ଅଶାନ୍ତ ନଦୀ ମୁହାଣ

ଆଜିକୁ ବର୍ଷେ ହେବ କୋଲାଟି ନାରାୟଣ ପ୍ରତିଦିନ ଜାକମପୁଡ଼ି ଗାଁରୁ କ୍ରିଷ୍ଣା ନଦୀ ତଟରେ ଥିବା ବିଜୟୱାଡ଼ା ସହରର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୁନାମି ଘାଟକୁ ଚାଲିଚାଲି ଯାଉଛନ୍ତି। ବାଟ ୬ କିଲୋମିଟର। ସକାଳ ୧୦ଟାରୁ ଅପରାହ୍‌ଣ ୫ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଆଉ କିଛି ଲୋକଙ୍କ ସହ ମାଛ ଧରନ୍ତି ଏବଂ ନଦୀ ତଟରେ ବସି ବିକ୍ରି କରନ୍ତି।

ଆଂଶିକ ଦୃଷ୍ଟି ବାଧିତ ୨୭ ବର୍ଷୀୟ ନାରାୟଣ, ଏହା ପରେ ପୁଣି ୬ କିଲୋମିଟର ଚାଲିଚାଲି ଘରକୁ ଫେରନ୍ତି। ସେ କହନ୍ତି, ‘‘ମୁଁ ଚାଲି ଚାଲି ଆସେ, କାରଣ ଅଟୋରିକ୍ସା ଭଡ଼ା ୪୦ ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ମୋର କ୍ଷମତା ନାହିଁ।’’ ‘‘ଦିନକୁ ଅତି ବେଶିରେ ୫୦-୧୦୦ ଟଙ୍କା ମୋର ରୋଜଗାର।’’ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ଝିଅ ମଧ୍ୟ ଆଂଶିକ ଦୃଷ୍ଟିବାଧିତ। ଜଣେ ଚାରି ବର୍ଷର ଓ ଆଉ ଜଣଙ୍କ ବୟସ ୨ ବର୍ଷ।

ପୁନ୍ନାମି ଘାଟରେ ଥିବା ତାଙ୍କ ଘର, ଯେଉଁଠି ସେ ଜନ୍ମରୁ ଥିଲେ, ୨୦୧୬ ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ତାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଗଲା। ଏହାପରେ ୧୨ କିଲୋମିଟର ବାଟ ଚାଲିବାକୁ ନାରାୟଣ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି। ସେଇ କଚ୍ଚା ଘରଟି ତାଙ୍କ ଭାଇଙ୍କର ଥିଲା। ନାରାୟଣ ତାଙ୍କୁ ବେଳେ ବେଳେ ଅଳ୍ପ କିଛି ଭଡ଼ା ଦିଅନ୍ତି। ଏବେ ଜାକମପୁଡ଼ିର ଓ୍ୱାଇଏସଆର କଲୋନୀରେ ମାସକୁ ୧,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଭଡ଼ା ଦେଇ ରହୁଛନ୍ତି। (ଉଛେଦ ପରେ ତାଙ୍କ ଭାଇ ମଧ୍ୟ ସେଠାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେଇ ଛୋଟ ଜାଗାରେ ନାରାୟଣଙ୍କ ପରିବାର ରହିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ।)

୨୦୧୬ ଜୁନ ଓ ଜୁଲାଇ ମାସରେ ବିଜୟୱାଡ଼ାରେ ପ୍ରାୟ ୨,୦୦୦ ଘର ଭାଂଗି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏଥିରୁ ଅଧିକାଂଶ ଘର ମତ୍ସଜୀବୀଙ୍କର ଥିଲା। ସେମାନଙ୍କ ଜାଗାରେ ଭକ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ୧୮ଟି ଘାଟ ତିଆରି ହେଲା। ୧୨ ବର୍ଷରେ ଥରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା କ୍ରିଷ୍ଣା ପୁଷ୍କରଲୁ ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦେବାକୁ ଆସୁଥିବା ଭକ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଘାଟ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା। ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଓ ଭକ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ପୁରୁଣା ଛୋଟ ପୁନ୍ନାମି ଘାଟକୁ ମଧ୍ୟ ସଂପ୍ରସାରଣ କରି ଖୁବ୍ ବଡ଼ କରାଗଲା - ଦେବୀ କନକଦୁର୍ଗାଙ୍କ ଇନ୍ଦ୍ର କେଲାଦ୍ରୀ ମନ୍ଦିରକୁ ଲାଗିଥିବା ଏହା ଏକ ‘ଭିଆଇପି’ ଘାଟ।

ବିଜୟୱାଡ଼ା-ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ନିକଟରେ ଇବ୍ରାହିମପାଟନମ୍ ସହର ନିକଟରୁ ପ୍ରକାଶମ୍ ବ୍ୟାରେଜ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନଦୀ ତଟରେ ୨୦ କିଲୋମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥାନକୁ ମୁକ୍ତ କରାଗଲା। ଏହି ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଅର୍ଥର ୧,୦୦୦ କୋଟି (ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶିତ ରିପୋର୍ଟ) ଖର୍ଚ୍ଚ କଲେ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଚନ୍ଦ୍ରବାବୁ ନାଇଡୁ।

ଉତ୍ସବର ଗୋଟିଏ ବର୍ଷ ପରେ ଘାଟ ମରୁଭୂମି ପରି ଦେଖାଗଲା। ପୁନ୍ନାମି ଘାଟରେ ମାଛ ସଫା କରୁଥିବା ୬୦ ବର୍ଷୀୟା ଲଙ୍କେ ମାହେଶ୍ୱରୀ ଓ୍ୱାଇଏସଆର କଲୋନୀରେ ନାରାୟଣଙ୍କ ପଡ଼ୋଶୀ। ସେ କହିଲେ, ‘’୭୦ ବର୍ଷର ଏହା ଏକ ମାଛ ବଜାର [ଧିବର ସଂପ୍ରଦାୟ ଲୋକଙ୍କ ଘର ମଧ୍ୟ]। ସେଦିନ କିନ୍ତୁ ଆମ ଘରର କାନ୍ଥକୁ ବୁଲଡୋଜର ଖସାଇଦେଲା। ଆମ ଖାଇବା ଥାଳିରେ ଇଟା ଆଉ ମାଟି ପଡ଼ିଲା। ଆମର ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦିର ଓ ବର୍ଷାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଛୋଟ ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳୀଟିଏ ଥିଲା। ସେମାନେ ସବୁ କିଛି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦେଲେ।’’

ଭଙ୍ଗା ଯାଇଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଘରର ଜମି ପଟ୍ଟା (ଟାଇଟେଲସ) ନ ଥିଲା। ରାଜ୍ୟ ସରକାର ସେସବୁକୁ “ଜବରଦଖଲ’’ ଘୋଷଣା କଲେ ଆଉ ସେଥିପାଇଁ କ୍ଷତିପୂରଣ ପାଇବାକୁ ସେମାନେ ଯୋଗ୍ୟ ହେଲେନି। ପ୍ରତିବାଦରେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ପରିବାର ଓ ଉଛେଦ ସ୍ଥଳରେ ଥିବା କେତେକ ସଂଗଠନ ବାରମ୍ବାର ବିକ୍ଷୋଭ କରିବା ସହ ନିକଟରେ ଥିବା ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ଅବରୋଧ କଲେ। ଏହା ପରେ ୨୦୧୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସରେ ରାଜସ୍ୱ ବିଭାଗ ଏହି ପରିବାରମାନଙ୍କୁ ୬୬,୦୦୦ ଟଙ୍କା ସହାୟତା ଘୋଷଣା କଲା। କୁହାଗଲା ଏହି ଅର୍ଥରେ ୱାଇଏସଆର କଲୋନୀରେ ଘର ମିଳିବ। ସମ୍ବଳ ଥିବା ଲୋକ ଘର କିଣିଲେ। ନାରାୟଣଙ୍କ ଭଳି ଅନ୍ୟମାନେ ଭଡା ନେଇ ରହିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲେ।

ଜବାହରଲାଲ ନେହରୁ ନେସନାଲ ଅର୍ବାନ ରିନ୍ୟୁଆଲ ମିଶନ ଅଧିନରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ୱାଇଏସଆର କଲୋନୀ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା। ବିଜୟୱାଡ଼ା ଓ ଏହାର ଆଖାପାଖରେ ବିଭିନ୍ନ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ଅନେକ ସଂପ୍ରଦାୟର ଲୋକ ଏଠାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଏହି କଲୋନୀର ଭିତ୍ତିଭୂମି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶୋଚାନୀୟ - କାଁ ଭାଁ ଏଠାରୁ ବସ୍ ସହରକୁ ଯାଏ, ଖରାପ ପରିମଳ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସାଙ୍ଗକୁ ପାଖରେ ସରକାରୀ ଡାକ୍ତରଖାନା ନାହିଁ କି ସ୍କୁଲ ନାହିଁ।

ପୋଲକମ୍ପାଡ଼ୁ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀ ସମବାୟ ସମିତି (୧୯୫୪ ରେ ସ୍ଥାପିତ)ର ସଭାପତି ଭେଙ୍କଟ ନାରାୟଣ କହନ୍ତି, ‘‘କୋଣ୍ଡାବେତି ବାଗୁ ଯୋଜନାର ପ୍ରକୃତ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି, ଗୋଟେ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ସହରର ପ୍ରବେଶ ପଥରେ, ଯେଉଁବାଟେ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ କାର ଆଣି ସୁଟ୍ ବୁଟ୍ ପିନ୍ଧା ବାବୁମାନେ ଆସବେ, ସେଠି ଶ୍ରମିକ [ଏବଂ ମତ୍ସଜୀବୀମାନେ] ରହନ୍ତୁ ବୋଲି ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଚାହାନ୍ତି ନାହିଁ। ସେ ଆମକୁ ବାହାର କରିଦେବାକୁ ଚାହାନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ଏହି ଯୋଜନା ଏକ ବାହାନା ମାତ୍ର।’’ ଗୁଣ୍ଟୁର ଜିଲ୍ଲାର ତଡିପାଲୀ, ଉଣ୍ଡାବାଲୀ ଓ ସୀତାନଗରମ ଗାଁର ପ୍ରାୟ ୪୦୦ ମତ୍ସଜୀବୀ ପରିବାର ଏହି ସମିତିର ସଦସ୍ୟ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏଭଳି ୧୦ଟି ମତ୍ସଜୀବୀ ସମିତି ରହିଛି।

କୋଣ୍ଡାବେତି କେନାଲ ଯୋଜନାର ଅଂଶ ଭାବେ ୧୦ ସେଡ୍ ସହିତ ଦୁଇ ଏକର ପରିମିତ ଏକ ଘାଟ ଏବଂ ବଜାରକୁ ଜାନୁଆରୀ ମାସରେ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଗଲା। କିନ୍ତୁ ମତ୍ସ୍ୟଜୀବୀଙ୍କ ପୁନଃ ଥଇଥାନ ଓ କ୍ଷତିପୂରଣ ପାଇଁ ସେଭଳି କୌଣସି ସରକାରୀ ଯୋଜନା ଘୋଷଣା ହୋଇ ନଥିଲା। ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୋଇଥିବା ପରିବାରମାନେ ପ୍ରତିବାଦ କରିବାରୁ ବୋଟ୍ ପିଛା ୫୦, ୦୦୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଓ ମାଛ ସଫା କରୁଥିବା ମହିଳାଙ୍କ କ୍ଷତିପୂରଣ ବାବଦକୁ ୨୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଦେବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିଛି ମିଳି ନାହିଁ।