“যিকোনো দেশ, ভাষা বা ধৰ্মৰ ইতিহাস ৰজা, চৰ্দাৰ আৰু নেতাৰ কৰ্মৰাজীৰে ভৰি থাকে। সেই ইতিহাসত সাধাৰণ মানুহৰ বেছি কথা নাথাকে, যদিওবা তেওঁলোকৰ অবিহনে ইতিহাসৰ অস্তিত্ব অসাৰ। কিন্তু এনে সময়ো আহে যে শক্তিশালী অভিজাতসকলে এই ইতিহাস নিজৰ কৰি লয়,” বৰ্তমান কুনো ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ দাঁতিত বাস কৰা মেৰাজুদ্দিনে কয়। অৰণ্যখনৰ অধিবাসী হৈও আদিবাসী আৰু দলিতসকলে অধিকাৰ হেৰুওৱাৰ বেদনা উদ্যানখনৰ আশে-পাশে থকা সম্প্ৰদায়বোৰৰ সৈতে ওতঃপ্ৰোতঃভাৱে জড়িত হৈ কাম কৰি থকা মেৰাজুদ্দিনে মৰ্মে মৰ্মে উপলব্ধি কৰিছে আৰু তাকেই কবিতাৰ যোগেদি দাঙি ধৰিছে।

মেৰাজুদ্দিন ছৈয়দে কবিতাটো উৰ্দু ভাষাত কৰা আবৃত্তি শুনিব পাৰে

কবিতাটোৰ ইংৰাজী অনুবাদৰ প্ৰতিষ্ঠা পাণ্ড্যাই কৰা আবৃত্তি শুনিব পাৰে

শুনা , মই এতিয়াও জীয়াই আছো

হে মন্দিৰ আৰু মছজিদৰ সৃষ্টিকৰ্তা
ভাষা আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ হৰ্তা-কৰ্তা
শুনা, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।

তুমি কৰ্তৃত্বৰ কিৰীটি পিন্ধা,
তুলাচনীত তুমি মানুহ জোখা,
ন্যায় আৰু দহোজনৰ হিত তুমি উপেক্ষা কৰা,
মানুহৰ মোল তুমি পাহৰি গৈছা,
শুনা, মই জীয়াই আছো,
লিখি লোৱা, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।

হয়, মোৰ গা এতিয়া অসুখীয়া
পেটৰ ভোকত জ্বলো দিনে-নিশা
এটোপাল পানীও শৰীৰত নাইকিয়া,
শুকাই গৈছে মোৰ শিৰা-উপশিৰা,
কিন্তু ৰৈ যোৱা নাই উশাহ
জানি থোৱা, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।

কোন ভুল, কোন শুদ্ধ,
স্বেচ্ছাচাৰে নিৰ্ণয় কৰা অ’ নৃপতি,
আৰু তোমাৰ কলম গঢ়োৱা সেই বুদ্ধিজীৱি,
বন্ধ কৰা টুকিবলৈ ঘঁৰিয়ালৰ চকুপানী
বন্ধ কৰা ‘মই-বৰ, মই জানো’ৰ শ্ৰুতিকটু পুনৰাবৃত্তি
পইচাৰ কাৰণে কান্দি থকা নপতা নৃপতি
এৰা এই বৃত্তি, এই অপলাপ
মই এতিয়াও জীয়াই আছো
শুনা, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।

কোনে লিখিলে অৰ্থনীতিৰ আইন?
কোনে লিখিলে সেই ৰাজনীতিৰ শাসন,
যিহেৰে তুমি আজি নৃপতি, শাসনাধিপতি?
কি চলনাৰে লিখিলা সেই অধ্যায়বোৰ?
এতিয়া লিখা, মই জীয়াই আছো।
শুনা, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।

তুমি হ’ব পাৰা কোনো ধৰ্মীয় নেতা,
কিন্তু সেই পয়গম্বৰ মোৰ,
মন্দিৰ মোৰ, সেয়ে ভগৱানো মোৰ।
গুৰুদ্বাৰা আৰু গীৰ্জাবোৰ মোৰ।
সোনকালে আঁতৰি দিয়া তাৰ পৰা,
কাৰণ মই জীয়াই আছো,
শুনা, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।
গৈ কোৱা ৰজাক, লজ্জাহীন দালাল-মন্ত্ৰীহঁতক,
হিংসাৰ বীজ সিঁচা সকলোকে কৈ দিয়া,
মই জীয়াই আছো,
কোৱাগৈ, মই এতিয়াও জীয়াই আছো।

(original)  سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے دیر و حرم کے مختارو
اے ملک و زباں کے سردارو
سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے تاج بسر میزان بکف
تم عدل و حمایت بھول گئے
کاغذ کی رسیدوں میں لکھ کر
انسان کی قیمت بھول گئے
لکھو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

مانا کہ طبیعت بھاری ہے
اور بھوک بدن پر طاری ہے
پانی بھی نہیں شریانوں میں
پر سانس ابھی تک جاری ہے
سنبھلو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے شاہ سخن فرزانہ قلم
یہ شورش دانم بند کرو
روتے بھی ہو تم پیسوں کے لیے
رہنے دو یہ ماتم بند کرو
بخشو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

آئین معیشت کس نے لکھے
آداب سیاست کس نے لکھے
ہے جن میں تمہاری آغائی
وہ باب شریعت کس نے لکھے
لکھو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

اے پند گران دین و دھرم
پیغمبر و کعبہ میرے ہیں
مندر بھی مرے بھگوان مرے
گرودوارے کلیسا میرے ہیں
نکلو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں

کہہ دو جا کر سلطانوں سے
زرداروں سے ایوانوں سے
پیکار تمدّن کے حامی
بے ننگ سیاست دانوں سے
کہہ دو کہ ابھی میں زندہ ہوں

سن لو کہ ابھی میں زندہ ہوں


অনুবাদ: পংকজ দাস

Poem and Text : Syed Merajuddin

ਸਈਦ ਮੇਰਾਜੂਦੀਨ ਇੱਕ ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਹਨ। ਉਹ ਆਦਰਸ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਮਤੀ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਸਕੱਤਰ ਹਨ, ਜੋ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁਨੋ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਦਲਿਤ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।

Other stories by Syed Merajuddin
Illustration : Labani Jangi

ਲਾਬਨੀ ਜਾਂਗੀ 2020 ਤੋਂ ਪਾਰੀ ਦੀ ਫੈਲੋ ਹਨ, ਉਹ ਵੈਸਟ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਨਾਦਿਆ ਜਿਲ੍ਹਾ ਤੋਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਿੱਖਿਅਤ ਪੇਂਟਰ ਵੀ ਹਨ। ਉਹ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਸਟੱਡੀਜ ਇਨ ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਇੰਸ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਦੂਰ ਪ੍ਰਵਾਸ 'ਤੇ ਪੀਐੱਚਡੀ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹਨ।

Other stories by Labani Jangi
Editor : PARI Desk

ਪਾਰੀ ਡੈਸਕ ਸਾਡੇ (ਪਾਰੀ ਦੇ) ਸੰਪਾਦਕੀ ਕੰਮ ਦਾ ਧੁਰਾ ਹੈ। ਸਾਡੀ ਟੀਮ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਖ਼ੋਜਕਰਤਾਵਾਂ, ਫ਼ੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰਾਂ, ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਨਾਲ਼ ਮਿਲ਼ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਡੈਸਕ ਪਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਟੈਕਸਟ, ਵੀਡੀਓ, ਆਡੀਓ ਅਤੇ ਖ਼ੋਜ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵੀ।

Other stories by PARI Desk
Translator : Pankaj Das

ਪੰਕਜ ਦਾਸ ਪੀਪਲਸ ਆਰਕਾਈਵ ਆਫ਼ ਦਿ ਰੂਰਲ ਇੰਡੀਆ ਵਿਖੇ ਅਸਾਮੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਹਨ। ਉਹ ਗੁਹਾਟੀ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲ਼ੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਲਾਈਜੇ਼ਸ਼ਨ ਦੇ ਮਾਹਰ ਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਯੂਨੀਸੈਫ਼ ਨਾਲ਼ ਰਲ਼ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ idiomabridge.blogspot.com.‘ਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ਼ ਖੇਡਣਾ ਪਸੰਦ ਹੈ।

Other stories by Pankaj Das