ବାଲାଙ୍କ ଝୁଡ଼ି, ଝାଡ଼ୁ ଏବଂ ପରଦା

ବୈଗାଇ ନଦୀର ଉତ୍ତର କୂଳରେ ଥିବା ଅରୁଲ୍ଦାସପୁରମ୍ଗ୍ରାମରେ ତାଙ୍କ ପୈତୃକ ଘରର ସାମ୍ନା ଭାଗ ହିଁ ତାଙ୍କର କର୍ମଶାଳା । ବାଲା ମହେନ୍ଦ୍ର ମେଦାରା କାରିଗର ସମୂହର ଯେଉଁମାନେ କି ଉଭୟ ତାମିଲ ଏବଂ ତେଲଗୁ ଭାଷାରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରନ୍ତି ଏବଂ ତିନି ଶତାବ୍ଦୀ ହେବ ବାଉଁଶ କାମ କରୁଛନ୍ତି ।

୩୮ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ବାଲା କମର୍ସରେ ଉପାଧ୍ୟୁତ୍ତର ଡିଗ୍ରୀ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି । ୨୦୦୭ ମସିହାଠାରୁ ସେ ମଧ୍ୟ ତାମିଲନାଡୁ ପବ୍ଲିକ୍ସର୍ଭିସ୍କମିଶନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଗ୍ରୁପ୍II ପରୀକ୍ଷାରେ ସଫଳ ହେବା ପାଇଁ କେତେଥର ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ଏଥିରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏହା ତାଙ୍କୁ ଏକ କିରାଣୀ ଭାବରେ କିମ୍ବା ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାର୍କିମ୍ବା ସରକାରୀ ବିଭାଗରେ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ପଦବୀ ଦେଇଥାନ୍ତା । କିନ୍ତୁ କୌଣସି ଚାକିରି ପାଇବାରେ ଅସଫଳ ହେବାରୁ ସେ ପରିବାରର କୌଳିକ ବୃତ୍ତିରେ ରହିଲେ । ସେ କୁହନ୍ତି, ‘‘ମୋ ଜାଣିବାରେ ୭-୮ ପିଢ଼ି ହେବ ଏହା ଆମର କୌଳିକ ବୃତ୍ତି ହୋଇରହିଛି। ଏହା ଅଧିକ ବି ହୋଇପାରେ’’।

ପତ୍ନୀ ପି. ଭୁବନାଙ୍କ ସହ ଏକତ୍ର କାମ କରୁଥିବା ବାଲା ମୁଖ୍ୟତଃ ବାଉଁଶ ପରଦା ତିଆରି କରନ୍ତି । ସେ ସପ୍ତାହକୁ ଥରେ ମଦୁରାଇର ଅଲଓ୍ୱାରପୁରମ୍ର ଗୋଟିଏ ବଜାରରୁ ତାଜା ବାଉଁଶ କିଣନ୍ତି । ସେ କୁହନ୍ତି, ‘‘ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ବାଉଁଶ ଅଛି’’। “ସବୁଠାରୁ ଭଲ ବାଉଁଶ ପର୍ବତ ଅଞ୍ଚଳରେ ହୁଏ । ପଲକ୍କଡ୍ଏବଂ ମୁନ୍ନାର [କେରଳରେ]ରୁ ଏହି ବଜାରକୁ ଏ ପ୍ରକାର ବାଉଁଶ ଆସେ । ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାରଟି ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ହୁଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ତାମିଲନାଡ଼ୁର ତାଞ୍ଜାଭୁର ଏବଂ ପୁଡ଼ୁକୋଟ୍ଟାଇ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଆସେ । ଦ୍ୱିତୀୟ ପ୍ରକାରଟି ପ୍ରଥମଟି ଭଳି ଏତେ ଦୃଢ଼ ନୁହେଁ ।’’

ବାଲା ଏବଂ ଭୁବନା ବାଉଁଶକୁ ପତଳା ପାତିଆ କରନ୍ତି  । ସେ କୁହନ୍ତି , ‘‘ମନେରଖନ୍ତୁ ବାଉଁଶ ଚିରିବା ତୁମକୁ ଆଘାତ ମଧ୍ୟ ଦେଇପାରେ । ଏହି ଦକ୍ଷତା ହାସଲ ପାଇଁ ବର୍ଷ ବର୍ଷର ଅଭିଜ୍ଞତା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।’’ ଏହାପରେ ସେମାନେ ବାଉଁଶ ପାତିଆକୁ ତିନି ମିଟର ଲମ୍ବ ଗୋଟିଏ ଖୁଣ୍ଟରେ ବାନ୍ଧନ୍ତି । ପ୍ରତି ଦିନ ସେମାନେ ଯେତିକି ପରଦା  ତିଆରି କରନ୍ତି ତାହା ପ୍ରାୟ ୫୦-୫୫ ବର୍ଗ ଫୁଟ ଅଞ୍ଚଳ ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ହେବ । ବାଲା କୁହନ୍ତି, ‘‘ଆମ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ସକାଳ ୭ଟାରୁ ଏବଂ ରାତି ପ୍ରାୟ ୧୦.୩୦ ବେଳକୁ ଶେଷ ହୁଏ । ଆମେ ସାରାଦିନ ଛିଡ଼ା ହେଉ । ଏହି ଝାଳବୁହା ପରିଶ୍ରମରେ ଆମେ ଦିନକୁ ମାତ୍ର ୪୦୦-୫୦୦ ଲାଭ ପାଉ । ଯଦି ବାଉଁଶ ସଂକ୍ରମିତ ହୋଇଥାଏ କିମ୍ବା ପୋକ ଖାଇଥାଏ ତେବେ ଆମର କ୍ଷତି ମଧ୍ୟ ହୁଏ ।’’

ବାଲା ଏବଂ ଭୁବନାଙ୍କର ଦୁଇଜଣ ସନ୍ତାନ; ପୁଅ ସରବନା ଭେନ୍ଥା ନବମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପାଠ ପଢ଼ୁଛି, ଏବଂ ଝିଅ ରୁପା ବର୍ଷିନୀ ଶ୍ରୀ ପ୍ରଥମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢ଼ୁଛି । ଏହି ପରଦା କାରିଗର କୁହନ୍ତି, ‘‘ ମୋ ପୁଅ କାମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଝିଅ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପରି ବଡ଼ ହୋଇନି ।’’ ବାଲା ଚାହାଁନ୍ତି ତାଙ୍କ ପୁଅ ଗୋଟିଏ ଭଲ ଚାକିରି କରୁ ଏବଂ ଅଧିକ ପରିଶ୍ରମ କରୁଥିବା ଏହି କୌଳିକ ବୃତ୍ତିକୁ ନଆସୁ । ସେ କୁହନ୍ତି, ‘‘ଏହା ତୁମର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଖରାପ କରିଦେବ । ମୁଁ ସାରା ଦିନ ଛିଡ଼ା ହୁଏ । ରାତିରେ ମୋର ପିଠି, କଚଟି ଏବଂ ଗୋଡ଼ ବିନ୍ଧେ’’ । “ଏଥିସହ ବାଉଁଶ ଚିରିବା ତୁମକୁ ଖଣ୍ଡିଆ ଖାବରା କରିଦେଇପାରେ । ଏବଂ ଆପଣ ଏହା ମଧ୍ୟ କହି ପାରିବେନି ଯେ ମୋର ଖଣ୍ଡିଆ ହୋଇଯାଇଛି ଏବଂ ମୁଁ ଗୋଟିଏ ଦିନ ବିଶ୍ରାମ ନେବି । ଏହା ଅସମ୍ଭବ ।’’

ବାଉଁଶ ସାମଗ୍ରୀ ତିଆରି କରିବାରେ ଲାଭ କମ୍ହେଉଥିବାରୁ ଅନେକ ଡ୍ରାଇଭର୍କିମ୍ବା ରଙ୍ଗମିସ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ବାଲାଙ୍କର ମଧ୍ୟ ‘‘ଗୋଟିଏ ଉଚ୍ଚ ଦରମା, ନିରାପଦ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷିତ’’ ସରକାରୀ ଚାକିରିର ଆକାଂକ୍ଷା ଥିଲା । କିନ୍ତୁ ସେ ଏବେ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କ ସମୂହର ସମସ୍ତେ କାହାର ନା କାହାର କର୍ମଚାରୀ ଏବଂ ସେ ନିଜେ ସନ୍ତୋଷ ଅନୁଭବ କରୁଛନ୍ତି ଯେ ଅତି କମ୍ରେ ସେ ନିଜ ଉଦ୍ୟୋଗ ଚଳାଉଛନ୍ତି । ସେ କୁହନ୍ତି,‘‘ଆମେ ଅତି ଟାଣିଟୁଣି ହୋଇ ଚଳୁ।’’ “ତଥାପି, ମୁଁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ, କାରଣ ମୋ କାମର ମୁଁ ହିଁ ମାଲିକ ।’’