ವಿಶೇಷ ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಿನ್ನಡೆ

"ಶಾಲೆತ್‌ ಜಾತೆಯ್... ಶಾಲೆತ್ ... ವೈಭವ್... ವೈಭವ್... ಶಾಲೆತ್ ... [ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ... ಶಾಲೆ...]."

ಹೀಗೆ ಪ್ರತೀಕ್ ಹೇಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲದ ತನ್ನ ಸಹಪಾಠಿಯನ್ನು ಕರೆಯುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ತನ್ನ ಒಂದು ಮಣ್ಣಿನ ಮನೆಯ ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಕೂತು ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಆಟವಾಡುವ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಅಳುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಈ 13 ವರ್ಷದ ಹುಡುಗ ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯಿಂದ ಸಂಜೆಯವರೆಗೆ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಅಥವಾ ಮನೆಯ ಮುಂದೆ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ನಿಂತು, ಮರಕ್ಕೆ ಒರಗಿಕೊಂಡು, ಹೊರಗಿನ ಜಗತ್ತನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದುಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಕಳೆದ 11 ತಿಂಗಳಿಂದ ಈ ಹುಡುಗನ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮನೆ, ಮರಗಳ ನೆರಳಿನ ಅಂಗಳ ಮತ್ತು ದನದ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಬಿಟ್ಟರೆ ಬೇರೇನೂ ಇಲ್ಲ.

ರಾಶಿನ್ ಗ್ರಾಮದ ಇತರ ಮಕ್ಕಳು ಪ್ರತೀಕ್ ಜೊತೆ ಆಟವಾಡುವುದಿಲ್ಲ. “ಆ ಹುಡುಗರಿಗೆ ಅವನು ಏನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ತಿಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನು ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ, ” ಎಂದು ಅವನ ತಾಯಿ 32 ವರ್ಷದ ಶಾರದಾ ರಾವುತ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಹಳ್ಳಿಯ ಇತರ ಮಕ್ಕಳಿಗಿಂತ, ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಮಕ್ಕಳಿಗಿಂತಲೂ ಪ್ರತೀಕ್ ವಿಭಿನ್ನ ಎಂದು ಅವರು ಬೇಗನೇ ಅರಿತುಕೊಂಡರು. ಅವನಿಗೆ 10ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತನಾಡಲು ಅಥವಾ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಪ್ರತೀಕ್ ಎಂಟು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವನಾಗಿದ್ದಾಗ ಡೌನ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್‌ನ ಸೌಮ್ಯ ರೂಪದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದನು. ಅಹಮದ್‌ನಗರದ ಕರ್ಜತ್ ತಾಲೂಕಿನ ರಾಶಿನ್‌ನಿಂದ 160 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸೊಲ್ಲಾಪುರದ ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜ್ ಸರ್ವೋಪಚಾರ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಈ ರೋಗನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. "10ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವನಿಗೆ ನಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ," ಎಂದು ಶಾರದಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಆದರೆ ಅದರ ನಂತರ ಅವನು ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು ಮತ್ತು ನನ್ನನ್ನು ಅಮ್ಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ. ಈಗ ತಾನೇ ಬಾತ್ ರೂಮಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ, ಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ನನ್ನ ಮಗನಿಗೆ ಶಾಲೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ. ಒಂದಿಷ್ಟು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಕಲಿತು ಹೀಗೆಯೇ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋದರೆ ಖಂಡಿತ ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಈ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗ ಬಂದಿದೆ!" ಎಂದು ಅವರು ಉದ್ಗರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರತೀಕ್ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ವಸತಿ ಶಾಲೆಯ ಆವರಣವನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 2020ರಲ್ಲಿ, ಕೋವಿಡ್ -19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು. ಎಲ್ಲಾ 25 ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗ ಹುಡುಗರನ್ನು ಅವರವರ ಮನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿದೆ.

2018ರಲ್ಲಿ ಸೋಲಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕರ್ಮಲಾ ತಾಲೂಕಿನ ಜ್ಞಾನಪ್ರಬೋಧನ್ ಮತಿಮಂದ್ ವಸತಿ ಶಾಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಆತನ ಸಂಬಂಧಿಕರೊಬ್ಬರು ಪ್ರತೀಕ್ ಅವರ ತಾಯಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರತೀಕ್ ಕುಟುಂಬದ ಮನೆಯಿಂದ ಈ ಶಾಲೆ 10 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಥಾಣೆ ಮೂಲದ ಶ್ರಮಿಕ್ ಮಹಿಳಾ ಮಂಡಲ್ ಈ ಶಾಲೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬಗಳು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ.

ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ವರು ಶಿಕ್ಷಕರು ಸೋಮವಾರದಿಂದ ಶುಕ್ರವಾರದವರೆಗೆ 10ರಿಂದ 4.30ರವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಶನಿವಾರದಂದು ಕೆಲವು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ವಿವಿಧ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮಾತನಾಡುವುದು, ದೈಹಿಕ ವ್ಯಾಯಾಮ, ಸ್ವಯಂ-ಆರೈಕೆ, ಕಾಗದದ ಕೆಲಸ, ಭಾಷಾ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು, ಬಣ್ಣಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಆದರೆ ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಈ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪ್ರತೀಕನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಾಲಾ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ನಿಂತುಹೋಯಿತು. ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಅವನು ಮರಾಠಿ ಅ, ಆ, ಇ... ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನು ಈ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಶಾಲೆ ಮುಚ್ಚುವ ಮೊದಲು ಕಲಿತಿದ್ದ.

ಆದರೆ ಶಾಲೆ ಮುಚ್ಚಿ 11 ತಿಂಗಳಾಗಿದ್ದು, ಈಗ ಕಲಿತದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ಮರೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಶಾರದಾ ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿ. ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಪ್ರತೀಕ್ ಪತ್ರ ಬರೆಯುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಅವನು ಮಾರ್ಚ್‌ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಮನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಶಾಂತವಾಗಿದ್ದ," ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಆದರೆ ತಿಂಗಳುಗಳು ಕಳೆದಂತೆ, ಅವನು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಕೋಪಗೊಳ್ಳತೊಡಗಿದ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಏನನ್ನಾದರೂ ಕೇಳಿದಾಗಲೂ ಕೋಪದಿಂದ ಮಾತನಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ"

ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ನಿಯಮಿತ ಶಾಲಾ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ಡಾ. ಮೋನಾ ಗಜ್ರೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಪೀಡಿಯಾಟ್ರಿಕ್ ನರವಿಜ್ಞಾನಿ, ಬೆಳವಣಿಗೆ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕ್ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ಸಿಯಾನ್, ಮುಂಬೈಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷ ಶಾಲೆಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾ, ಈ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ “ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸಣ್ಣ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಹಂತವನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಮತ್ತು ದಣಿವರಿಯಿಲ್ಲದೆ ವಿವರಿಸುವುದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ನೆನಪಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನೀವೇ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮಬದ್ಧತೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಮಕ್ಕಳು [ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗರು] ತಾವು ಕಲಿತದ್ದನ್ನು ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆತುಬಿಡಬಹುದು.

ಮಕ್ಕಳು ಶಿಕ್ಷಣದ ಸಂಪರ್ಕ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು ಎಂದು ಪ್ರತೀಕ್ ಶಾಲೆಯವರು ಮರಳಿ ಮನೆಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಪ್ರತೀಕ್‌ಗೆ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಶಾರದ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. "ಅವರ ಶಿಕ್ಷಕರು ಬಣ್ಣಗಳು ಮತ್ತು ಅಕ್ಷರಗಳ ಚಾರ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಅವನು ನಮ್ಮ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನಮಗೂ ಕೆಲಸವಿದೆ,” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಶಾರದ 10ನೇ ತರಗತಿವರೆಗೆ ಓದಿದ್ದಾಳೆ. ಅವರು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಪತಿ ದತ್ತಾತ್ರೇ ರಾವುತ್‌ ಅವರೊಡನೆ ಎರಡು ಎಕರೆ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಅವರು ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಮನೆ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಜೋಳ ಮತ್ತು ನವಣೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. "ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ಮೇ ತನಕ, ನಾವು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ 15-20-15 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಬೇರೆಯವರ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ" ಎಂದು ಶಾರದಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಮಾಸಿಕ ಆದಾಯ ಎಂದಿಗೂ 6,000 ರೂ. ದಾಟುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರಿಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಮಗುವಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ - ಈಗಾಗಲೇ ಒತ್ತಡದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ.

ಪ್ರತೀಕ್‌ನ ಅಣ್ಣ, 18 ವರ್ಷದ ವಿಕ್ಕಿ ತಾಲೂಕಿನ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದು, ತನ್ನ ಸಹೋದರನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾರೆ (ಲಾಕ್‌ಡೌನ್ ನಂತರ) ಆದರೆ ಅವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರೊಬ್ಬರೂ ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್ ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ನೇಹಿತರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ ಅವರ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ತರಗತಿಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಆನ್‌ಲೈನ್ ಶಿಕ್ಷಣವು ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಸವಾಲಾಗಿದ್ದರೆ (ನೋಡಿ: ಆನ್‌ಲೈನ್ ತರಗತಿಗಳು, ಆಫ್‌ಲೈನ್ ವರ್ಗ ವಿಭಾಗಗಳು ), ಶಾಲೆಗೆ ದಾಖಲಾಗುವ ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಈ ಮಾರ್ಗವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಕಠಿಣವಾಗಿದೆ. 2011ರ ಜನಗಣತಿಯು 5ರಿಂದ 19 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗತೆ ಹೊಂದಿರುವ 4,00,000 ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ (ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 5,00,000 ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗ ಮಕ್ಕಳು) ಕೇವಲ 1,85,086 ಮಕ್ಕಳು ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕವು ಲಾಕ್ಡೌನ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಜೂನ್ 10, 2020ರಂದು ಅಂಗವಿಕಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಕಮಿಷನರೇಟ್ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರ್ಕಾರದ) ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ನೆರವು ಇಲಾಖೆಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಆನ್ಲೈನ್ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡುವಂತೆ ಕೋರಲಾಗಿದೆ. "ಥಾಣೆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಖಾರ್ಘರ್, ನವಿ ಮುಂಬೈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ದಿ ಎಂಪವರ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಇಂಟೆಲೆಕ್ಚುಯಲ್ ಡಿಸೆಬಿಲಿಟಿಸ್ ನ ವೆಬ್‌ಸೈಟಿನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವರ ಪೋಷಕರ ಮೂಲಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು" ಎಂದು ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಪ್ರತೀಕ್‌ನ ಶಾಲೆ, ಜ್ಞಾನಪ್ರಬೋಧನ್ ವಿದ್ಯಾಲಯವು ಪೋಷಕರಿಗೆ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದೆ - ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ಚಾರ್ಟ್‌ಗಳು, ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಕವಿತೆಗಳು, ಇತರ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಪೋಷಕರೊಂದಿಗೆ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂವಾದ ನಡೆಸಿದರು. ಪೋಷಕರೊಂದಿಗೆ ದೂರವಾಣಿ ಮೂಲಕ ಸಂವಾದ ನಡೆಸಿ, ಮಕ್ಕಳು ಹೇಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆದು ಪೋಷಕರಿಗೆ ಅಗತ್ಯ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನೂ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಶಾಲೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಸಂಯೋಜಕ ರೋಹಿತ್ ಬಾಗಡೆ.

ಈ 25 ಮಕ್ಕಳ ಪೋಷಕರು ಇಟ್ಟಿಗೆ ಗೂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಹಿಡುವಳಿದಾರರು ಎಂದು ಬಗಾಡೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ಪೋಷಕರು ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆದರೆ ಅವರು ಈ ರೀತಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅದು ಅವರ ವೇತನದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ,” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ಆದ್ದರಿಂದ, ಪ್ರತೀಕ್ ಅಥವಾ ಅವನಂತಹ ಇತರರಿಗೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲ. ದೈನಂದಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಟಗಳು ಅವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವಾವಲಂಬಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಿರಿಕಿರಿ ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣಶೀಲತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಷ್ಟ, ಈ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗಮನ ಬೇಕು.

18 ವರ್ಷದ ಸಂಕೆ ಹುಂಬೆ ಕೂಡ ಶಾಲೆ ಮುಚ್ಚಿದ್ದರ ಪರಿಣಾಮ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಕೂಡ ರಾಶಿನ್ ನಿವಾಸಿ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಅಬಲರು. ಈ ಗ್ರಾಮದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 12,600. ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳಿನಿಂದ ಮನೆಯ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಸಿಮೆಂಟ್ ಶೀಟಿನ ಕೆಳಗೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ದಿವಾನ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಟ್ಟು ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ಏನನ್ನೋ ಗುನುಗುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. (ಹಾಗೆಯೇ ಶಾಲೆಗಳು 18 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಪ್ರವೇಶ ನೀಡುತ್ತವೆ, ನಂತರ ಅಂತಹ ಮಕ್ಕಳು ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಕರ್ಜತ್ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವೃತ್ತಿಪರ ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿವೆ, ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಿಂದ ಬರುವ ಅಲ್ಪ ಆದಾಯ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ರೈತ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಶುಲ್ಕವು ಕೈಗೆಟುಕುವಂತಿಲ್ಲ)

ಆರನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ 'ಆಳವಾದ ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯತೆ'ಯಿಂದ (ಅವರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವರದಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಿದಂತೆ) ರೋಗನಿರ್ಣಯಗೊಂಡ ಸಂಕೇತ್  ಮಾತನಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನಿಯಮಿತ ಔಷಧೋಪಚಾರದ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಅಪಸ್ಮಾರ ದಾಳಿಗಳಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. 2017ರಲ್ಲಿ, ಅವರು 15 ವರ್ಷದವರಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರ ತಾಯಿ, 39 ವರ್ಷದ ಮನೀಷಾ, ಗ್ರಾಮದ ಆಶಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ (ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ) ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು.

"ಮೊದಲು ನಾವು ಅವನಿಗೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಡಲು, ಸ್ನಾನ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಶೌಚಾಲಯಕ್ಕೆ ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಜನರಿದ್ದರೆ ಚಡಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಆರಂಭಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ,” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಮನಿಷಾ.

ಶಾಲೆ ಮುಚ್ಚಿ 11 ತಿಂಗಳು ಕಳೆದಿದ್ದು, ಶೌಚಾಲಯವನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು, ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದೇ ಮರೆತುಹೋಗಿದೆ. "ಅವನು ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಮನೆಗೆ ಬಂದರು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ವಾರಗಳ ನಂತರ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಒದ್ದೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಒರೆಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು," ಎಂದು ಮನೀಶಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವಾರಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ಹಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಶಾಲೆ ಮುಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಮನಿಷಾ ಅವರ ಆತಂಕ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸಂಕೇತ್ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ, ಹಠಮಾರಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ನಿದ್ರೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. “ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಸುಮ್ಮನೆ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತು ತೂಗಾಡುತ್ತಾನೆ,” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಮನಿಷಾ.

ಮನಿಷಾ ರಶೀನ್‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಗ ಮತ್ತು ಮಗಳು 19 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ರಿತುಜಾ ಜೊತೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಾಳೆ. 2010ರಲ್ಲಿ, ಕೃಷಿಕರಾಗಿದ್ದ ಅವರ ಪತಿ ತನ್ನ ಮೂವತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು. (ಋತುಜಾ ರಿಮೋಟ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಬಿಎ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ತನ್ನ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮನೊಂದಿಗೆ ಥಾಣೆಯ ಬದ್ಲಾಪುರ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಾರೆ.) ಮನೀಷಾ ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರ ಏಳು ಎಕರೆಯನ್ನು ವರ್ಷವಿಡೀ ಕೃಷಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಕೂಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕರ ನೆರವಿನಿಂದ ಕುಟುಂಬ ಖಾರಿಪತ್ ಮತ್ತು ರಬಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಳ ಮತ್ತು ತೊಗರಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಮನಿಷಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, “ನನ್ನ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ಇಬ್ಬರೂ 80 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರು,” ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಸಂಕೇತ್‌ನನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವರು ತುಂಬಾ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಏನನ್ನಾದರೂ ಕೇಳಿದಾಗಲೂ, ಅವನು ಅವರನ್ನು ತಳ್ಳುತ್ತಾನೆ, ಅವರ ಮೇಲೆ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಎಸೆಯುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಜೋರಾಗಿ ಕೂಗುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅವರೂ ಯಾವಾಗಲೂ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವರು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ, "ನಾನು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತರೆ ಯಾರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ? ಮತ್ತು ನಾವು ಏನು ತಿನ್ನುವುದು?"

ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿದಾಗ, ಸಂಕೇತ್ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. "ಅವನು ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಜಮೀನಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ದನಗಳಿಗೆ ಮೇವು ಸಾಗಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ಅವನು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ಮನಿಷಾ ಅವನನ್ನು ಬರಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರೆ, ಸಂಕೇತ್ ಕೊಡವುತ್ತಿದ್ದ ಅಥವಾ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ. ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ನಾನು ಅವನ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಒಬ್ಬ ತಾಯಿಗೆ ಅವಳ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಸಮಾನರು. ಅದು ಏನೇ ಇರಲಿ, ಅವನು ನನ್ನ ಹೃದಯದ ಭಾಗ.”

ಮನಿಷಾ 10ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಓದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಚಾರ್ಟ್ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಸಂಕೇತ್‌ಗೆ ಕಲಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೊಲದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಮನೆಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ ಅವಳು ಈ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತಾರೆ. "ನಾನು ಚಾರ್ಟ್ ತೋರಿಸಿದರೆ, ಅವನು ನನ್ನಿಂದ ಓಡಿಹೋಗುತ್ತಾನೆ, ಮತ್ತು ಬೇರೆಡೆ ಹೋಗಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ, ಅವನು ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಅವರು ದೂರುತ್ತಾರೆ.

ಮನೆಯಲ್ಲಿ, ಶಾಲೆಯಂತಹ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ, ಇತರ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಆಟ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವ-ಆರೈಕೆ ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ತರಬೇತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಇದು ತೀವ್ರ ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ವರ್ತನೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ರೋಹಿತ್ ಬಗಾಡೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಅವರು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಮತ್ತು ತಡೆರಹಿತ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಮಾನಸಿಕ ವಿಕಲಾಂಗ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತರಗತಿಗಳಿಗೆ ಹಾಜರಾಗುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ಅಲ್ಲದೆ, ವಿಶೇಷ ಮಗುವಿಗೆ ಕಲಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಪರಿಶ್ರಮ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಏನಾದರೂ ಬರುವವರೆಗೆ ಮಗುವಿಗೆ ಹೇಳುವುದು ಅಥವಾ ಕಲಿಸುವುದು ಪೋಷಕರಿಗೆ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ,” ಎಂದು ಬಗಾಡೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಪೋಷಕರಿಗೆ ಇದು ಅಭ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವರು ತಾಳ್ಮೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಮಗು ಕೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತಾರೆ."

"ಬೌದ್ಧಿಕವಾಗಿ ಅಂಗವಿಕಲ ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರತೆಯು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಮುಂಬೈನ ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕ್ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಜನರಲ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಡಾ. ಗಜ್ರೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ-ಚಾಲಿತ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಅನೇಕ ಅಂಗವಿಕಲ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ವಿಶೇಷ ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತರಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿಯುವ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಆನ್ಲೈನ್ ಕಲಿಕೆಯು ಆಫ್ಲೈನ್ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬೌದ್ಧಿಕವಾಗಿ ಅಂಗವಿಕಲ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ. ಮಾರ್ಚ್ ಆರಂಭದಿಂದ ನಾವು 35 ವಿಶೇಷ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆನ್ ಲೈನ್ ನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ವೇಳೆಗೆ ಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ (ಸುಮಾರು 8-10 ಕ್ಕೆ) ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಾವು ಗಮನಿಸಿದ್ದೇವೆ," ಎಂದು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಆಟಿಸಂ ಇಂಟರ್ವೆನ್ಷನ್ ಸೆಂಟರ್‌ನಲ್ಲಿನ ದಾಖಲಾತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಡಾ. ಗಜ್ರೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ, ದೃಷ್ಟಿಹೀನರು, ಶ್ರವಣದೋಷವುಳ್ಳವರು, ಬೌದ್ಧಿಕವಾಗಿ ವಿಕಲಚೇತನರು ಅಥವಾ ಇತರ ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ ಸುಮಾರು 1,100 ಸರ್ಕಾರಿ ಅನುದಾನಿತ ಮತ್ತು ಅನುದಾನರಹಿತ ವಿಶೇಷ ವಸತಿ ಶಾಲೆಗಳಿವೆ ಎಂದು ಯಶವಂತ್ ರಾವ್ ಚವಾಣ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದ (ಸರ್ಕಾರೇತರ ಟ್ರಸ್ಟ್) ಅಂಗವೈಕಲ್ಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ವೇದಿಕೆಯ ಸಂಯೋಜಕ ವಿಜಯ್ ಕನ್ಹೇಕರ್ ಅಂದಾಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಲೆಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ ಎಂದು ಕನ್ಹೇಕರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಆದರೆ ಮೊದಲಿನಂತೆ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ನೈಜ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ಪುನರಾರಂಭಿಸುವುದು ಪ್ರತೀಕ್ ಮತ್ತು ಸಂಕೇತ್ ಅವರ ಶಾಲೆಗೆ ಸಹ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ, ಇದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅನುಮತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ರಾಜ್ಯದ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡಾ ಇಲಾಖೆಗೆ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರಿ ಹಲವಾರು ಪತ್ರಗಳು ಬರೆದರೂ ಯಾವುದೇ ಸಹಾಯ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಮಾರ್ಚಿಯಿಂದ ಶಾಲೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ದೇಣಿಗೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿಲ್ಲ (ಕೆಲವು ಟ್ರಸ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ), ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪುನರರಾಂಭ ಇನ್ನೂ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದೆ.

"ನಾವು ಪೋಷಕರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ದೇಣಿಗೆಗಳು ಮುಖ್ಯ. ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಮ್ಮ ಸಹಾಯಕರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಪಿಪಿಇ ಕಿಟ್ಗಳಂತಹ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸುಸಜ್ಜಿತಗೊಳಿಸಬೇಕು, ಏಕೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಈಗಾಗಲೇ ಆರೋಗ್ಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ," ಎಂದು ಬಗಾಡೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

"ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಎಲ್ಲಾ ವಸತಿ ಶಾಲೆಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ" ಎಂದು ವಿಜಯ್ ಕನ್ಹೇಕರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು ಯಾವುದೇ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಮಗುವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿರುವ ಪೋಷಕರ ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತಿದೆ.”

"ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರೋಟೋಕಾಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೋವಿಡ್ ಕೇಂದ್ರ ಮಟ್ಟದ ವಿಶೇಷ ಶಾಲೆ" ರಚಿಸಲು ಅವರ ವೇದಿಕೆಯು ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಕನ್ಹೇಕರ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ - ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಸಹಾಯ ಇಲಾಖೆಗೆ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದೆ. ಕೋವಿಡ್ -19 ಲಸಿಕೆ ಪಡೆದವರಲ್ಲಿ ಅಂಗವೈಕಲ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಮೊದಲಿಗರಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಕನ್ಹೇಕರ್ ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಸದ್ಯಕ್ಕೆ, ಶಾಲೆ ಇಲ್ಲ, ನಿಯಮಿತ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಲ್ಲ, ಸ್ನೇಹಿತರು ಇಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಹೊಸದಾಗಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಕಲಿಯಲು ಏನೂ ಇಲ್ಲ, ಪ್ರತೀಕ್ ಮತ್ತು ಸಂಕೇತ್ ತಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮುಂದಿನ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ತಮ್ಮ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ. ಪ್ರತೀಕ್ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಟಿವಿಯಲ್ಲಿ ಕೋವಿಡ್-ಸಂಬಂಧಿತ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು "ಕೊಲೊನಾ... ಕೊಲೊನಾ ... ಕೊಲೊನಾ..." ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.

ಅನುವಾದ: ಶಂಕರ. ಎನ್. ಕೆಂಚನೂರು