ਕੋਹਿਨੂਰ ਬੇਗ਼ਮ ਦੇ ਗੀਤ

''ਜਦੋਂ ਵੀ ਕੋਈ ਤਿਓਹਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਗੀਤ ਬਣਾਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ।''

ਕੋਹਿਨੂਰ ਬੇਗ਼ਮ ਇਕੱਲਿਆਂ ਹੀ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਕਰਦੀ ਹਨ- ਉਹ ਸੰਗੀਤ ਤਿਾਰ ਕਰਦੀ ਹਨ ਤੇ ਢੋਲ਼ ਵਜਾਉਂਦੀ ਹਨ। ''ਮੇਰੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਅਸੀਂ ਮਿਲ਼ ਕੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।'' ਆਪਣੇ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਗੀਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਜ਼ਦੂਰੀ, ਖੇਤੀ ਤੇ ਰੋਜ਼ਮੱਰਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੀ ਹਨ।

ਕੋਹਿਨੂਰ ਆਪਾ ਨੂੰ ਮੁਰਸ਼ਿਦਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਤਜ਼ਰਬੇਕਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁੰਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੇਲਡਾਂਗਾ-1 ਬਲਾਕ ਵਿਖੇ ਜਾਨਕੀ ਨਗਰ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰਸੋਈਏ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਈ ਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕਰ ਚੁੱਕੀ 55 ਸਾਲਾ ਕੋਹਿਨੂਰ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ,''ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮੈਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਰ ਭੁੱਖ ਤੇ ਕੰਗਾਲੀ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਤੋੜ ਨਾ ਸਕੀ।'' ਪੜ੍ਹੋ: ਬੀੜੀ ਮਜ਼ਦੂਰ: ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤਾਂ ਦੇ ਗੀਤ ।

ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਮੁਰਸ਼ਿਦਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਖੇ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਤੋਰਨ ਵਾਸਤੇ ਬੀੜੀ ਲਪੇਟਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭੀੜੀ ਥਾਵੇਂ ਇੱਕੋ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਕਈ-ਕਈ ਘੰਟੇ ਬੈਠ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਖ਼ੁਦ ਇੱਕ ਬੀੜੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੋਣ ਨਾਤੇ, ਕੋਹਿਨੂਰ ਆਪਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਬਿਹਤਰ ਹਾਲਤਾਂ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਅਵਾਜ਼ ਚੁੱਕਣ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮੋਹਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹਨ। ਪੜ੍ਹੋ: ਜਿੱਥੇ ਬੀੜੀ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਨਾਲ਼ੋਂ ਸਸਤੀ ਹੋਈ ਔਰਤ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ

ਜਾਨਕੀ ਨਗਰ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ,''ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਬਤੌਰ ਰਸੋਈਆ ਮੈਂ ਜਿੰਨਾ ਕਮਾਉਂਦੀ ਹਾਂ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਹੀ ਠੀਕ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦਿਹਾੜੀ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦੀ ਦਿਹਾੜੀ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਮੇਲ਼ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ। ਮੇਰੇ ਪਤੀ (ਜਮਾਲੂਦੀਨ ਸ਼ੇਖ) ਇੱਕ ਕਬਾੜੀਏ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਤਿੰਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬੜੀਆਂ ਮੁਸਬੀਤਾਂ ਝੱਲ ਕੇ ਪਾਲ਼ਿਆ ਹੈ।''

ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਬੱਚੀ ਪੌੜੀਆਂ ਤੋਂ ਰਿੜ੍ਹਦੇ-ਰਿੜ੍ਹਦੇ ਛੱਤ 'ਤੇ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਸਾਂ। ਬੱਚੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਿਹਰਾ ਚਮਕ ਉੱਠਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਹਿਨੂਰ ਆਪਾ ਦੀ ਪੋਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਅਜੇ ਮਸਾਂ ਸਾਲ ਕੁ ਦੀ ਹੀ ਹੈ। ਬੱਚੀ ਆਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਦਾਦੀ ਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਬਹਿ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਹਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹਦੀ ਦਾਦੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਵੱਡੀ ਸਾਰੀ ਮੁਸਕਾਨ ਪਸਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਉਹਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੁਰਦੁਰੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਫੜ੍ਹੀ ਉਹ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ,''ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸੰਘਰਸ਼ ਤਾਂ ਰਹੇਗਾ ਹੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਸਾਨੂੰ ਡਰਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਮੇਰੀ ਬੱਚੀ ਵੀ ਇਹ ਜਾਣਦੀ ਹੈ। ਹਾਂ ਮਾਂ ?''

ਅਸੀਂ ਪੁੱਛਦੇ ਹਾਂ,''ਆਪਾ ਤੁਹਾਡੇ ਸੁਪਨੇ ਕੀ ਹਨ?''

ਉਹ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ,''ਮੇਰੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣੋ।''