ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀ – ଅକୃତଜ୍ଞତା ଯାହାର ପାରିଶ୍ରମିକ

“ନା, ଆମମାନଙ୍କୁ ଏହି କର୍ଫ୍ୟୁରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇ ନାହିଁ । ଆମେ ଗୋଟିଏ ଦିନ ମଧ୍ୟ ଛୁଟିରେ ରହିଲେ ଚଳିବନି । ଯାହାହେଲେ ମଧ୍ୟ ଲୋକମାନେ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବା ଜରୁରୀ ଅଟେ ଓ ସେଥିପାଇଁ ଆମକୁ ସବୁବେଳେ ସହରକୁ ସଫା କରିବାକୁ ହେବ, ବୋଲି ଚେନ୍ନାଇ ସ୍ଥିତ ଥାଉଜେଣ୍ଡ ଲାଇଟ୍‌ ଅଞ୍ଚଳର ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀ ଦୀପିକା କୁହନ୍ତି ।

ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ରେ, ସମସ୍ତ ଦେଶବାସୀ ‘ଜନତା କର୍ଫ୍ୟୁ’ କାରଣରୁ ଘରେ ରହିଥିଲେ – ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ କେବଳ ସନ୍ଧ୍ୟା ୫ଟାରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ କାମ କରୁଥିବା ସମସ୍ତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ‘କୃତଜ୍ଞତା’ ଜଣେଇବା ପାଇଁ ବାହାରେ ଜମିଥିବା ଭିଡକୁ ଛାଡି । ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ କୃତଜ୍ଞତା ଜଣାଗଲା ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମ୍ଭବତଃ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସାମିଲ୍‌ କରାଯିବା କଥା,  ହେଲେ ସେମାନେ ସେଦିନ ଦିନସାରା କାମ କରିଥିଲେ, ଝାଡୁ କରିଥିଲେ, ମେଟ୍ରୋକୁ ସଫା କରିଥିଲେ । “ପୂର୍ବ ତୁଳନାରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ସେବାର ଅଧିକ ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି,” ବୋଲି ଦୀପିକା କୁହନ୍ତୁ । “ଆମକୁ ରାସ୍ତାରୁ ଭୂତାଣୁକୁ ପୋଛି ବାହାର କରିବାକୁ ହେବ” ।

ଅନ୍ୟ ସାଧାରଣ ଦିନ ଭଳି, ଦୀପିକା ଓ ଅନ୍ୟମାନେ କୌଣସି ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନକାରୀ ପୋଷାକ ନପିନ୍ଧି ସଫେଇ କାମ କରୁଥିଲେ । ପୂର୍ବରୁ ଏଠାରେ ଅନେକ ଅସୁବିଧା ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏବେ ପରିସ୍ଥିତି ଅତି ଶୋଚନୀୟ ହୋଇଯାଇଛି । ଦେଶବ୍ୟାପୀ ଲକ୍‌ଡାଉନ୍‌ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକଙ୍କୁ କାମରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ଥିଲା, ଆବର୍ଜନା ପରିବହନ କରିବା ପାଇଁ ଉଦିଷ୍ଟ ଗାଡିରେ ଅତି କଷ୍ଟରେ ଚଢି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକଙ୍କୁ କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥଳିରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଅନେକ କିଲୋମିଟର ରାସ୍ତା ଚାଲିଚାଲି ଯିବାକୁ ପଡିଥିଲା । “ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ରେ, ମୋତେ ସାଧାରଣ ଦିନ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ରାସ୍ତା ପରିଷ୍କାର କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା, ଯେହେତୁ ସେହିଦିନ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନରେ ରହୁଥିବା ମୋର ସହକର୍ମୀମାନେ ଆସିପାରିନଥିଲେ” ବୋଲି ଦୀପିକା କୁହନ୍ତି ।

ଏହି ଫଟୋଗ୍ରାଫ୍‌ଗୁଡିକରେ ଥିବା ଅଧିକାଂଶ ମହିଳା ହେଉଛନ୍ତି କେନ୍ଦ୍ର ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଚେନ୍ନାଇର, ଯେପରିକି ଥାଉଜେଣ୍ଡ ଲାଇଟ୍‌ସ ଓ ଅଲ୍‌ୱର୍‌ପେଟ୍‌ ଓ ଆନ୍ନା ସଲାଇର କିଛି ସ୍ଥାନ । ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ଘର ଯାହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଉତ୍ତର ଚେନ୍ନାଇରେ ଅବସ୍ଥିତ, ସେଠାରୁ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରି ଏହି ସ୍ଥାନଗୁଡିକରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ଥିଲା ।

ଏହା ହେଉଛି ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ପ୍ରକାରର କୃତଜ୍ଞତା ଯାହା ସେମାନେ ଏବେ ପାଉଥିବା ଦେଖାଯାଉଛି । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୪ରେ ତାଲାବନ୍ଦ ଘୋଷଣା ହେବା, କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ ଏହା ଯେ ସେମାନେ ଏହି ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଦିନ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଛୁଟିରେ ରହିବା ବିପଦ ମୁଣ୍ଡେଇ ପାରିବେନି । “ସେମାନଙ୍କୁ ଏହା କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଯଦି ସେମାନେ ଏବେ ଛୁଟିରେ ରହିବେ, ତାହାହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବୃତ୍ତି ହରାଇବାକୁ ପଡିବ,” ବୋଲି ବି. ଶ୍ରୀନିବାସଲୁ, ସିଆଇଟିୟୁ ସହିତ ଅନୁବନ୍ଧିତ ଚେନ୍ନାଇ କର୍ପୋରେସନ୍‌ ରେଡ୍‌ ଫ୍ଲାଗ୍‌ ୟୁନିୟନ୍‌ର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ କହିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀନିବାସଲୁ କୁହନ୍ତି ଯଦିଓ ପରିବହନ ପାଇଁ ବସ୍‌ର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି, ତାହା କିନ୍ତୁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ ଓ ସେଗୁଡିକ ପ୍ରାୟତଃ ବିଳମ୍ବରେ ଆସିଥାନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ କର୍ମଚାରୀମାନେ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଆବର୍ଜନା ବୋହିବା ପାଇଁ ଥିବା ଲରିଗୁଡିକ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି । ଏଠାରେ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀମାନେ ମାସକୁ ପ୍ରାୟ ୯୦୦୦ଟଙ୍କା ଉପାର୍ଜନ କରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଠିକ୍‌ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥଳିରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଦୈନିକ ୬୦ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବାକୁ ପଡେ । କର୍ଫ୍ୟୁ ଓ ତାଲାବନ୍ଦ ସମୟରେ, ଯେଉଁମାନେ ସରକାରୀ ବସ୍‌ ବା କର୍ପୋରେସନ୍‌ ଦ୍ୱାରା ଯୋଗାଯାଇଥିବା ଗାଡିରେ ଚଢି ପାରିଲେ ନାହିଁ, ସେମାନଙ୍କୁ ଚାଲିଚାଲି କାର୍ଯ୍ୟସ୍ଥଳିରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ପଡିଥିଲା ।

“ଏଇ କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବେ ଚେନ୍ନାଇ କର୍ପୋରେସନ୍‌ ସେମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପୋଷାକ ଦେବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରିଛି କିନ୍ତୁ ଏହା ଉତ୍ତମ ଗୁଣବତ୍ତା ଯୁକ୍ତ ନୁହେଁ । ସେମାନଙ୍କୁ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଥର ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ ମାସ୍କ ଦିଆଯାଇଛି ଓ ସେଗୁଡିକୁ ବାରମ୍ବାର ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ସେମାନଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଉଛି । ମ୍ୟାଲେରିଆ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କ ଏକ ଭାଗ [ଯେଉଁମାନେ ମଶାମାନଙ୍କୁ ବିତାଡିତ କରିବା ପାଇଁ ଫଗିଂ କରିଥାନ୍ତି଼] – କୁ ସୁରକ୍ଷା ପୋଷାକ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଉଚ୍ଚ ଗୁଣବତ୍ତା ଯୁକ୍ତ ଜୋତା କିମ୍ବା ଗ୍ଲୋଭ୍‌ସ ନାହିଁ,” ବୋଲି ଶ୍ରୀନିବାସଲୁ କୁହନ୍ତି । ସେ ଆହୁରି କୁହନ୍ତି ଯେ ପ୍ରତି ଜୋନ୍‌ ପାଇଁ କର୍ପୋରେସନ୍‌ କିଛି ପରିମାଣର ଅତିରିକ୍ତ ଅର୍ଥ ମଞ୍ଜୁର କରିଛି, କରୋନା ଭୂତାଣୁ ପ୍ରତିରୋଧ ଅଭିଯାନ ପାଇଁ । ହେଲେ, ତାହା ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେବା ପାଇଁ କିଛି ସମୟ ଲାଗିବ ।

ଶୂନ୍‌ଶାନ୍‌, ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବେ ଶାନ୍ତ ରାସ୍ତା ଓ ନିବୁଜ ଭାବେ ବନ୍ଦ ଥିବା କବାଟ ଓ ଝରକା ଆଜିକାଲି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଆବାସିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀମାନେ ଦେଖିବାକୁ ପାଉଥିବା ନିତିଦିନିଆ ଦୃଶ୍ୟରେ ପରିଣତ ହୋଇଛି । “କିନ୍ତୁ ଆମକୁ ଖରାରେ ମଧ୍ୟ କଠୋର ପରିଶ୍ରମ କରିବାକୁ ହେବ ଯାହା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନେ ଭୂତାଣୁ ଠାରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିପାରିବେ । ଆମ ପିଲା ଓ ସେମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ କିଏ ଭାବୁଛି” ବୋଲି ସେମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଜଣେ ପଚାରିଲା । କର୍ଫ୍ୟୁ ପରେ ରାସ୍ତା ଉପରେ ପଡିରହୁଥିବା ଆବର୍ଜନାର ପରିମାଣ କମ୍‌ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଏବେ ଘରୁ ବାହାରୁଥିବା ଆବର୍ଜନାର ପରିମାଣ ବଢି ଯାଇଛି । “ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ପ୍ରକୃତରେ ଆମର କର୍ମଚାରୀମାନେ ଜୈବିକ ନିମ୍ନିକରଣ ଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ଓ ନିମ୍ନିକରଣ ଅଯୋଗ୍ୟ ଆବର୍ଜନାକୁ ପରସ୍ପରଠାରୁ ଅଲଗା କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହାକୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ବନ୍ଦ ରଖିବା ପାଇଁ ଆମେ କର୍ପୋରେସନ୍‌କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛୁ” ବୋଲି ଶ୍ରୀନିବାସଲୁ କହିଛନ୍ତି । ଏହାସହିତ ଏହି ତାଲାବନ୍ଦ ସମୟରେ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ପିଇବା ପାଇଁ ପାଣି ଯୋଗାଡ କରିବାରକୁ ମଧ୍ୟ ବହୁ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡୁଛି ବୋଲି ସେ ସୂଚୀତ କରିଛନ୍ତି । “ପୂର୍ବରୁ, ସେମାନେ ଯେଉଁଠାରେ କାମ କରୁଛନ୍ତି, ସେଠାରେ କଲୋନୀରେ ରହୁଥିବା ସ୍ଥାନୀୟ ନିବାସୀମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ପାଣି ଦେଉଥିଲେ । ହେଲେ, ଏବେ କେହି ପାଣି ଦେଉନାହାନ୍ତି ବୋଲି ଅନେକ କର୍ମଚାରୀ କହୁଛନ୍ତି ।

ତାମିଲ୍‌ନାଡୁରେ ପ୍ରାୟ ୨ଲକ୍ଷ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ଶ୍ରୀନିବାସଲୁ କୁହନ୍ତି । କେବଳ ଚେନ୍ନାଇରେ ପ୍ରାୟ ୭୦୦୦ ନିୟମିତ କର୍ମଚାରୀ ଅଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବର୍ତ୍ତମାନ ମଧ୍ୟ ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ  ଅଟେ । “୨୦୧୫ର ବନ୍ୟା ଓ ତା’ପର ବର୍ଷର ୱାରଦା ବାତ୍ୟା କଥା ମନେପକାନ୍ତୁ? ଚେନ୍ନାଇରେ ସ୍ଵାଭାବିକ ସ୍ଥିତି ଫେରାଇ ଆଣିବାକୁ ୧୩ଟି ଜିଲ୍ଲାର କର୍ମଚାରୀଙ୍କୁ ଆସିବାକୁ ପଡିଲା ଓ ସେଠାରେ ୨୦ ଦିନ ପରିଶ୍ରମ କରିବାକୁ ପଡିଲା । ଯଦି ଏହା ହେଉଛି ରାଜ୍ୟର ରାଜଧାନୀର ଚିତ୍ର, ତାହାହେଲେ ଜିଲ୍ଲାଗୁଡିକରେ ତ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଯଥେଷ୍ଟ କମ୍‌ ଥିବ ।”

ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହେବା କୌଣସି ଅସାଧାରଣ କଥା ନୁହେଁ । “ଆମ ପାଖରେ କୌଣସି ସୁରକ୍ଷା ପୋଷାକ ନଥିବାରୁ ଆମେ ଏହା ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌସି ସଂକ୍ରାମକ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିବା ସମ୍ଭାବନା ସବୁବେଳେ ରହିଛି,” ବୋଲି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ କୁହନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଯେଉଁମାନେ ନର୍ଦ୍ଦମା ସଫା କରିବାକୁ ସେଥିରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି, ଶ୍ୱାସରୁଦ୍ଧ ହେବା କାରଣରୁ ମରିଯାଆନ୍ତି । କେବଳ ଫେବୃଆରିରେ ତାମିଲନାଡୁର ବିଭିନ୍ନ ନର୍ଦ୍ଦମାରେ ଅତି କମ୍‌ରେ ପାଞ୍ଚଜଣ କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି ।

“ସେ ଯାହା ହେଉ, ଲୋକମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନଙ୍କ କୃତଜ୍ଞତା ପ୍ରକାଶ କରୁଛନ୍ତି, କାରଣ ଆମେ ସେମାନଙ୍କ ରାସ୍ତା ସଫା ରଖୁଛୁ ଓ ସଂକ୍ରମଣ ଠାରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖୁଛୁ । ବିଭିନ୍ନ ଟେଲିଭିଜନ୍‌ ଚାନେଲ୍‌ ପକ୍ଷରୁ ଆମର ସାକ୍ଷାତକାର କରାଯାଇଛି । ହେଲେ, ଏହି କାମ ତ ଆମେ ସବୁବେଳେ  କରି ଆସୁଛୁ,” ବୋଲି ସେ କୁହନ୍ତି ।

“ଆମେ ସବୁବେଳେ ସହରକୁ ସଫା ରଖିବା ପାଇଁ କାମ କରିଆସୁଛୁ ଓ ଏଥିପାଇଁ ଆମ ଜୀବନକୁ ବିପଦରେ ମଧ୍ୟ ପକାଉଛୁ। ସେମାନେ କେବଳ ଏବେ ଆମକୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଜଣାଉଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଆମେ ସବୁବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ କାମନା କରି ଆସୁଛୁ ।

ତାଲାବନ୍ଦ ସମୟରେ କାମ କରିବା ପାଇଁ ସଫେଇ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଅତିରିକ୍ତ ପାରିଶ୍ରମିକ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉନାହିଁ ।

ତୁମ ପାଇଁ କେବଳ କୃତଜ୍ଞତା ରହିଛି ।

ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍