মই ক’ৰবাত লিখিছো যে তুমি আমাক উভালি পেলাব পাৰা আৰু নদীত উটুৱাই দিব পাৰা। কিন্তু তোমাৰ বাবে পানী নাথাকিব। তুমি আমাৰ মাটি, আমাৰ পানী কাঢ়ি নিব পাৰা, কিন্তু আমি তোমাৰ ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে মৰণপণ যুঁজ দিম। জল, জংগল, জমিনৰ সংগ্ৰাম কেৱল আমাৰ নহয়, আমি প্ৰকৃতিৰ পৰা কোনো বিচ্ছিন্ন নহয়। প্ৰকৃতিৰ সৈতে সমন্বয়েৰে আদিবাসীসকল জীয়াই থাকে। আমি আমাক প্ৰকৃতিৰ পৰা বেলেগ বুলি নাভাবো। মই দেহৱালি ভিলি ভাষাত লিখা ভালেকেইটা কবিতাত আমাৰ মানুহৰ মূল্যবোধ সংৰক্ষণ কৰাৰ চেষ্টা কৰিছো।

আমি আদিবাসী সম্প্ৰদায়ে জগতখনক কেনেকৈ চাওঁ, সেয়া ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে অনুসৰণৰ আদিপাঠ হ’ব পাৰে। জগতখনক চোৱাৰ যি দৃষ্টিভংগী, সেয়া আদৰি লৈ জীৱনটো চলাই নিয়াৰ বাদে গত্যন্তৰ নাই, যদিহে আপুনি সামূহিক আত্মহত্যাৰ বাবে সাজু হোৱা নাই।

জীতেন্দ্ৰ বাচাৱাই তেওঁৰ কবিতাটো দেহৱালি ভিলি ভাষাত কৰা পাঠ শুনিব পাৰে

কবিতাটোৰ ইংৰাজী অনুবাদৰ প্ৰতিষ্ঠা পাণ্ড্যাই কৰা পাঠ শুনিব পাৰে

ভৰিখন ’বলৈ এডোখৰ মাটি

অ’ মোৰ ভ্ৰাতৃ,
মই নাভাবো, তুমি যে বুজি পাবা
পাথৰ ভঙা আৰু মাটিবোৰ জ্বলাই দিয়াৰ অৰ্থ কি।
তোমাৰ ঘৰখন তুমি পোহৰাই ৰাখিছা, খুবেই সুখী হৈছা
ব্ৰহ্মাণ্ডখনৰ শক্তিৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ পাব খুজিছা।
তুমি বুজি নাপাবা
এটোপাল পানীৰ মৃত্যু কি বুজায়।
তুমি এই জগতৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সৃষ্টি -
এই ‘লেবৰেটৰি’টোৱে তোমাৰ শ্ৰেষ্ঠতাৰ প্ৰমাণ।

এই পোক-পৰুৱা, গছ-লতাৰ লগত
তোমাৰনো কি কাম?
তুমি আকাশত ঘৰ সজাৰ সপোন দেখা মানুহ।
তুমি এই বসুমতিৰ সন্তান হৈ থকা নাই।
তোমাৰ খং নুঠে চাগে ভ্ৰাতৃ
যদি মই তোমাক
‘চন্দ্ৰপুৰুষ’ বুলি কওঁ
তুমিতো আকাশৰ চৰাই নহয়
যে উৰি যাবা পৰ্বত শিখৰলৈ
আৰু সপোন নেদেখিবাইনো কিয়,
তোমাৰ যে ইমান ভাল শিক্ষা আছে!

ভ্ৰাতৃ, তুমি কাৰো কথা নুশুনা
কিন্তু আমাৰ দৰে পঢ়া-শুনা নথকাবোৰৰ কাৰণে
পাৰিলে এটা কাম কৰি যাবা
ভৰিদুখন জীৰোৱাৰ বাবে এডোখৰ মাটি ৰাখি যাবা।
তোমাক অনুৰোধ কৰিছো।

হে মোৰ ভ্ৰাতৃ
মই নাভাবো, তুমি যে বুজি পাবা
পাথৰ ভঙা আৰু মাটিবোৰ জ্বলাই দিয়াৰ অৰ্থ কি।
তোমাৰ ঘৰখন তুমি পোহৰাই ৰাখিছা, খুবেই সুখী হৈছা
ব্ৰহ্মাণ্ডখনৰ শক্তিৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ পাব খুজিছা।
তুমি বুজি নাপাবা
এটোপাল পানীৰ মৃত্যুৱে কি বুজায়।
কিয়নো তুমি এই জগতৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সৃষ্টি।

অনুবাদ: পংকজ দাস

Poem and Text : Jitendra Vasava

গুজরাতের নর্মদা জেলার মহুপাড়া গ্রামের কবি জিতেন্দ্র বাসব লেখেন দেহওয়ালি ভিল ভাষায়। আদিবাসী সাহিত্য আকাদেমির (২০১৪) প্রতিষ্ঠাতা-সভাপতি হওয়ার পাশাপাশি তিনি লাখারা কাব্য পত্রিকার একজন সম্পাদকও বটেন, আদিবাসী কণ্ঠ তুলে ধরাই এই পত্রিকার মূল লক্ষ্য। এছাড়াও তিনি আদিবাসী মৌখিক সাহিত্যের উপর চারটি বই প্রকাশ করেছেন। তাঁর ডক্টোরাল গবেষণার বিষয় ছিল নর্মদা জেলার ভিল জনজাতির মৌখিক লোক কাহিনির সাংস্কৃতিক ও পৌরাণিক আঙ্গিক। পারিতে প্রকাশিত কবিতাগুলি তাঁর আসন্ন প্রথম কাব্যসংকলনের অংশ।

Other stories by Jitendra Vasava
Illustration : Labani Jangi

২০২০ সালের পারি ফেলোশিপ প্রাপক স্ব-শিক্ষিত চিত্রশিল্পী লাবনী জঙ্গীর নিবাস পশ্চিমবঙ্গের নদিয়া জেলায়। তিনি বর্তমানে কলকাতার সেন্টার ফর স্টাডিজ ইন সোশ্যাল সায়েন্সেসে বাঙালি শ্রমিকদের পরিযান বিষয়ে গবেষণা করছেন।

Other stories by Labani Jangi
Translator : Pankaj Das

গুয়াহাটি নিবাসী পঙ্কজ দাস পিপলস্ আর্কাইভ অফ রুরাল ইন্ডিয়ার অসমিয়া ভাষার অনুবাদ-সম্পাদক, এছাড়াও তিনি ইউনিসেফের সঙ্গে লোকালাইজেশন বিশেষজ্ঞ রূপে কর্মরত। idiomabridge.blogspot.com ওয়েবসাইটে শব্দ নিয়ে খেলা করা তাঁর নেশা।

Other stories by Pankaj Das