ଚାଷ ଜମିରେ କାମ କରୁଥିବା କୃଷି ଶ୍ରମିକ। କିମ୍ବା ପୁଣି ଲୁଣ କ୍ଷେତରେ କାମ କରୁଥିବା ଶ୍ରମିକଙ୍କ ଗୋଷ୍ଠୀ, କିମ୍ବା କିଛି ଖଣି ଶ୍ରମିକ ଅଥବା ନିଜ ନୌକାରେ କାମ କରୁଥିବା ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ଖୁବ୍‌ ଜୋରରେ ଗୀତ ଗାଇବା, କୌଣସି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟର ବିଷୟ ନୁହେଁ। ପାରମ୍ପରିକ ସଂସ୍କୃତିରେ, କଠିନ ଶାରୀରିକ ପରିଶ୍ରମ ସହିତ ପ୍ରାୟତଃ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବେଉସା କିମ୍ବା ଶ୍ରମର ସ୍ୱରୂପ ବିଷୟରେ ଗୀତ ବୋଲାଯାଏ। ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତିରେ ବୃତ୍ତିଗତ ଲୋକଗୀତ ରହିଛି। ପ୍ରାୟତଃ, ଏଗୁଡ଼ିକ ଏକାଠି କାମ କରୁଥିବା ଦଳକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରେ ଏବଂ କାମରେ ସମନ୍ୱୟ ଆଣିଥାଏ। ବେଳେବେଳେ ଏହା କଠିନ ଶାରୀରିକ ପରିଶ୍ରମ ଆଧାରିତ କାମର ବୋଝ ଓ ଥକାପଣ ଦୂର କରିଥାଏ।

୧୭୦ ମିଟର ଲମ୍ବା କଚ୍ଛ ଉପକୂଳ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ନଦୀ ଧାର, ମୁହାଣ ଏବଂ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ସ୍ଥାନକୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏକ ବିଶାଳ ଆନ୍ତଃଜୁଆରିଆ ଅଞ୍ଚଳ, ଯେଉଁଥିରେ ଏକ ବଡ଼ ପରିବେଶ ପରିତନ୍ତ୍ର ରହିଛି ଏବଂ ଏହା ଅନେକ ସାମୁଦ୍ରିକ ଜୀବଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରଜନନ କ୍ଷେତ୍ର। ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ମାଛ ଧରିବା ଅନେକ ଲୋକଙ୍କର ପାରମ୍ପରିକ ବେଉସା। ଏଠାକାର ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସାମ୍ନା କରୁଥିବା ଆହ୍ୱାନ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥାଏ। ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ବିକାଶ ଗତିବିଧି ଏବଂ ଢେଉ କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କର ଜୀବିକା କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବିଲୁପ୍ତ ହୋଇଚାଲିଛି।

କଚ୍ଛର ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ସଂଘ, ଶିକ୍ଷାବିତ୍‌ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନେ ଏସବୁ ଗତିବିଧିର ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଭିଯୋଗ ଆଣିଥା’ନ୍ତି। ସେମାନେ ମୁନ୍ଦ୍ରା ତାପଜ ପ୍ଲାଣ୍ଟ (ଟାଟା) ଏବଂ ମୁନ୍ଦ୍ରା ବିଦ୍ୟୁତଶକ୍ତି ପ୍ରକଳ୍ପ (ଆଦା ନୀ ଗ୍ରୁପ୍‌)କୁ ସାମୁଦ୍ରିକ ବିବିଧତାର ଦ୍ରୁତ କ୍ଷୟ ପାଇଁ ଦାୟୀ କରିଥା’ନ୍ତି। ଏହାଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳର ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରଭାବିତ ହେଉଛନ୍ତି। ଏଠାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଗୀତର ଭାଷା ଅତ୍ୟନ୍ତ ସରଳ, ଯାହାକି ଏସବୁ ଆହ୍ୱାନ ଓ ସମସ୍ୟା ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେଇଥାଏ।

ମୁନ୍ଦ୍ରା ତାଲୁକାର ଜଣେ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ଜୁମା ୱାଘେର୍‌ ଏହି ଗୀତକୁ ଖୁବ୍‌ ସୁନ୍ଦର ଭାବେ ପରିପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ସେ ମୁଖ୍ୟ ଗାୟକ, ଏବଂ ଏହି ଗୀତକୁ ସମବେତ ଗାନ କରାଯାଏ - (ଆରେ, ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନେ)। ଗୀତର ମନ ମତାଣିଆ ସ୍ୱର ଆମକୁ କଚ୍ଛର ଦ୍ରୁତ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ସୁଦୂର ତଟ ଆଡ଼କୁ ନେଇଯାଏ।

ଭଦ୍ରେସରର ଜୁମା ୱାଘେର ଗାଇଥିବା ଲୋକ ଗୀତ ଶୁଣନ୍ତୁ

કરછી

હો જમાલો રાણે રાણા હો જમાલો (2), હી આય જમાલો લોધીયન જો,
હો જમાલો,જાની જમાલો,
હલો જારી ખણી ધરીયા લોધીયું, હો જમાલો
જમાલો રાણે રાણા હો જમાલો,હી આય જમાલો લોધીયન જો.
હો જમાલો જાની જમાલો, હો જમાલો
હલો જારી ખણી હોડીએ મેં વીયું.
જમાલો રાણે રાણા હો જમાલો,હી આય જમાલો લોધીયન જો.
હો જમાલો જાની જમાલો,
હલો લોધી ભાવર મછી મારીયું, હો જમાલો
જમાલો રાણે રાણા હો જમાલો,હી આય જમાલો લોધીયન જો.
હો જમાલો જાની જમાલો,
હલો મછી મારે બચા પિંઢજા પારીયું, હો જમાલો
જમાલો રાણે રાણા હો જમાલો, હી આય જમાલો લોધીયન જો.
હો જમાલો જાની જમાલો,
હલો પાંજો કંઠો પાં ભચાઈયું, હો જમાલો
જમાલો રાણે રાણા હો જમાલો, હી આય જમાલો લોધીયન જો.(૨)

ଓଡ଼ିଆ

ଆସ, ଆସ ସାଗରର ରାଜାମାନେ
ଆସରେ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବମାନଙ୍କ ଏ ଦଳ, ଆମେ ସମସ୍ତେ ଏକାଠି ଯିବା ଭାଇମାନେ, ଆସ, ଆସ
ଆରେ ହଁ ଆମେ ସମସ୍ତେ ଗୋଟିଏ ଦଳର ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ
ଆସରେ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନେ, ଜାଲ ନେଇ ସମୁଦ୍ରକୁ ଯିବା ଆସ
ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଦଳ ଆମେ, ଭାଇମାନେ ଏକାଠି ହେବା ଆସ
ଆସ! ଭାଇମାନେ ଆସ!
ଚାଲ ତୁମମାନଙ୍କ ଜାଲ ଧର, ଆସ ଡଙ୍ଗାରେ ବସ।
ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଦଳ ଆମେ, ଭାଇମାନେ ଏକାଠି ହେବା ଆସ
ଆସ ଶୀଘ୍ର ଆସ, ଚାଲ ଯିବା ବଡ଼ ମାଛ ଧରିବା ଆସ।
ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଦଳ ଆମେ, ଭାଇମାନେ ଏକାଠି ହେବା ଆସ
ଆସ! ଯିବା ମାଛ ଧରିବା, ଆମ ପିଲାଙ୍କର ଯତ୍ନ ନେବା, ଆସ
ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଦଳ ଆମେ, ଭାଇମାନେ ଏକାଠି ହେବା ଆସ
ଆସ, ଶୀଘ୍ର ଆସ, ଆମେ, ହଁ ଆମେ ଆମ ବନ୍ଦରକୁ ବଞ୍ଚାଇବା ଆସ,
ବନ୍ଦରକୁ ବଞ୍ଚାଇବା ଆସ।
ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀମାନଙ୍କ ଗୋଟିଏ ଦଳ ଆମେ, ଭାଇମାନେ ଏକାଠି ହେବା ଆସ

ଗୀତର ପ୍ରକାର : ପାରମ୍ପରିକ ଲୋକଗୀତ

କ୍ଲଷ୍ଟର : ଭୂମି, ସ୍ଥାନ ଓ ଲୋକଙ୍କ ଗୀତ

ସଂଗୀତ : ୧୩

ଗୀତର ଶୀର୍ଷକ: ଜାମାଲୋରାନେ ରାନା ହୋଜାମାଲୋ

ଗୀତିକାର: ଦେବଲ ମେହଟା

ଗାୟକ: ମୁନ୍ଦ୍ରା ତାଲୁକା ଭଦ୍ରେସର ଗ୍ରାମର ଜୁମା ୱାଘେର

ବ୍ୟବହୃତ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର: ଡ୍ରମ, ହାରମୋନିୟମ, ବାଞ୍ଜୋ

ରେକର୍ଡିଂ ବର୍ଷ: ୨୦୧୨, କେଏମଭିଏସ୍‌ ଷ୍ଟୁଡିଓ

ଗୋଷ୍ଠୀ ରେଡିଓ ସୁର୍‌ବାଣୀ ଦ୍ୱାରା ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଥିବା ଏସବୁ ଗୀତ, ୩୪୧ କଚ୍ଛ ମହିଳା ବିକାଶ ସଂଗଠନ (କେଏମଭିଏସ) ଦ୍ୱାରା ପରୀକୁ ମିଳିଛି। ଏସବୁ ଗୀତ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା ଲାଗି ଏହି ପୃଷ୍ଠା ଦେଖନ୍ତୁ: ରଣର ଗୀତଗୁଡ଼ିକ: କଚ୍ଛି ଲୋକ ଗୀତର ସଂଗ୍ରହାଳୟ

ପ୍ରୀତି ସୋନି, ଅରୁଣା ଢୋଲକିଆ, ସମ୍ପାଦିକା, କେଏମଭିଏସ, ଅମଦ ସମେଜା, ପ୍ରକଳ୍ପ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, କେଏମଭିଏସଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ସହଯୋଗ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟବାନ ସହାୟତା ପାଇଁ ଭାରତୀବେନ୍‌ ଗୋରଙ୍କୁ ଅଶେଷ ଧନ୍ୟବାଦ।

ଅନୁବାଦ : ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍

Series Curator : Pratishtha Pandya

Pratishtha Pandya is a Senior Editor at PARI where she leads PARI's creative writing section. She is also a member of the PARIBhasha team and translates and edits stories in Gujarati. Pratishtha is a published poet working in Gujarati and English.

Other stories by Pratishtha Pandya
Illustration : Jigyasa Mishra

Jigyasa Mishra is an independent journalist based in Chitrakoot, Uttar Pradesh.

Other stories by Jigyasa Mishra
Translator : OdishaLIVE

This translation was coordinated by OdishaLIVE– a dynamic digital platform and creative media and communication agency based out of Bhubaneswar. It handles news, audio-visual content and extends services in the areas of localization, video production and web & social media.

Other stories by OdishaLIVE