ଏଇ ଅଗଣା, ଆମ ଘର, ଆଉ ମୋ ଗାଁ

ବାହାଘର ପରେ ଶାଶୁଘରକୁ ଯାଉଥିବା ଝିଅଟି ଗାଇ ଉଠେ କୋହଭରା ଗୀତ। ନିଜ ପରିବାର ଓ ସାଙ୍ଗସାଥିମାନଙ୍କଠାରୁ ସମ୍ପର୍କ ତୁଟାଇବାର ଦୁଃଖଦ ଅବସ୍ଥାକୁ ସାରା ଦେଶରେ ଥିବା ଏକାଧିକ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରାର ଗୀତ ଓ ଛନ୍ଦରେ ବାନ୍ଧି ରଖାଯାଇଛି। ବାହାଘର ବେଳେ ବୋଲାଯାଉଥିବା ଏହି ଭଳି ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ଆମ କଥିତ ପରମ୍ପରା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅତି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଭାବକୁ ସାଇତି ରଖିଛି।

ଶୈଳୀ ଓ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ସରଳ ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ସାମାଜିକ ଗଠନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲିଙ୍ଗଗତ ବୈଷମ୍ୟର ପ୍ରଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ଆତ୍ମ-ପରିଚୟ ହାସଲ କରିବା ଦିଗରେ ପିଢ଼ି ପରେ ପିଢ଼ି ଦ୍ଵାରା ବ୍ୟବହାର, ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇଥାଏ। ପିତୃକୈନ୍ଦ୍ରିକ ସାମାଜିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭିତରେ ଜଣେ ନାରୀର ଜୀବନରେ ବାହାଘର କେବଳ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ଘଟଣା ନୁହେଁ, ବରଂ ତା’ର ଆତ୍ମ-ପରିଚୟ ତିଆରି ହେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା। ଯେଉଁ ଅଗଣାକୁ ସେ ତା’ର ସ୍ମୃତି, ପରିବାର, ସାଙ୍ଗସାଥି ଓ ସ୍ଵାଧୀନତା ରୂପେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାଣିଥିଲା, ବାହାଘର ପରଠାରୁ ସେସବୁ କ୍ରମେ ତାକୁ ଅଜଣା ଲାଗେ ଓ ତା’ଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଏ। ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭିତରେ ସେ ଜାଣିଥିବା ସବୁ କଥା ବାବଦରେ ବିସ୍ମୃତ ହେବା ଦ୍ଵାରା ତା’ ଭିତରେ ଜଟିଳ ଭାବାବେଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ।

‘କଚ୍ଛ’ ଅଞ୍ଚଳର ମୁନ୍ଦ୍ରା ତହସିଲ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଭଦ୍ରେସର ଗାଁରେ ରହୁଥିବା ଓ ଜଣେ କେଉଟ ରୂପେ ଜୀବନ ନିର୍ବାହ କରୁଥିବା    ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଜୁମା ବାଘେରଙ୍କ ଏହି ଗୀତଟି ୨୦୦୮ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ-ପରିଚାଳିତ ରେଡିଓ ‘ସୁରବାଣୀ’ ରେକର୍ଡ କରିଥିବା ସମୁଦାୟ ୩୪୧ଟି ଗୀତ ଭିତରୁ ଗୋଟିଏ। କେଏମଭିଏସ ମାଧ୍ୟମରେ ‘ପରୀ’ ପାଖକୁ ଆସିଥିବା ଏହି ଗୀତଗୁଡିକର ସଂଗ୍ରହ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳର ଯଥେଷ୍ଟ ସାଂସ୍କୃତିକ, ଭାଷାଗତ ଓ ସାଙ୍ଗୀତିକ ବିବିଧତାରେ ପରିପୃଷ୍ଟ। ଏହି ସଂଗ୍ରହ ‘କଚ୍ଛ’ ଅଞ୍ଚଳରୁ ମରୁଭୂମିର ବୀସ୍ତିର୍ଣ୍ଣ ବାଲୁକାରାଶିରେ କ୍ରମେ ହଜି ଯାଉଥିବା ସାଙ୍ଗୀତିକ ପରମ୍ପରାକୁ ସଂରକ୍ଷଣ କରି ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ।

ଗୀତଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ନାରୀ ରୂପେ ତା’ର ଉଦବେଗ ଓ ଆଶଙ୍କାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିବା ତା’ ପାଇଁ ନିରାପଦ, ଯାହାକୁ ସେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଭାବେ ସହଜରେ ପ୍ରକାଶ କରି ପାରିବ ନାହିଁ।

ପ୍ରୀତି ସୋନି, କେଏମଭିଏସର ସେକ୍ରେଟାରୀ ଅରୁଣା ଢୋଲାକିଆ ଓ ପ୍ରକଳ୍ପ ସଂଯୋଜିକା ଆମଦ ସମେଜାଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ଓ ଗୁଜରାଟୀ ଅନୁବାଦ ପାଇଁ ଭାରତୀବେନ ଗୋରଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଅକୁଣ୍ଠ ସାହାଯ୍ୟ ପାଇଁ ଆନ୍ତରିକ ଧନ୍ୟବାଦ।

କବିତା ଓ ଗଦ୍ୟ ଅନୁବାଦ: କପିଳାସ ଭୂୟାଁ