ପୂରା କ୍ଲାସ୍ ଚୁପଚାପ୍ ବସି ଧ୍ୟାନ ଦେଇ ଶୁଣୁଛନ୍ତି। ବାୟୋଲୋଜି ଶିକ୍ଷକ ପଢ଼ାଉଛନ୍ତି କିପରି କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ମଣିଷର ଲିଙ୍ଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରେ। “ମହିଳାମାନଙ୍କର ଦୁଇଟି X କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ଥିବାବେଳେ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଗୋଟିଏ X ଏବଂ ଗୋଟିଏ Y କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ଥାଏ। ଯଦି ଦୁଇଟି XX କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ଗୋଟିଏ Y ସହିତ ଯୋଡ଼ି ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ତୁମେମାନେ ସେଇଠି ବସିଥିବା ଭଳି ଜଣଙ୍କୁ ପାଇବ,” ଶିକ୍ଷକ ଜଣେ ଛାତ୍ର ଆଡକୁ ଦେଖାଇ କହିଲେ। ଛାତ୍ରଟି ଅସହଜବୋଧ କରି ଠିଆ ହେବା ପରେ କ୍ଲାସରେ ସମସ୍ତେ ଠୋ ଠୋ ହୋଇ ହସିଲେ।

କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଉପରେ ଆଧାରିତ ନାଟକ ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗା (ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ଦୃଢ଼-ମନସ୍କ)ର ପ୍ରଥମ ଦୃଶ୍ୟ। ନାଟକର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲିଙ୍ଗ ସ୍ୱୀକୃତ ଭୂମିକାରେ ଖାପ ଖୁଆଇ ପାରି ନ ଥିବାରୁ ଜଣେ ପିଲାକୁ ସମସ୍ତେ ଅପମାନିତ କରୁଥିବା ଦର୍ଶାଯାଇ ଥିବାବେଳେ ଦ୍ୱିତୀୟାର୍ଦ୍ଧରେ ହିଂସାର ଶିକାର ହୋଇଥିବା କିନ୍ନର ମହିଳା ଏବଂ କିନ୍ନର ପୁରୁଷଙ୍କ ଜୀବନକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଛି।

ଦ ଟ୍ରାନ୍ସ ରାଇଟ୍ସ ନାଓ କଲେକ୍ଟିଭ୍ (ଟିଆରଏନ୍ସି) ସମଗ୍ର ଭାରତରେ କିନ୍ନରମାନଙ୍କର ଦଳିତ, ବହୁଜନ ଏବଂ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କ ସମସ୍ୟା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛି। ନଭେମ୍ବର ୨୩, ୨୦୨୨ ରେ ସେମାନେ ତାମିଲନାଡୁର ଚେନ୍ନାଇରେ ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ଏକ ଘଣ୍ଟାର ଏହି ନାଟକ ନଅ ଜଣ କିନ୍ନରଙ୍କର ଏକ ଗ୍ରୁପ୍ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ, ପ୍ରଯୋଜିତ ଏବଂ ଅଭିନୀତ ହୋଇଥିଲା।

“ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା କିନ୍ନର ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷମାନଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ନଭେମ୍ବର ୨୦ରେ ‘ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ୍ ଟ୍ରାନ୍ସ ଡେ ଅଫ୍ ରିମେମ୍ବ୍ରାନ୍ସ’ ପାଳନ କରାଯାଏ। ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ ସହଜ ନୁହେଁ କାରଣ ସେମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ସେମାନଙ୍କ ନିଜ ପରିବାର ଦ୍ୱାରା ଅବହେଳିତ ହୋଇ ସମାଜରୁ ନିର୍ବାସିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ଏବଂ ଅନେକଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥାଏ କିମ୍ୱା ସେମାନେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରିଥାନ୍ତି,” କୁହନ୍ତି ଟିଆରଏନସିର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଗ୍ରେସ ବାନୁ।

Artists at the rehearsal of the play Sandakaranga in Chennai in Tamil Nadu
PHOTO • M. Palani Kumar

ତାମିଲନାଡୁର ଚେନ୍ନାଇରେ ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗା ନାଟକର ରିହର୍ସାଲ କରୁଥିବା କଳାକାରମାନେ

Theatre artist Grace Banu plays the role of a teacher who explains the chromosomes and sexual identity of the trans community in a classroom setting
PHOTO • M. Palani Kumar

ଥିଏଟର କଳାକାର ଗ୍ରେସ୍ ବାନୁ ଜଣେ ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଛନ୍ତି, ଯିଏ କି ଶ୍ରେଣୀଗୃହରେ କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟର କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ଏବଂ ଯୌନ ପରିଚୟ ବିଷୟରେ ବୁଝାଉଛନ୍ତି

“ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି। ଯେତେବେଳେ କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିଂସା ହୁଏ, କେହି ଏହା ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରନ୍ତି ନାହିଁ।” ଆମ ସମାଜ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀରବ ରହୁଛି,” ବୋଲି ଜଣେ କଳାକାର ତଥା କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ବାନୁ କୁହନ୍ତି। “ଆମକୁ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଆରମ୍ଭ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଲା। ସେହି କାରଣରୁ ଆମେ [ନାଟକର ନାମ] ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗା ରଖିଛୁ।”

୨୦୧୭ ରେ, ଏହି ନାଟକଟି 'ସାନ୍ଦକାରାଇ' ଭାବରେ ମଞ୍ଚସ୍ଥ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ୨୦୨୨ ରେ ଏହାର ନାମ 'ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗା'କୁ ବଦଳାଇ ଦିଆଗଲା। ଗ୍ରେସ୍ ବାନୁ କହନ୍ତି, “ଆମେ ଏହାକୁ ସବୁ କିନ୍ନରମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ବଦଳାଇଛୁ।” ଏହି ନାଟକର ନଅ ଜଣ କଳାକାର ଅଭିନୟ ମାଧ୍ୟମରେ ପୀଡ଼ା ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ପ୍ରତି ମୌଖିକ ତଥା ଶାରୀରିକ ହିଂସାକୁ ନେଇ ଅଜ୍ଞାନତା ଏବଂ ନୀରବତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି। ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗାର ଲେଖକ ତଥା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ନେଘା କହିଛନ୍ତି, “ଏହି ନାଟକରେ ପ୍ରଥମ ଥର କିନ୍ନର ପୁରୁଷ ଏବଂ କିନ୍ନର ମହିଳାମାନେ ଗୋଟିଏ ମଞ୍ଚରେ ଏକାଠି ହୋଇଛନ୍ତି।”

“ଆମେ ସବୁବେଳେ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ କରୁଛୁ। ଆମର ମାସିକ ବିଲ୍ ପୈଠ କରିବାକୁ କିମ୍ବା ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ କିଣିବାକୁ ଆମେ ଲଗାତାର କାମ କରିଚାଲିଛୁ। ଏହି ସ୍କ୍ରିପ୍ଟରେ କାମ କରିବାବେଳେ ମୁଁ ଉତ୍ସାହିତ ଥିଲି କିନ୍ତୁ ରାଗ ବି ଲାଗୁଥିଲା ଯେ କିନ୍ନର ପୁରୁଷ ଏବଂ କିନ୍ନର ମହିଳାମାନେ କେବେ ବି ଥିଏଟର କିମ୍ବା ସିନେମାରେ ଅଭିନୟ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଉ ନହାଁନ୍ତି। ମୁଁ ଭାବିଲି, ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ତ ଆମେ ନିଜ ଜୀବନକୁ ବିପଦରେ ପକାଉଛୁ, ତାହେଲେ ନାଟକ ପ୍ରଯୋଜନା ପାଇଁ ବି ରିସ୍କ ନେଇ ଦେଖିବା କ’ଣ ହେଉଛି?” ନେଘା କହିଛନ୍ତି।

ଏହି ଫଟୋ କାହାଣୀ ସେହି ମୂହୁର୍ତ୍ତଗୁଡ଼ିକୁ ତୋଳି ଧରିଛି ଯାହା କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲିଭି ଯାଇଥିବା ଇତିହାସକୁ ଜୀବନ୍ତ କରୁଛି, ସେମାନଙ୍କର ବଞ୍ଚିବାର ଅଧିକାରକୁ ପୁଣି ସାବ୍ୟସ୍ତ କରୁଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଶରୀର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛି।

A portrait of Negha, actor and director of Sandakaranga
PHOTO • M. Palani Kumar
Grace Banu, trans rights activist
PHOTO • M. Palani Kumar

ଅଭିନେତା ତଥା ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗାର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ନେଘା (ବାମ) , ଏବଂ କିନ୍ନର ଅଧିକାର କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ଗ୍ରେସ୍ ବାନୁ (ଡାହାଣ) ଙ୍କ  ଫଟୋ

Renuka J. is the cultural coordinator of Trans Rights Now Collective and a theatre artist.
PHOTO • M. Palani Kumar
Prazzi D. is also a theatre artist, and is pursuing a postgraduate degree in Costume Design and Fashion
PHOTO • M. Palani Kumar

ବାମ: ରେଣୁକା ଜେ. ଦ ଟ୍ରାନ୍ସ ରାଇଟ୍ସ ନାଓ କଲେକ୍ଟିଭର ସାଂସ୍କୃତିକ ସଂଯୋଜକ ଏବଂ ଥିଏଟର କଳାକାର ଡାହାଣ: ପ୍ରାଜୀ ଡି. ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଥିଏଟର କଳାକାର , ଏବଂ କଷ୍ଟ୍ୟୁମ୍ ଡିଜାଇନ୍ ଏବଂ ଫ୍ୟାଶନରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ କରୁଛନ୍ତି

Rizwan S. work at a private firm, and are also theatre artists.
PHOTO • M. Palani Kumar
Arun Karthick work at a private firm, and are also theatre artists. 'Trans men are a minority in the community, and there is no visibility. This play tells the stories of trans men too,' says Arun
PHOTO • M. Palani Kumar

ରିଜୱାନ୍ ଏସ୍ (ବାମ) ଏବଂ ଅରୁଣ କାର୍ତ୍ତିକ (ଡାହାଣ) ଏକ ଘରୋଇ ଫାର୍ମରେ କାମ କରନ୍ତି ଏବଂ ଥିଏଟର କଳାକାର ମଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ' କିନ୍ନର ପୁରୁଷମାନେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ହୋଇଥାନ୍ତି , ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ଦୃଶ୍ୟମାନତା ନାହିଁ ଏହି ନାଟକ କିନ୍ନର ପୁରୁଷମାନଙ୍କ କାହାଣୀ ମଧ୍ୟ ବର୍ଣ୍ଣନା କରୁଛି ,’ ଅରୁଣ କୁହନ୍ତି

'I hope this play reaches out widely and gives strength to trans persons to live,' says Ajitha Y. (left), an engineering student, theatre artist and student coordinator at Trans Rights Now Collective.
PHOTO • M. Palani Kumar
A portrait of Raghinirajesh, a theatre artist
PHOTO • M. Palani Kumar

ମୁଁ ଆଶା କରୁଛି ଏହି ନାଟକ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିବ ଏବଂ କିନ୍ନର ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷମାନଙ୍କୁ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବ ବୋଲି ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ ଛାତ୍ର , ଥିଏଟର କଳାକାର ତଥା ଦ ଟ୍ରାନ୍ସ ରାଇଟ୍ସ ନାଓ କଲେକ୍ଟିଭ ଛାତ୍ର ସଂଯୋଜକ ଅଜିତା ୱାଇ . ( ବାମ) କୁହନ୍ତି। ଥିଏଟର କଳାକାର ରାଗିଣିରାଜେଶ (ଡାହାଣ) ଙ୍କର ଫଟୋ

Left: A portrait of Nishathana Johnson, an analyst in a private company, and a theatre artist. “This play not only brings to light the sufferings and pain of trans persons, but depicts the lives of those who have died fighting for their rights.'
PHOTO • M. Palani Kumar
Artists at the rehearsal of the play in Chennai in Tamil Nadu
PHOTO • M. Palani Kumar

ବାମ: ଏକ ଘରୋଇ କମ୍ପାନୀର ବିଶ୍ଳେଷକ ଏବଂ ଥିଏଟର କଳାକାର ନିଶାଥାନା ଜନସନଙ୍କ ଫଟୋ ଏହି ନାଟକ କେବଳ କିନ୍ନରମାନଙ୍କ ଦୁଃଖ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରି ନାହିଁ , ବରଂ ସେମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ଜୀବନକୁ ମଧ୍ୟ ଚିତ୍ରଣ କରୁଛି। ଡାହାଣ: ତାମିଲନାଡୁର ଚେନ୍ନାଇରେ ନାଟକର ରିହର୍ସାଲ କରୁଥିବା କଳାକାରମାନେ

Nishathana Johnson and Ajitha Y. in the play.
PHOTO • M. Palani Kumar
Prazzi D. does their own make-up
PHOTO • M. Palani Kumar

ବାମ: ନାଟକରେ ନିଶାଥାନା ଜନସନ୍ ଏବଂ ଅଜିତା ୱାଇ . ଡାହାଣ: ପ୍ରାଜୀ ଡି. ମେକ୍ ଅପ୍ କରୁଛନ୍ତି

Sandakaranga depicts the abuse experienced by the trans community in educational institutions
PHOTO • M. Palani Kumar

ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗାରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ କିନ୍ନର କମ୍ୟୁନିଟି ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଅତ୍ୟାଚାରର ଚିତ୍ରଣ କରାଯାଇଛି

A scene that portrays how a trans woman is treated in her home
PHOTO • M. Palani Kumar

ଏକ ଦୃଶ୍ୟ ଯାହା ଚିତ୍ରଣ କରୁଛି ଯେ ଜଣେ କିନ୍ନର ମହିଳାଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କ ନିଜ ଘରେ କିପରି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ

A scene from the play shows traumatic childhood experiences of conversion therapy, humiliation and abuse for not fitting into gender-mandated roles
PHOTO • M. Palani Kumar

ନାଟକର ଏକ ଦୃଶ୍ୟ ଲିଙ୍ଗ-ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଭୂମିକାରେ ଖାପ ଖୁଆଇ ନ ଥିବାରୁ ଗୋଟିଏ ପିଲାର କନଭର୍ସନ୍ ଥେରାପି , ଅପମାନ ଏବଂ ଅପବ୍ୟବହାରର ଅନୁଭୂତି ଦର୍ଶାଉଛି

Artists at the rehearsal of Sandakaranga in Chennai, Tamil Nadu
PHOTO • M. Palani Kumar

ତାମିଲନାଡୁର ଚେନ୍ନାଇରେ ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗାର ରିହର୍ସାଲ କରୁଥିବା କଳାକାରମାନେ

In the play, Negha questions the silence of society around harassment and violence experienced by the trans community
PHOTO • M. Palani Kumar

ନାଟକରେ , ନେଘା କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ନିର୍ଯାତନା ଏବଂ ହିଂସାକୁ ନେଇ ସମାଜର ନୀରବତା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି

Prazzi D. depicts the pain and suffering of a person identifying as trans undergoing gender affirmation surgery
PHOTO • M. Palani Kumar

କିନ୍ନର ଭାବରେ ପରିଚିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଲିଙ୍ଗ ନିଶ୍ଚିତକରଣ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର କରୁଥିବା ସମୟରେ ପୀଡ଼ା ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରଣାକୁ ପ୍ରାଜୀ ଡି. ଚିତ୍ରଣ କରିଛନ୍ତି

Rizwan S. plays the role of a trans man and depicts his experience of love, dejection and pain in a heteronormative society
PHOTO • M. Palani Kumar

ରିଜୱାନ୍ ଏସ୍ ଜଣେ କିନ୍ନର ପୁରୁଷ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଏକ ବିପରୀତଲିଙ୍ଗି ସମାଜରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରେମ , ନିରାଶା ଏବଂ ଯନ୍ତ୍ରଣାର ଅନୁଭୂତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ

Grace Banu plays the role of a trans woman who is subjected to sexual assault by policemen
PHOTO • M. Palani Kumar

ଗ୍ରେସ୍ ବାନୁ ଜଣେ କିନ୍ନର ମହିଳାଙ୍କ ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଛନ୍ତି ଯିଏ ପୋଲିସ୍ ଦ୍ୱାରା ଯୌନ ନିର୍ଯାତନାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ

Negha (standing) calls for the audience to respect the bodies of trans people and to end body shaming, transphobia and violence against the trans community
PHOTO • M. Palani Kumar

ନେଘା (ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି) ଦର୍ଶକମାନଙ୍କୁ କିନ୍ନରମାନଙ୍କ ଶରୀରକୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା ଏବଂ କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ବଡି ସେମିଂ , କିନ୍ନରମାନଙ୍କୁ ଘୃଣା କରିବା ଏବଂ କିନ୍ନର ସମୁଦାୟ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିଂସାକୁ ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଛନ୍ତି

The artists depict the ways in which the community brings joy and celebration into their lives despite the sufferings and pain
PHOTO • M. Palani Kumar

ଦୁଃଖ ଓ ଯନ୍ତ୍ରଣା ସତ୍ତ୍ୱେ କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟ କିପରି ନିଜ ଜୀବନରେ ଯେପରି ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଖୁସି ମନାଉଛନ୍ତି ତାହା କଳାକାରମାନେ ଚିତ୍ରଣ କରୁଛନ୍ତି

The team of artists who brought to life the forgotten history of trans community on stage through their play, Sandakaranga, held in November 2022
PHOTO • M. Palani Kumar

ନଭେମ୍ବର ୨୦୨୨ ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ନାଟକ ସାନ୍ଦାକାରଙ୍ଗା ମାଧ୍ୟମରେ ମଞ୍ଚରେ କିନ୍ନର ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଭୁଲିଯାଇଥିବା ଇତିହାସକୁ ଜୀବନ୍ତ କରିଥିବା କଳାକାରମାନଙ୍କ ଦଳ

The audience giving a standing ovation after the play concluded on its debut night
PHOTO • M. Palani Kumar

ନାଟକର ପ୍ରଥମ ରାତିର ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶେଷ ହେବା ପରେ ଦର୍ଶକମାନେ ସମବେତ ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇ କରତାଳି ବଜାଉଛନ୍ତି

ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍

M. Palani Kumar

ਐੱਮ. ਪਲਾਨੀ ਕੁਮਾਰ ਪੀਪਲਜ਼ ਆਰਕਾਈਵ ਆਫ਼ ਰੂਰਲ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਸਟਾਫ਼ ਫ਼ੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ ਹਨ। ਉਹ ਮਜ਼ਦੂਰ-ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਪਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਪਲਾਨੀ ਨੂੰ 2021 ਵਿੱਚ ਐਂਪਲੀਫਾਈ ਗ੍ਰਾਂਟ ਅਤੇ 2020 ਵਿੱਚ ਸਮਯਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਫ਼ੋਟੋ ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਆ ਗ੍ਰਾਂਟ ਮਿਲ਼ੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2022 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਦਯਾਨੀਤਾ ਸਿੰਘ-ਪਾਰੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਮਿਲ਼ਿਆ। ਪਲਾਨੀ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਹੱਥੀਂ ਮੈਲ਼ਾ ਢੋਹਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੀ ਤਾਮਿਲ (ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ) ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਕਾਕੂਸ' (ਟਾਇਲਟ) ਦੇ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ ਵੀ ਸਨ।

Other stories by M. Palani Kumar
Editor : S. Senthalir

ਐੱਸ. ਸੇਂਥਾਲੀਰ, ਪੀਪਲਜ਼ ਆਰਕਾਈਵ ਆਫ਼ ਰੂਰਲ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਸੰਪਾਦਕ ਅਤੇ 2020 ਪਾਰੀ ਫੈਲੋ ਹੈ। ਉਹ ਲਿੰਗ, ਜਾਤ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਸਬੰਧੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੇਂਥਾਲੀਰ ਵੈਸਟਮਿੰਸਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਚੇਵੇਨਿੰਗ ਸਾਊਥ ਏਸ਼ੀਆ ਜਰਨਲਿਜ਼ਮ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ 2023 ਦੀ ਫੈਲੋ ਹੈ।

Other stories by S. Senthalir
Photo Editor : Binaifer Bharucha

ਬਿਨਾਈਫਰ ਭਾਰੂਚਾ ਮੁੰਬਈ ਅਧਾਰਤ ਫ੍ਰੀਲਾਂਸ ਫ਼ੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ ਹਨ ਅਤੇ ਪੀਪਲਸ ਆਰਕਾਈਵ ਆਫ਼ ਰੂਰਲ ਇੰਡੀਆ ਵਿਖੇ ਫ਼ੋਟੋ ਐਡੀਟਰ ਹਨ।

Other stories by Binaifer Bharucha
Translator : OdishaLIVE

This translation was coordinated by OdishaLIVE– a dynamic digital platform and creative media and communication agency based out of Bhubaneswar. It handles news, audio-visual content and extends services in the areas of localization, video production and web & social media.

Other stories by OdishaLIVE