కచ్‌లో: ఒక సరస్సు, ఒక ప్రేమగాథ

ఈ పాట 200 ఏళ్ళ నాటిది. కచ్ ప్రాంతంలో ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ జానపద గాథ, ఇద్దరు యువ ప్రేమికులైన హమీర్, హామ్లీల ప్రేమ కథను చెబుతుంది. వారి కుటుంబాలు వారి ప్రేమను అంగీకరించలేదు. దాంతో వారిద్దరూ భుజ్‌లోని హమీర్‌సార్ కొలను ఒడ్డున రహస్యంగా కలుసుకునేవారు. కానీ ఒక రోజు హమీర్, తన ప్రియురాలు హామ్లీని కలవడానికి వెళుతున్నప్పుడు, ఆమె కుటుంబ సభ్యులు అతడిని చూశారు. అతను తప్పించుకునే ప్రయత్నం చేశాడు కానీ వారతన్ని వెంబడించారు. ఆ తర్వాత జరిగిన యుద్ధంలో వారతన్ని చంపేశారు. ఇక ఎప్పటికీ తిరిగి రాని తన ప్రేమికుడి కోసం ఆ కొలను దగ్గర నిరీక్షిస్తున్న హామ్లీ శోక దృశ్యం ఈ పాటలో మనకు కనిపిస్తుంది.

కుటుంబాలు ప్రేమను ఎందుకు అంగీకరించవు?

ప్రసిద్ధ సాహిత్యరూపమైన రసుడాలో రచించిన ఈ పాట పూర్తి సాహిత్యం, ప్రేమికుడి హత్యలో కులం చాలా కీలకమైన పాత్ర పోషించినట్లుగా సూచిస్తోంది. కారణం ఏదైనప్పటికీ అనేకమంది కచ్ పండితులు ఈ పాటను తన ప్రేమికుడిని కోల్పోయిన స్త్రీ తన దుఃఖాన్ని వ్యక్తపరిచే పాటగా చదివేందుకు ఇష్టపడతారు. కానీ అలా చేయడం వలన అది దర్వాజా, కూడలి, అవ్యవస్థలకు సంబంధించిన నిజమైన సూచనలను విస్మరిస్తుంది.

కచ్ మహిళా వికాస్ సంఘటన (కెఎమ్‌విఎస్) 2008లో ప్రారంభించిన సాముదాయక రేడియో, సురవాణి రికార్డ్ చేసిన 341 పాటల్లో ఇది ఒకటి. కెఎమ్‌విఎస్ ద్వారా PARI సేకరించిన ఈ పాటలు ఈ ప్రాంతపు అద్భుతమైన సంస్కృతి, భాష, సంగీత వైవిధ్యాలను చక్కగా పట్టుకున్నాయి. ఈ సేకరణ క్షీణించిపోతోన్న, ఎడారి ఇసుకలో మసకబారుతున్న రాగాల కచ్ సంగీత సంప్రదాయాన్ని సంరక్షించడంలో సహాయపడుతుంది.

ఇక్కడ అందించిన పాటను కచ్‌లోని భచావ్ తాలూకా కు చెందిన భావనా భిల్ పాడారు. ఈ ప్రాంతంలో జరిగే పెళ్ళిళ్ళలో ఈ రసుడాను తరచుగా ఆడతారు. రసుడా అనేది ఒక కచ్ జానపద నృత్యం కూడా. ఇందులో మహిళలు ఢోల్ వాయించే వ్యక్తి చుట్టూ తిరుగుతూ పాడతారు. ఒక అమ్మాయి పెళ్ళికి అవసరమైన నగలు కొనడానికి ఆమె కుటుంబం పెద్ద మొత్తంలో అప్పులు చేయాల్సివస్తుంది. హమీరియో మరణంతో, హామ్లీ ఈ ఆభరణాలను ధరించే హక్కును కోల్పోతుంది. ఈ పాట ఆమెకు కలిగిన కష్టనష్టాలను, అప్పులను గురించి కనులకు కట్టినట్లు చెబుతుంది.

ప్రీతి సోనీ, కెఎమ్‌విఎస్ కార్యదర్శి అరుణా ఢోలకియా, కెఎమ్‌విఎస్ ప్రాజెక్ట్ సమన్వయకర్త అమద్ సమేజాల సహకారానికి; గుజరాతీ అనువాదంలో అమూల్యమైన సహాయం చేసినందుకు భారతీబెన్ గోర్‌కు ప్రత్యేక ధన్యవాదాలు.

అనువాదం: పద్మావతి నీలంరాజు