ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਆਪਣੇ ਵਰਤਮਾਨ ਤੇ ਨਬੀ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਾਂਗੇ ਹੀ

''ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਾਜਿਆਂ, ਸਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਨਤਾ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਬਚਦੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਹੋਵੇ। ਲੋਕ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਂ ਬੀਤਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕ ਇਸ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਾਵਲ਼ੇ ਹੋਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ," ਮੇਰਾਜੂਦੀਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਕੁਨੋ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਆਲ਼ੇ-ਦੁਆਲ਼ੇ ਰਹਿੰਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਨੇੜਿਓਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਜੰਗਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਗਵਾਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਬਣੀਆਂ।

ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ :

ਦੈਰ-ਓ-ਹਰਮ: ਮੰਦਰ ਤੇ ਮਸਜਿਦ

ਮੁਖ਼ਤਾਰ: ਜਿਹਦੇ ਕੋਲ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਵੇ, ਸੰਰਖਣ

ਤਾਜ਼-ਬਸਰ: ਤਾਜ਼ ਨੂੰ ਢੋਹਣ ਵਾਲ਼ੇ

ਮੀਜ਼ਾਨ-ਬ-ਕਫ਼: ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਤਕੜੀ ਫੜ੍ਹੀ

ਅਦਲ-ਓ-ਹਿਮਾਇਤ: ਇਨਸਾਫ਼ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ

ਸ਼ਿਰਯਾਨ: ਨਸ

ਸ਼ਾਹ-ਏ-ਸੁਖ਼ਨ: ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ

ਫ਼ਰਜ਼ਾਨਾ-ਕ਼ਲਮ: ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਉਸਤਾਦ

ਸ਼ੋਰਿਸ਼-ਏ-ਦਾਨਮ: ਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ੇਖੀ

ਆਈਨ-ਏ-ਮਈਸ਼ਤ: ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਕਾਇਦਾ-ਕਨੂੰਨ

ਆਦਾਬ-ਏ-ਸਿਆਸਤ: ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮ

ਆਗ਼ਾਈ: ਰਾਜ ਜਾਂ ਹਕੂਮਤ

ਬਾਬ-ਏ-ਸ਼ਰੀਅਤ: ਕਨੂੰਨ ਦਾ ਅਧਿਆਇ

ਪੰਦ-ਗਰਾਨ-ਏ-ਦੀਨ-ਓ-ਧਰਮ: ਧਾਰਮਿਕ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੇ

ਜ਼ਰਦਾਰ: ਪੂੰਜੀਪਤੀ

ਏਵਾਨ: ਮਹਿਲ, ਰਾਜਭਵਨ, ਸੰਸਦ

ਪੈਕਾਰ-ਏ-ਤਮਦੁੱਦੁਨ: ਸੱਭਿਆਤਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਘਰਸ਼

ਬੇ-ਰੰਗ: ਬੇਸ਼ਰਮ

ਪੰਜਾਬੀ ਤਰਜਮਾ: ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ