକ
ଲୋହରି : ଶୀତକାଳୀନ ଅୟାନାଂତ ବିଦାୟକାଳୀନ ଏକ ପଞ୍ଜାବି ପର୍ବ
ମିନାର୍‌ : କ୍ଷୁଦ୍ର ମିନାର, ଏକ ସରୁ ଟାୱାର୍‌
ନର୍ଗିସ୍‌ : ନାର୍‌ସିସସ୍‌ ପୋଏଟିକସ୍‌ ଫୁଲ ବା କବିଙ୍କ ଡାଫୋଡିଲ୍‌
ବୈଶାଖି : ମୁଖ୍ୟତଃ ପଞ୍ଜାବ୍‌ରେ ପାଳନ ହେଉଥିବା କୃଷିଭିତ୍ତିକ ବସନ୍ତ ମହୋତ୍ସବ, ହେଲେ, ଉତ୍ତରରେ ଅନ୍ୟ ଅଂଶରେ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରାଯାଏ

ଏହି ଦଳଗତ ପ୍ରୟାସରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ପାଇଁ ଆମେ ସ୍ମିତା ଖାତୋରଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଜଣାଉଛୁ ।

ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍

Poems and Text : Joshua Bodhinetra

ಜೋಶುವಾ ಬೋಧಿನೇತ್ರ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಪರಿ) ಯ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾದ ಪರಿಭಾಷಾ ವಿಷಯ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರು. ಅವರು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಜಾದವಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಂಫಿಲ್ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಬಹುಭಾಷಾ ಕವಿ, ಅನುವಾದಕ, ಕಲಾ ವಿಮರ್ಶಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರೂ ಹೌದು.

Other stories by Joshua Bodhinetra
Paintings : Labani Jangi

ಲಬಾನಿ ಜಂಗಿ 2020ರ ಪರಿ ಫೆಲೋ ಆಗಿದ್ದು, ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ನಾಡಿಯಾ ಜಿಲ್ಲೆ ಮೂಲದ ಅಭಿಜಾತ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರು. ಅವರು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ವಲಸೆಯ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನಾ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

Other stories by Labani Jangi
Translator : OdishaLIVE

This translation was coordinated by OdishaLIVE– a dynamic digital platform and creative media and communication agency based out of Bhubaneswar. It handles news, audio-visual content and extends services in the areas of localization, video production and web & social media.

Other stories by OdishaLIVE