''ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਰਾਜਿਆਂ, ਸਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਭਰਿਆ ਪਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਨਤਾ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਬਚਦੀ। ਫਿਰ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਅੱਗੇ ਵਧਿਆ ਹੋਵੇ। ਲੋਕ ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਂ ਬੀਤਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕੁਲੀਨ ਲੋਕ ਇਸ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਾਵਲ਼ੇ ਹੋਏ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ," ਮੇਰਾਜੂਦੀਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਕੁਨੋ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਾਰਕ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਆਲ਼ੇ-ਦੁਆਲ਼ੇ ਰਹਿੰਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਨੇੜਿਓਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਜੰਗਲ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੇ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਗਵਾਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਬਣੀਆਂ।

ਮੇਰਾਜੂਦੀਨ ਸਈਦ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਪਾਠ ਸੁਣੋ

ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾ ਪਾਂਡਿਆ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਸੁਣੋ

ਸੁਣ ਲਓ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਐ ਦੈਰ-ਓ-ਹਰਮ ਦੇ ਮੁਖ਼ਤਿਆਰੋ
ਐ ਮੁਲਕ-ਓ-ਜ਼ਬਾਂ ਦੇ ਸਰਦਾਰੋ
ਸੁਣ ਲਓ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਐ ਤਾਜ਼-ਬਸਰ ਮੀਜ਼ਾਨ-ਬ-ਕਫ਼
ਤੂੰ ਅਦਲ-ਓ-ਹਿਮਾਇਤ ਭੁੱਲ ਗਿਓਂ
ਕਾਗ਼ਜ਼ ਦੇ ਰੁੱਕਿਆਂ 'ਤੇ ਲਿਖ ਕੇ
ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਕੀਮਤ ਭੁੱਲ ਗਿਓਂ
ਚੱਲ ਲਿਖ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ
ਸੁਣ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਸਿਹਤ ਹਾਲੇ ਰਾਜ਼ੀ ਨਹੀਂ
ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਭੁੱਖ ਲੂੰਹਦੀ ਆਂਦਰਾਂ ਨੂੰ
ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਨਾ ਰਿਹਾ ਨਸਾਂ ਅੰਦਰ
ਪਰ ਸਾਹ ਹੈ ਕਿ ਫਿਰ ਵੀ ਚੱਲਦਾ ਹੈ
ਸੰਭਲ਼ ਜਾ ਤੂੰ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ
ਸੁਣ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਐ ਸ਼ਾਹ-ਏ-ਸੁਖ਼ਨ ਫ਼ਰਜ਼ਾਨਾ ਕ਼ਲਮ
ਐ ਸ਼ੋਰਿਸ਼-ਏ-ਦਾਨਮ ਬੰਦ ਕਰੋ
ਰੋਂਦਾਂ ਵੀ ਏਂ ਤੂੰ ਪੈਸਿਆਂ ਖ਼ਾਤਰ
ਰਹਿਣ ਦੇ ਇਹ ਮਾਤਮ ਬੰਦ ਕਰ
ਬਖ਼ਸ਼ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ
ਸੁਣ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਆਈਨ-ਏ-ਮਈਸ਼ਤ ਲਿਖੇ ਕਿਹਨੇ
ਆਦਾਬ-ਏ-ਸਿਆਸਤ ਲਿਖੇ ਕਿਹਨੇ
ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਤੇਰੀ ਆਗ਼ਾਈ
ਵੋ ਬਾਬ-ਏ-ਸ਼ਰੀਅਤ ਲਿਖੇ ਕਿਹਨੇ
ਲਿਖੋ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ
ਸੁਣ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਏ ਪੰਦ-ਗਰਾਨ-ਏ-ਦੀਨ-ਓ-ਧਰਮ
ਪੈਗੰਬਰ-ਓ-ਕਾਬਾ ਮੇਰਾ ਹੈ
ਮੰਦਰ ਵੀ ਮੇਰਾ ਭਗਵਾਨ ਵੀ ਮੇਰਾ
ਗੁਰੂਦੁਆਰੇ ਕਲੀਸਾ ਮੇਰੇ ਨੇ
ਚਲੋ ਚਲੋ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ
ਸੁਣ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

ਕਹਿ ਦਿਓ ਜਾ ਕੇ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਨੂੰ
ਜ਼ਰਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਏਵਾਨਾਂ ਨੂੰ
ਪੈਕਾਰ-ਏ-ਤਮਦੁੱਦੁਨ ਦੇ ਹਾਮੀ
ਬੇ-ਰੰਗ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਨੂੰ
ਕਹਿ ਦਿਓ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ
ਸੁਣ ਲੈ ਕਿ ਹਾਲੇ ਮੈਂ ਜਿਊਂਦਾ ਹਾਂ

(original)  سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے دیر و حرم کے مختارو
اے ملک و زباں کے سردارو
سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے تاج بسر میزان بکف
تم عدل و حمایت بھول گئے
کاغذ کی رسیدوں میں لکھ کر
انسان کی قیمت بھول گئے
لکھو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

مانا کہ طبیعت بھاری ہے
اور بھوک بدن پر طاری ہے
پانی بھی نہیں شریانوں میں
پر سانس ابھی تک جاری ہے
سنبھلو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے شاہ سخن فرزانہ قلم
یہ شورش دانم بند کرو
روتے بھی ہو تم پیسوں کے لیے
رہنے دو یہ ماتم بند کرو
بخشو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

آئین معیشت کس نے لکھے
آداب سیاست کس نے لکھے
ہے جن میں تمہاری آغائی
وہ باب شریعت کس نے لکھے
لکھو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے پند گران دین و دھرم
پیغمبر و کعبہ میرے ہیں
مندر بھی مرے بھگوان مرے
گرودوارے کلیسا میرے ہیں
نکلو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

کہہ دو جا کر سلطانوں سے
زرداروں سے ایوانوں سے
پیکار تمدّن کے حامی
بے ننگ سیاست دانوں سے
کہہ دو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں


ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ
:

ਦੈਰ-ਓ-ਹਰਮ: ਮੰਦਰ ਤੇ ਮਸਜਿਦ

ਮੁਖ਼ਤਾਰ: ਜਿਹਦੇ ਕੋਲ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਵੇ, ਸੰਰਖਣ

ਤਾਜ਼-ਬਸਰ: ਤਾਜ਼ ਨੂੰ ਢੋਹਣ ਵਾਲ਼ੇ

ਮੀਜ਼ਾਨ-ਬ-ਕਫ਼: ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਤਕੜੀ ਫੜ੍ਹੀ

ਅਦਲ-ਓ-ਹਿਮਾਇਤ: ਇਨਸਾਫ਼ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ

ਸ਼ਿਰਯਾਨ: ਨਸ

ਸ਼ਾਹ-ਏ-ਸੁਖ਼ਨ: ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਬਾਦਸ਼ਾਹ

ਫ਼ਰਜ਼ਾਨਾ-ਕ਼ਲਮ: ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ ਉਸਤਾਦ

ਸ਼ੋਰਿਸ਼-ਏ-ਦਾਨਮ: ਗਿਆਨ ਦੀ ਸ਼ੇਖੀ

ਆਈਨ-ਏ-ਮਈਸ਼ਤ: ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦਾ ਕਾਇਦਾ-ਕਨੂੰਨ

ਆਦਾਬ-ਏ-ਸਿਆਸਤ: ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮ

ਆਗ਼ਾਈ: ਰਾਜ ਜਾਂ ਹਕੂਮਤ

ਬਾਬ-ਏ-ਸ਼ਰੀਅਤ: ਕਨੂੰਨ ਦਾ ਅਧਿਆਇ

ਪੰਦ-ਗਰਾਨ-ਏ-ਦੀਨ-ਓ-ਧਰਮ: ਧਾਰਮਿਕ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੇ

ਜ਼ਰਦਾਰ: ਪੂੰਜੀਪਤੀ

ਏਵਾਨ: ਮਹਿਲ, ਰਾਜਭਵਨ, ਸੰਸਦ

ਪੈਕਾਰ-ਏ-ਤਮਦੁੱਦੁਨ: ਸੱਭਿਆਤਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਘਰਸ਼

ਬੇ-ਰੰਗ: ਬੇਸ਼ਰਮ

ਪੰਜਾਬੀ ਤਰਜਮਾ: ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ

Poem and Text : Syed Merajuddin

சையது மெராஜுதீன் ஒரு கவிஞரும் ஆசிரியரும் ஆவார். மத்தியப்பிரதேச அகாராவில் வசிக்கும் அவர், ஆதர்ஷிலா ஷிக்‌ஷா சமிதி அமைப்பின் செயலாளராகவும் இணை நிறுவனரும் ஆவார். இடம்பெயர்த்தப்பட்டு, குனோ தேசியப் பூங்காவின் விளிம்பில் வாழும் பழங்குடி மற்றும் தலித் சமூகத்தினரின் குழந்தைகளுக்கான உயர்நிலை பள்ளியை அந்த அமைப்பு நடத்துகிறது.

Other stories by Syed Merajuddin
Illustration : Labani Jangi

லபானி ஜங்கி 2020ம் ஆண்டில் PARI மானியப் பணியில் இணைந்தவர். மேற்கு வங்கத்தின் நாடியா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்தவர். சுயாதீன ஓவியர். தொழிலாளர் இடப்பெயர்வுகள் பற்றிய ஆய்வுப்படிப்பை கொல்கத்தாவின் சமூக அறிவியல்களுக்கான கல்வி மையத்தில் படித்துக் கொண்டிருப்பவர்.

Other stories by Labani Jangi
Editor : PARI Desk

பாரி டெஸ்க், எங்களின் ஆசிரியப் பணிக்கு மையமாக இருக்கிறது. இக்குழு, நாடு முழுவதும் இருக்கிற செய்தியாளர்கள், ஆய்வாளர்கள், புகைப்படக் கலைஞர்கள், பட இயக்குநர்கள் மற்றும் மொழிபெயர்ப்பாளர்களுடன் இணைந்து இயங்குகிறது. பாரி பதிப்பிக்கும் எழுத்துகள், காணொளி, ஒலி மற்றும் ஆய்வு அறிக்கைகள் ஆகியவற்றை அது மேற்பார்வையிட்டு கையாளுகிறது.

Other stories by PARI Desk
Translator : Kamaljit Kaur

கமல்ஜித் கவுர் பஞ்சாபை சேர்ந்த சுயாதீன மொழிபெயர்ப்பாளர். பஞ்சாபி இலக்கியத்தில் முதுகலை முடித்திருக்கிறார். சமத்துவமான நியாயமான உலகை விரும்பும் அவர், அதை சாத்தியப்படுத்துவதை நோக்கி இயங்குகிறார்.

Other stories by Kamaljit Kaur