سمندر پار تجارت کی ایک طویل اور مستحکم تاریخ کو سمیٹے تُلوناڈو، بحیرہ عرب کے ساحل پر واقع ایک علاقہ ہے۔ یہاں صدیوں سے بھوت پوجا کی روایت چلی آ رہی ہے۔

سید ناصر کہتے ہیں، ’’بھوت رسومات کے دوران موسیقی بجانا میرا ذریعہ معاش ہے۔‘‘ وہ تلوناڈو میں مسلم کمیونٹی کے ممبران پر مشتمل ایک میوزیکل گروپ کا حصہ ہیں۔ ’’ان رسومات کے دوران آلات موسیقی بجانے میں ہمیں کسی قسم کی پریشانی کا سامنا نہیں کرنا پڑتا ہے۔‘‘

کرناٹک کی منی پال اکیڈمی آف ہائر ایجوکیشن کے ریسرچ ایسوسی ایٹ نتیش آنچن بتاتے ہیں کہ بھوت پوجا کے دوران کئی برادریوں کے لوگ ایک ساتھ جمع ہوتے ہیں۔ وہ کہتے ہیں، ’’لوگ مختلف جگہوں سے یہاں [تلوناڈو میں] آ کر آباد ہو گئے اور تلو رسومات کا حصہ بنتے چلے گئے۔‘‘

ناصر کا خاندان چار نسلوں سے بھوت رسومات کے دوران ناد سورم اور دیگر آلات موسیقی بجانے کا کام کر رہا ہے۔ یہ ہنر انہوں نے اپنے والد سے سیکھا تھا، اور موسیقی کی اس وراثت کو آگے بڑھانے والے اب وہ اپنی فیملی کے آخری رکن ہیں۔ وہ کہتے ہیں، ’’نوجوان نسل اس موسیقی میں کوئی دلچسپی نہیں دکھا رہی ہے۔‘‘ پچاس سال سے زیادہ کی عمر کے ہو چکے ناصر مزید کہتے ہیں، ’’اب پہلے جیسا ماحول بھی نہیں رہا، موجودہ حالات بد سے بدتر ہوتے جا رہے ہیں۔‘‘

آنچن بتاتے ہیں، ’’بھوت، تلوناڈو کے لوگوں کے دیوتا ہیں۔‘‘ وہ مزید کہتے ہیں کہ بھوت کی یہاں نہ صرف پوجا کی جاتی ہے، بلکہ وہ یہاں کے لوگوں کی زندگی کا اٹوٹ حصہ بھی ہیں۔ بھوت پوجا میں کوئی خاتون اداکار نہیں ہوتی، البتہ بھوت پوجا سے جڑی ایک اور رسم – یعنی کولا میں خواتین اداکار ضرور دیکھنے کو ملتی ہیں۔ لیکن اس میں بھی، خواتین اداکاروں کا یہ رول مردوں کے ذریعے ہی ادا کیا جاتا ہے۔

اس فلم میں تلوناڈو میں بھوت رسومات کے دوران ناصر اور موسیقی پر مبنی ان کی پیشکش کو دکھایا گیا ہے۔

فلم دیکھیں: ہم آہنگی کی روایت کے پاسدار – تلوناڈو کے بھوت

کور فوٹو: گووند رادیش نائر

اس اسٹوری کو مرنالنی مکھرجی فاؤنڈیشن (ایم ایم ایف) کے ذریعے فراہم کردہ فیلوشپ کا تعاون حاصل ہے۔

مترجم: محمد قمر تبریز

Faisal Ahmed

ஃபைசல் அகமது ஓர் ஆவணப்பட இயக்குநர். கடலோர கர்நாடகாவின் மல்பேவில் வசிப்பவர். முன்பு அவர் மணிபால் உயர்கல்வி நிறுவனத்தில் பணிபுரிந்தார். அங்கு துளுநாட்டில் நிலவும் பண்பாடுகள் பற்றிய ஆவணப்படங்களை இயக்கினார். MMF-PARI-ன் மானியப்பணியில் 2022-23-ல் இருந்தவர்.

Other stories by Faisal Ahmed
Text Editor : Siddhita Sonavane

சித்திதா சொனாவனே ஒரு பத்திரிகையாளரும் பாரியின் உள்ளடக்க ஆசிரியரும் ஆவார். மும்பையின் SNDT பெண்களின் பல்கலைக்கழகத்தில் 2022ம் ஆண்டு முதுகலைப் பட்டம் பெற்றவர். அங்கு ஆங்கிலத்துறையின் வருகை ஆசிரியராக பணியாற்றுகிறார்.

Other stories by Siddhita Sonavane
Translator : Qamar Siddique

கமார் சித்திக்கி, பாரியில் உருது மொழிபெயர்ப்பு ஆசிரியராக இருக்கிறார். அவர் தில்லியை சார்ந்த பத்திரிகையாளர் ஆவார்.

Other stories by Qamar Siddique