"ਕੂੜਾ ਤੁਸੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰੋ ਤੇ ' ਕਚਰੇਵਾਲੀ ' (ਕੂੜਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲ਼ੀ ਔਰਤ) ਅਸੀਂ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਗਈਆਂ? ਸੱਚ ਪੁੱਛੋ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਹੀ ਹਾਂ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼-ਸੁਥਰਾ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ। ਇੰਝ ਦੇਖੋ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕ ' ਕਚਰੇਵਾਲੇ ' ਨਾ ਹੋਏ?'' ਪੁਣੇ ਦੀ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀ ਸੁਮਨ ਮੋਰੇ ਪੁੱਛਦੀ ਹਨ।

ਸੁਮਨਤਾਈ ਕਾਗਦ ਕਾਚ ਪਾਤਰਾ, ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹਨ। 1993 ਵਿੱਚ, 800 ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਹੋਈ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਅੱਜ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਅਨ ਅੰਦਰ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁਣੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਤੋਂ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪਛਾਣ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। 1996 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਛਾਣ ਪੱਤਰ ਮਿਲ਼ ਹੀ ਗਿਆ।

ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਹੁਣ ਪੁਣੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ ਨਾਲ਼ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਕੂੜਾ ਇਕੱਠਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਮਤੰਗ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਨਾਲ਼ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। "ਅਸੀਂ ਗਿੱਲੇ ਅਤੇ ਸੁੱਕੇ ਕੂੜੇ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਗਿੱਲਾ ਕੂੜਾ ਬੀਐੱਮਸੀ ਟਰੱਕ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ," ਸੁਮਨਤਾਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ,"ਫਿਰ ਸੁੱਕੇ ਕੂੜੇ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ ਲੋੜੀਂਦਾ ਸਮਾਨ ਅੱਡ ਕਰਕੇ ਬਾਕੀ ਕੂੜਾ ਵੀ ਬੀਐੱਮਸੀ ਦੇ ਟਰੱਕ ਨੂੰ ਹੀ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ।''

ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਹੁਣ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਚਿੰਤਤ ਹਨ ਕਿ ਪੁਣੇ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (ਪੀਐਮਸੀ) ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੁਣ ਨਿੱਜੀ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਜਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦੇਵੇਗਾ। ਉਹ ਹੁਣ ਲੜਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹਨ। "ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਖੋਹਣ ਨਹੀਂ ਦਿਆਂਗੇ," ਆਸ਼ਾ ਕਾਂਬਲੇ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ।

ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ (ਮੁੱਲ) ਪੁਣੇ ਦੀਆਂ ਕੂੜਾ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਬੀਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਫ਼ਿਲਮ ਦੇਖੋ: ਮੁੱਲ

ਤਰਜਮਾ: ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ

Kavita Carneiro

ਕਵਿਤਾ ਕਾਰਨੇਰੋ ਪੁਣੇ ਦੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲ਼ੀ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਰਗਬੀ ਖਿਡਾਰੀਆਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਫੀਚਰ-ਲੈਂਥ ਡਾਕਿਊਮੈਂਟਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਜ਼ਫਰ ਐਂਡ ਟੂਡੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਫਿਲਮ, ਕਾਲੇਸ਼ਵਰਮ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਲਿਫਟ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ ਹੈ।

Other stories by Kavita Carneiro
Video Editor : Sinchita Parbat

ਸਿੰਚਿਤਾ ਪਾਰਬਤ People’s Archive of Rural India ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਵੀਡੀਓ ਐਡੀਟਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਤੇ ਡਾਕੂਮੈਂਟਰੀ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸਿੰਚਿਤਾ ਮਾਜੀ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਦਰਜ ਹਨ।

Other stories by Sinchita Parbat
Text Editor : Sanviti Iyer

ਸੰਵਿਤੀ ਅਈਅਰ, ਪੀਪਲਜ਼ ਆਰਕਾਈਵ ਆਫ਼ ਰੂਰਲ ਇੰਡੀਆ ਵਿਖੇ ਕੰਟੈਂਟ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਹਨ। ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹਨ ਜੋ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।

Other stories by Sanviti Iyer
Translator : Kamaljit Kaur

ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਐੱਮ.ਏ. ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਹ ਪੀਪਲਜ਼ ਆਰਕਾਈਵ ਆਫ਼ ਰੂਰਲ ਇੰਡੀਆ ਵਿਖੇ ਬਤੌਰ ‘ਟ੍ਰਾਂਸਲੇਸ਼ਨ ਐਡੀਟਰ: ਪੰਜਾਬੀ’ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁੰਨ ਵੀ ਹੈ।

Other stories by Kamaljit Kaur