ایک ماں کس زبان میں خواب دیکھتی ہے؟ گنگا سے لے کر پیریار کے گھاٹ تک وہ اپنے بچوں سے کس زبان میں بات کرتی ہے؟ کیا ہر ریاست، ہر ضلع، ہر گاؤں میں اس کی زبان بدل جاتی ہے؟ ہزاروں زبانیں اور لاکھوں بولیاں ہیں، کیا وہ سب جانتی ہے؟ وہ کون سی زبان ہے، جس میں وہ ودربھ کے کسانوں، ہاتھرس کے بچوں اور ڈنڈیگل کی عورتوں سے بات کرتی ہے؟ سنو! لال ریت میں اپنا سر چھپا لو۔ اس پہاڑی پر جا کر سنو، جہاں ہوا تمہارے چہرے کو سہلاتی ہے! کیا تم اسے سن سکتے ہو؟ اس کی کہانیاں، اس کے گیت اور اس کا رونا تمہیں سنائی دیتا ہے؟ بتاؤ مجھے، کیا تم اس کی زبان کو پہچان سکتے ہو؟ بتاؤ، کیا تم میری طرح اسے ایک پیاری سی لوری گاتے ہوئے سن سکتے ہو؟

گوکل جی کے کی آواز میں انگریزی میں یہ نظم سنیں

زبانیں

ایک خنجر میری زبان کو چاک کر رہا ہے
اور میں اس کی تیز دھار کو محسوس کر رہا ہوں
جیسے جیسے وہ میرے عضلہ کو تار تار کر رہا ہے
میری آواز ضبط ہو چکی ہے
اور میرے الفاظ، زیر خنجر قید ہو گئے ہیں
تمام حروف، سب نغمے اور قصے کہانیاں
جانے اور بوجھے کہیں کھو گئے ہیں

یہ خون سے لبریز میری زبان
کسی خوں ریز ندی کی مانند
میرے دہن سے پھوٹ کر میرے سینے کو پار کرتی ہوئی
میری ناف سے ہو کر، میری شرم گاہ سے بڑھتی ہوئی
دراوڑ کی زرخیز زمین کو آبیار کرتی ہے
میری زمین سرخ ہے اور میری زبان سی تر ہے
خون کا ہر قطرہ اس سیاہ زمین پہ
سرخرو فصل کی پرورش کرتا ہے

ہزاروں دفن کی ہوئی زبانیں
لاکھوں اور کروڑوں مردہ بولیاں
اپنے قدیم قبرستانوں سے امڈ آتی ہیں
جیسے بہار کے موسم میں کھلکھلاتے ہوئے پھول
میری ماں کے نغمے گاتے ہوئے، ان کی کہانیاں دہراتے ہوئے

ایک خنجر میری زباں کو چاک کر رہا ہے
پر اب میری زمین کی زبانوں کا گیت سن کر
اس کی کند خوفزدہ نوک ڈگمگا جاتی ہے

مترجم: نثری حصے کا ترجمہ محمد قمر تبریز نے جب کہ نظم کا ترجمہ برہان قریشی نے کیا ہے۔

Poem and Text : Gokul G.K.

கோகுல் ஜி.கே. கேரளாவின் திருவனந்தபுரத்தைச் சேர்ந்த ஒரு சுயாதீன பத்திரிகையாளர்.

Other stories by Gokul G.K.
Illustration : Labani Jangi

லபானி ஜங்கி 2020ம் ஆண்டில் PARI மானியப் பணியில் இணைந்தவர். மேற்கு வங்கத்தின் நாடியா மாவட்டத்தைச் சேர்ந்தவர். சுயாதீன ஓவியர். தொழிலாளர் இடப்பெயர்வுகள் பற்றிய ஆய்வுப்படிப்பை கொல்கத்தாவின் சமூக அறிவியல்களுக்கான கல்வி மையத்தில் படித்துக் கொண்டிருப்பவர்.

Other stories by Labani Jangi
Editor : Pratishtha Pandya

பிரதிஷ்தா பாண்டியா பாரியின் மூத்த ஆசிரியர் ஆவார். இலக்கிய எழுத்துப் பிரிவுக்கு அவர் தலைமை தாங்குகிறார். பாரிபாஷா குழுவில் இருக்கும் அவர், குஜராத்தி மொழிபெயர்ப்பாளராக இருக்கிறார். கவிதை புத்தகம் பிரசுரித்திருக்கும் பிரதிஷ்தா குஜராத்தி மற்றும் ஆங்கில மொழிகளில் பணியாற்றுகிறார்.

Other stories by Pratishtha Pandya
Translator : Qamar Siddique

கமார் சித்திக்கி, பாரியில் உருது மொழிபெயர்ப்பு ஆசிரியராக இருக்கிறார். அவர் தில்லியை சார்ந்த பத்திரிகையாளர் ஆவார்.

Other stories by Qamar Siddique
Translator : Burhan Qureshi

Burhan Qureshi is a writer, researcher, social scientist and translator based in Kashmir.

Other stories by Burhan Qureshi