Jyoti

Siddhita Sonavane

Editor

Pankaj Das

Translator

large_01-IMG_20230928_101611-JS-It_is_not_a_Kaas_of_my_childhood.jpg

medium_01-IMG_20230928_101611-JS-It_is_not_a_Kaas_of_my_childhood.jpg

small_01-IMG_20230928_101611-JS-It_is_not_a_Kaas_of_my_childhood.jpg

thumbnail_01-IMG_20230928_101611-JS-It_is_not_a_Kaas_of_my_childhood.jpg

01-IMG_20230928_101611-JS-It_is_not_a_Kaas_of_my_childhood.jpg

২০২৩ৰ
ছেপ্টেম্বৰৰ কথা।
আমি পশ্চিমঘাটৰ ফুলৰ বতৰত কাচ মালভূমিলৈ গৈছিলো। জৈৱবৈচিত্ৰৰ
হটস্পট এই অঞ্চলটো প্ৰতি বছৰে বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ গুলপীয়া আৰু বেঙুনীয়া বৰণৰ ফুলেৰে ভৰি
পৰে।
কিন্তু
এইবছৰ ফুলবোৰ মৰহি গৈছে, গা-গছ
মাটিত হাউলি পৰিছে।
 ১২০০
মিটাৰ উচ্চতাত অৱস্থিত কাচ মালভূমিখনক ইউনেস্ক’ই ২০১২ চনত বিশ্ব ঐতিহ্য ক্ষেত্ৰ হিচাপে স্বীকৃতি দিছিল। তেতিয়াৰে
পৰা মহাৰাষ্ট্ৰত বিশেষকৈ আগষ্টৰ পৰা অক্টোবৰ মাহৰ ফুল ফুলা সময়ছোৱাত এই ঠাইত পৰ্য্যটকৰ
ভীৰ লাগে।
কিন্তু সমস্যাৰ আৰম্ভণি তাতেই হৈছে। “আগতে কোনো মানুহ ইয়ালৈ অহা নাছিল। কাচখন
আমাৰ বাবে আছিল কেৱল এখন পাহাৰ। আমি গৰু-ছাগলী চৰাইছিলো,” চাউলাবাই বাদাপুৰীয়ে কয়। “কিন্তু এতিয়া মানুহে ফুলৰ ওপৰত খোজ কাঢ়ে, ফটো তোলে,
শিপাৰে সৈতে উভালি আনে!” মানুহৰ কাণ্ড-জ্ঞানহীন
কাৰবাৰ দেখি ক্ষোভিত হৈ পৰা ৫৭ বছৰীয়া মানুহগৰাকীয়ে কয়,
“এইখন বাগিচা নহয়, ফুলবোৰ শিলৰ ওপৰতে ফুৰে।”







চাতাৰা
জিলাৰ চাতাৰা তালুকত ১,৬০০
হেক্টৰ বহল শিলাখণ্ডৰ ওপৰত থকা এই কাচ মালভূমিখনক কাচ পত্থৰ বুলিও কোৱা হয়।

“ভীৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰ হৈ গৈছে,” পুৱা ৯ বজাৰ পৰা ৰাতি ৬ বজালৈ অঞ্চলটো গাৰ্ড দি ৰখা চাউলাবাইয়ে কয়। কাচ মালভূমি সংৰক্ষণৰ উদ্দেশ্যে গঠন কৰা কাচ বন ব্যৱস্থাপনাৰ অধীনত গাৰ্ড, জাবৰ সংগ্ৰহকাৰী, দুৱাৰৰখীয়া আৰু গাইড আদি বিভিন্ন দায়িত্বত চাউলাবাইকে ধৰি ৩০ গৰাকী লোকে কাম কৰে।   ফুল
ফুলাৰ বতৰত মালভূমিখনলৈ দিনে গঢ়ে ২,০০০ পৰ্য্যটক আহে, চাতাৰাৰ যুটীয়া ব্যৱস্থাপনা বন কমিতিয়ে কয়। চাউলাবাইয়ে
ইফালে-সিফালে ঢপলিয়াই ফুৰা পৰ্য্যটকক
ফুল গছকি নেপেলাবলৈ লাহেকৈ অনুৰোধ কৰে, “আহো মেডাম ! ফুলবোৰ
গছকি নেপেলাব।
সেইবোৰ আলফুলীয়া, অক্টোবৰত মৰহি যাব।” পৰ্য্যটক ক্ষন্তেক ৰয়, ক্ষমা খোজে, তাৰপিছত আকৌ সেই একেই কাৰবাৰ আৰম্ভ হয়। ফুলেৰে
উপচি পৰা বতৰত এই মালভূমিখনত ৮৫০ বিধ উদ্ভিদ থাকে,
তাৰে ৬২৪ বিধ ৰেড ডেটা বুকত <a href="https://drive.google.com/file/d/1fNOMeiIog7hAefOy89-OxK2Teid4akzH/view">তালিকাবদ্ধ</a>। এই তালিকাত বিপন্ন প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদৰ নাম সন্নিবিষ্ট
কৰা হয়।
৬২৪ৰ আকৌ ৩৯ বিধ কাচ অঞ্চলৰ। প্ৰায় ৪০০ৰো অধিক ঔষধি উদ্ভিদ
ইয়াত পোৱা যায়। “কিছুমান বয়সস্থ লোকে আঠুৰ বিষ, জ্বৰ-কাহ আদিৰ বাবে তেনে ঔষধী গছ ব্যৱহাৰ জানে। সকলোৱে
নাজানে,” কাষৰে বাঞ্জোলৱাড়ি
গাঁৱৰ ৬২ বৰ্ষীয় লক্ষ্মণ চিণ্ডেয়ে কয়।   উদ্ভিদৰ
উপৰিও কাচ অঞ্চলটো ১৩৯ বিধ উভচৰ প্ৰাণীৰ ঘৰ। মালভূমিখনত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ
ভেকুলী পোৱা যায়, এখন
<a href="https://drive.google.com/file/d/1fNOMeiIog7hAefOy89-OxK2Teid4akzH/view">প্ৰতিবেদনত</a> এই কথা কোৱা হৈছে। স্তন্যপায়ী, সৰিসৃপ আৰু বিভিন্ন কীট-পতংগৰে কাচ এখন জৈৱবৈচিত্ৰৰ ভঁৰাল। 







যোৱা
পাঁচটা বছৰত কাচ অঞ্চলৰ পৰিস্থিতিতন্ত্ৰত পৰ্য্যটনৰ প্ৰভাৱ সম্পৰ্কে অধ্যয়ন কৰা পুণেৰ
এগৰাকী স্বতন্ত্ৰ গৱেষক প্ৰেৰণা আগৰৱালাই কয়,
“এই স্থানীয় প্ৰজাতিবোৰ মানুহৰ ভীৰ আৰু গছকৰ দৰে বাহ্যিক ভাবুকিৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত
হয়।
বিশেষকৈ পাৰ্পল ব্লেডাৰৱৰ্ট [Utricularia purpurascens] ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়। মালাবৰ হিল ব’ৰেজ [Adelocaryum malabaricum] প্ৰজাতিবিধো অঞ্চলটোত হ্ৰাস পাইছে।”

পৰিস্থিতিতন্ত্ৰৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰিলেও এটা কথা যে আগষ্টৰ পৰা
অক্টোবৰলৈ ঠাইখনৰ আশে-পাশে থকা গাওঁবোৰৰ মানুহে জীৱিকাৰ এটা উপায় এই পৰ্য্যটনতে
বিচাৰি পায়। “এদিনত মই
৩০০ টকা পাওঁ। খেতিত কাম
কৰাতকৈ এয়া ভাল,” চাউলাবাইয়ে কয়। তেওঁ আগতে কাচানি, একিভ আৰু আতালি গাঁৱৰ খেতিপথাৰত
কাম কৰি দিনে ১৫০ টকাহে পাইছিল। বছৰটোৰ বাকীছোৱা সময়ত তেওঁ পৰিয়ালৰ বৰ্ষানিৰ্ভৰ এক একৰ মাটিত
ধানখেতি কৰে। “খেতিৰ বাদে
বেলেগ বিশেষ একো কাম নাথাকে। এই তিনিটা মাহত ভাল কিছু আয় হয়,” কাচৰ পৰা চাৰি কিলোমিটাৰ
দূৰৰ কাচানি গাঁৱত তেওঁ থাকে। খোজকাঢ়িয়ে তেওঁ অহা-যোৱা কৰে। ঘৰৰ পৰা আহোতে
“এঘণ্টা লাগে”
বুলি তেওঁ কয়। প্ৰতিবছৰে মালভূমিখনত প্ৰচুৰ বৰষুণ হয়, প্ৰায় ২,০০০ৰ পৰা
২,৫০০ মি.মি.। বাৰিষাৰ দিনত শিলবোৰত লাগি থকা সামান্য
মাটিতে বিশেষ ধৰণৰ উদ্ভিদ গজে। “শিলৰ ওপৰত থকা লেটেৰাইট মাটিয়ে স্পঞ্জৰ দৰে পানী শোহে। ছিদ্ৰবোৰেৰে পানী ভিতৰলৈ সোমাই ৰৈ
যায় আৰু ধীৰ গতিত ওচৰৰ জান-জুৰিলৈ সৰকি ওলাই যায়,” ড. অপৰ্ণা ৱাটবেয়ে
কয়। পুণেৰ এগৰাকী
সংৰক্ষণবিদ আৰু উদ্ভিদবিদ অপৰ্ণাই সতৰ্ক কৰি কয়, “এই শিলাস্তৰৰ ক্ষতিয়ে
গোটেই অঞ্চলটোৰ ভূ-জলস্তৰৰ ভাৰসাম্যত আঘাত হানিব।”






ড. ৱাটবেয়ে মহাৰাষ্ট্ৰৰ পশ্চিমঘাট পৰ্বতমালাৰ উত্তৰভাগ আৰু কোংকানৰ
৬৭ খন মালভূমিৰ ক্ষেত্ৰ অধ্যয়ন কৰিছে। “এইখন (কাচ) বৰ স্পৰ্শকাতৰ স্থান। অত্যধিক আন্তঃগাঁথনিমূলক কাৰ্য্যকলাপে পৰিস্থিতিতন্ত্ৰৰ ভাৰসাম্য
বিনস্ত কৰিব পাৰে,” পৰ্য্যটন বঢ়াৰ লগে লগে হোটেল, ৰিচ’ৰ্ট আদি মালভূমিখনৰ আশে-পাশে ১৫ কিলোমিটাৰজোৰা
অঞ্চলত বৃদ্ধি হোৱা প্ৰসংগত তেওঁ কয়।

অঞ্চলটোৰ
ফুল আৰু কীট-পতংগ মানৱসৃষ্ট প্ৰদূষণৰ
ফলত নাইকিয়া হ’বলৈ ধৰাত স্তন্যপায়ী প্ৰাণী, সৰীসৃপ আৰু পতংগ আদিৰ বাবে খাদ্যৰ নাটনিত পৰাৰ
সম্ভাৱনা প্ৰৱল হৈ পৰিছে। “জীৱ-জন্তু আৰু কীট-পতংগৰ
নথিভুক্তকৰণৰ প্ৰয়োজন আছে, কিয়নো সিহঁতৰ বিচৰণথলী তেনেই সীমিত। এই
বাসস্থান প্ৰদূষিত কৰিলে নাইবা অৱক্ষয় ঘটিলে সিহঁতৰ যাবলৈ আন একো ঠাই নাথাকিব। সিহঁত
নোহোৱা হৈ যাব,” বিজ্ঞানী সমীৰ পাধ্যেয়ে
কয়।
কীট-পতংগ আৰু ফুলৰ প্ৰজাতি কমি
যোৱাৰ ফলত ফুল ফুলাৰ ধৰণো সলনি হ’ব
আৰু গোটেই পৰিস্থিতিতন্ত্ৰ ইয়াৰ পৰা ক্ষতিগ্ৰস্ত হ’ব, তেওঁ কয়। তাৰোপৰি
স্থানীয় প্ৰজাতিৰ ক্ষতিয়ে পৰাগযোগ আৰু মালভূমিৰ আশে-পাশে থকা গাঁৱৰ পানীৰ উৎসতো প্ৰভাৱ পেলাব,
পাধ্যেয়ে কয়।  লক্ষ্মণে
আমাক জংলি হলদ (Hitchenia caulina)ৰ
উদ্ভিদবিধ দেখুৱালে। এয়া জোৰা আৰু আঠুৰ বিষৰ কাৰণে ভাল। চাৰি
দশকৰ আগৰ মালভূমিখনলৈ মনত পেলাই তেওঁ কয়, “তেতিয়া ফুলবোৰ ঘনকৈ ফুলিছিল।” পৰ্য্যটনৰ দিনকেইটাত
তেওঁ প্লাষ্টিক আৰু নিষ্পত্তিৰ অযোগ্য জাবৰবোৰ কাচৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰি দিনে ৩০০ টকা উপাৰ্জন
কৰে।
বছৰটোৰ বাকীকেইটা দিন তেওঁ নিজৰ দুই একৰ খেতিমাটিত ধানখেতি কৰে। “আমাৰ ইয়াতে জন্ম। ঠাইখন
পাত পাতকৈ জানো,” চাউলাবাইয়ে কয়। “আমি নিৰক্ষৰ কাৰণে কোনেও আমাৰ কথা নুশুনে। কিন্তু
শিক্ষিতবোৰে প্ৰকৃতিৰ সৈতে কি কৰিছে?”              কাচখন
দেখিবলৈ বেলেগ হ’ল। “বেকাৰ দেখা হৈছে। এয়া
মোৰ শৈশৱৰ কাচখন নহয়,” চাউলাবাইয়ে
কয়।








অনুবাদ: পংকজ দাস

‘এইখন মোৰ শৈশৱৰ মালভূমি নহয়’

کاس اب پہلے سے بالکل الگ دکھائی دیتا ہے

‘It is not the Kaas of my childhood’

‘ఇది నా చిన్నప్పటి కాస్ కాదు’

‘என் பால்யகாலத்தில் நான் கண்ட பகுதி இது இல்லை’

‘ਇਹ ਉਹ ਕਾਸ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੋ ਮੈਂ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਦੇਖਦੀ ਸਾਂ’

‘ଏହା ମୋ ପିଲା ଦିନର କାସ୍‌ ନୁହେଁ’

‘എന്റെ ബാല്യത്തിലെ കാസല്ല ഇത്’

ʼಇದು ನಾನು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದ್ದ ಕಾಸ್‌ ಅಲ್ಲʼ

‘अब वो कास नहीं रहा’

'હવે કાસ મારા બાળપણમાં હતું એવું નથી રહ્યું'

‘ये ह मोर बालपन के कास नो हे’

‘ई हमनी के लरिकाई वाला कास नइखे’

‘এ আমার ছোটোবেলায় দেখা কাস পাথর নয়’

‘माझ्या लहानपनचा कास नाय हा’

Satara

At present, we can only accept donations in Indian rupees by Indian citizens. All donations made to the CounterMedia Trust are eligible for exemption under Section 80G of the Income Tax Act, 1961. Here is a copy of our exemption certificate.


India is bigger than New Delhi. And people need to know more about the rest of this vast nation.


Younger, media-saturated generations are growing up knowing little about their country, but a lot about the elites of a few metros and towns. For a narrowly-owned, commercially-driven media, the dumbing down of a nation is part of standard operating procedure. The last available data of the Centre for Media Studies (CMS, Delhi) show us that reports from New Delhi account for 66 per cent of news on the front pages of major dailies. The CMS data also found that just about 0.24 per cent of front page news came out of rural India. The TV channels are not much better.PARI exists to change that.We are a non-profit organisation. We publish under creative commons, and do not charge readers a subscription fee or put-up advertisements. Nothing is behind a paywall and we are completely free-to-access by anyone. We guard our independence and receive no direct grants from governments and corporations, nor any funding that could dictate our content. So, we are dependent on volunteer labour, donations from individuals, foundations and institutions that see value in independent and free media.PARI is changing the way Indian journalism reports and documents the rural.India is more than the elite of a few metros and towns. We report on rural lives and livelihoods, languages, communities, migrants and more. We need your help to pull off this most ambitious of Indian journalistic endeavours. The scale of this effort costs money. Donate generously - and spread the word about PARI.&nbsp;

Donate FAQs


Let’s get you acquainted

Welcome to PARI

Want to republish this article? Please write to <a href="mailto:zahra@ruralindiaonline.org" target="_blank" rel="noopener noreferrer">zahra@ruralindiaonline.org</a> with a cc to <a href="mailto:namita@ruralindiaonline.org" target="_blank" rel="noopener noreferrer">namita@ruralindiaonline.org</a>

‘এইখন মোৰ শৈশৱৰ মালভূমি নহয়’

Related stories