ଗୋଟିକୁ ୬୦ ଟଙ୍କାରେ ସେ ଏହି ‘ବର୍ଷା ଟୋପି’ଗୁଡ଼ିକ ବିକୁଥିଲେ । ନା, ସେ କହିଲେ, ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସେ ତିଆରି କରିନାହାନ୍ତି । ସେ କେବଳ ଜଣେ ଛୋଟକାଟର ଫେରିବାଲା, ଯିଏ ଏହି ଟୋପି ଏବଂ ସମ୍ଭବତଃ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷକୁ, ଏଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରକୃତ ନିର୍ମାତା- ପାହାଡ଼ ଉପରେ ରହୁଥିବା ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କଠାରୁ କିଣି ଆଣିଛନ୍ତି । ଏ ଥିଲା୨୦୦୯ ମସିହା ଜୁନ୍‌ରେ ଓଡ଼ିଶାର ଗଞ୍ଜାମ ଓ କନ୍ଧମାଳ ଜିଲ୍ଲା ସୀମାବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳର କଥା । ଠିକ୍‌ ବର୍ଷା ପଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା ବେଳକୁ ଆମେ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲୁ । ବାଉଁଶ ପାତିଆ ଓ ପତ୍ରକୁ ଛନ୍ଦି ସୂକ୍ଷ୍ମ ଭାବେ ବୁଣା ହୋଇଥିବା ପ୍ରତିଟି ଟୋପି ଥିଲା କଳା କାରିଗରୀର ଏକ ନିଦର୍ଶନ । ଯଦି ସେ ଏହାକୁ ସାଇକେଲରେ ବହୁ ଦୂରକୁ ନେଇ ୬୦ ଟଙ୍କାରେ ବିକୁଛନ୍ତି, ତେବେ ସମ୍ଭବତଃ ସେ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଆହୁରି କମ୍‌ ଦରରେ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ପାଖରୁ କିଣିଛନ୍ତି ।

ଆପଣ ବିଭିନ୍ନ ଧରଣର ଏହି ଟୋପି ପାଇପାରିବେ । ଗଞ୍ଜାମରେ ପଲାରି (ଏବଂ କଳାହାଣ୍ଡିରେ ଛାତୁର) ରୂପେ ପରିଚିତ ଏହି ଟୋପି ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ଏବଂ କେତେକ ପୂର୍ବ ଏସିଆ ଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ଉପଲବ୍‌ଧ । ଓଡ଼ିଶାରେ ବର୍ଷାଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ କ୍ଷେତରେ କାମ କରିବା ବେଳେ ଲୋକମାନେ ଏହାକୁ ପିନ୍ଧନ୍ତି । ହେଲେ, ଅନ୍ୟ ଋତୁରେ ବି ଏହା ପିନ୍ଧାଯାଏ । ପ୍ରାୟତଃ କ୍ଷେତରେ କାମ କରୁଥିବା ଚାଷୀ, ଶ୍ରମିକ, ଗାଈଆଳ ଏବଂ ମେଷପାଳକମାନେ ଏହାକୁ କାମ ସମୟରେ ପିନ୍ଧିଥାଆନ୍ତି । ମୋର ବନ୍ଧୁ ଏବଂ ସହଯାତ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଠାକୁର କହିଲେ ଏଗୁଡ଼ିକ ହେଲା “ଗରିବମାନଙ୍କ ଛତା”। ବାସ୍ତବରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ପୁରୁଣା କାଳର ଛତା ଭଳି ପ୍ରତୀୟମାନ ହେଉଥିଲା । ଯେଉଁ ଋତୁ ପାଇଁ ହେଉ ଏବଂ ଯେଉଁ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ହେଉନା କାହିଁକି ସେଗୁଡ଼ିକ ଖୁବ୍‌ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା ।

ਪੀ ਸਾਈਨਾਥ People’s Archive of Rural India ਦੇ ਮੋਢੀ-ਸੰਪਾਦਕ ਹਨ। ਉਹ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਦਿਹਾਤੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਾਠਕਾਂ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਕਰਵਾ ਰਹੇ ਹਨ। Everybody Loves a Good Drought ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਤਾਬ ਹੈ। ਅਮਰਤਿਆ ਸੇਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਲ (famine) ਅਤੇ ਭੁੱਖਮਰੀ (hunger) ਬਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਮਹਾਂ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

Other stories by P. Sainath
Translator : OdishaLIVE

This translation was coordinated by OdishaLIVE– a dynamic digital platform and creative media and communication agency based out of Bhubaneswar. It handles news, audio-visual content and extends services in the areas of localization, video production and web & social media.

Other stories by OdishaLIVE