“ଆମେ ଆଜି ପଛକୁ ହଟିବୁ ନାହିଁ”, ତୁକାରାମ ଭାଲାଭି କହିଥିଲେ। “ଏ ସରକାର ଆମକୁ ଆକ୍ରମଣ କରୁଛନ୍ତି। ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଆମେ ଚାଷ କରି ଆସୁଥିବା ୧୦ ଏକର ଜମି ମାଗିଲେ, ସେମାନେ ଆମକୁ ମାତ୍ର ୧୦ ଗୁଣ୍ଠ (ଗୋଟିଏ ଏକରର ଏକଚତୁର୍ଥାଂଶ) ଦେଇଥାନ୍ତି। ଯଦି ଆମେ ପାଞ୍ଚ ଏକର ମାଗିଲୁ ସେମାନେ ଆମକୁ ତିନି ଗୁଣ୍ଠ ଦେବେ। ବିନା ଜମିରେ ଆମେ ଖାଇବୁ କ’ଣ? ଆମ ପାଖରେ ଟଙ୍କା ନାହିଁ, କାମ ନାହିଁ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ନାହିଁ।”
୬୧ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଭାଲଭି ୱାର୍ଲୀ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଏବଂ ସେ ପାଲଘର ଜିଲ୍ଲାର ୱାଡା ତାଲୁକାରେ ଥିବା ଗଡ଼ଗାଓଁ ଗ୍ରାମର ଏକ ପଡ଼ାରେ ତିନି ଏକର ଜମିରେ ଚାଷ କରିଥାନ୍ତି। ସେ ଏକ ସପ୍ତାହ ଧରି ପାଖାପାଖି ୩,୦୦୦ କୃଷକ ଓ କୃଷି ଶ୍ରମିକଙ୍କୁ ନେଇ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଛନ୍ତି। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ୱାର୍ଲୀ ସମୁଦାୟର ଏବଂ ଏମାନେ ପାଲଘରର ବିଭିନ୍ନ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଆସିଛନ୍ତି।
“ଦେଶରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ
ସଂସ୍କାର
ଆଣିବା ଏବଂ ଚାଷୀଙ୍କ ଆୟ ବଢ଼ାଇବା” ଲାଗି ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୭ ତାରିଖରେ ତିନୋଟି କୃଷି
ଆଇନ
ପାସ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ବିରୋଧରେ ୱାଡ଼ାର ଖାଣ୍ଡେଶ୍ୱରୀ ନାକାଠାରେ ସେମାନେ ମିଳିତ ହୋଇ ନଭେମ୍ବର ୨୬ ତାରିଖରେ ରାସ୍ତାରୋକ କରିଥିଲେ। ସରକାରଙ୍କ ଦାବି ହେଲା, ଏହି ଆଇନଗୁଡ଼ିକ
କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରକୁ
ଘରୋଇ ନିବେଶକ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ବଜାର ପାଇଁ ଉନ୍ମୁକ୍ତ କରିବ। ଏହି ଆଇନଗୁଡ଼ିକ ଅନୁମୋଦନ ଲାଭ କରିବା ପରେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ପରଠାରୁ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ବ୍ୟାପକ ଚାଷୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଛି-ବିଶେଷ କରି ହରିୟାଣା, ପଞ୍ଜାବ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ମାତ୍ରା ଅଧିକ ରହିଛି।
ନିକଟରେ ହରିୟାଣା ଓ ଦିଲ୍ଲୀ ସୀମାରେ ଜାରି ରହିଥିବା ଚାଷୀମାନଙ୍କର ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରତି ସମସ୍ତଙ୍କ ଧ୍ୟାନ ଯାଇଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ ରାଜ୍ୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତି ସମର୍ଥନ ଜଣାଇବା ସହିତ, କେତେକ ସ୍ଥାନୀୟ ଦାବିକୁ ନେଇ ଜାରି ରହିଥିବା ଚାଷୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ସେତେଟା ଗଣମାଧ୍ୟମର ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସିପାରିନାହିଁ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ, ନଭେମ୍ବର ୨୫-୨୬ ତାରିଖରେ ରାଜ୍ୟବ୍ୟାପୀ-ନାସିକଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପାଲଘର ପୁଣି ରାୟଗଡ଼ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଖାପାଖି ୬୦,୦୦୦ ଚାଷୀ ଏକାଧିକ ବିକ୍ଷୋଭରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିଲେ। ଏପରିକି ଏସବୁ ଜିଲ୍ଲାର, ବିଭିନ୍ନ ତାଲୁକାରେ ଥିବା ଅନେକ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ବ୍ୟାପକ ହୋଇଛି।
ଚଳିତ ସପ୍ତାହରେ ୱାଡ଼ାଠାରେ ଅଲଇଣ୍ଡିଆ କିଷାନ ସଭା(ଏଆଇକେଏସ) ପକ୍ଷରୁ ଆୟୋଜିତ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ବିଭିନ୍ନ ଦାବିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ-ଜମି ମାଲିକାନା-କୁ ନେଇ ଭାଲଭିଙ୍କ ମନରେ ଚିନ୍ତା ରହିଥିଲା। ଆଜକୁ କିଛିବର୍ଷ ଧରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ଆଦିବାସୀ ଚାଷୀମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ନେଇ ବହୁବାର ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଆସିଛନ୍ତି। ନିଜ ଜମିର ଅଧିକାର ପାଇବା ଲାଗି ଗତ ୧୫ ବର୍ଷ ହେବ ଭାଲଭି ଅଦାଲତର ଚକ୍କର କାଟୁଛନ୍ତି। “ଆମ ଗ୍ରାମରେ, ଯେଉଁମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ଜମିରେ ଚାଷ କରୁଛନ୍ତି ସେମାନେ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଅତ୍ୟାଚାରର ଶିକାର ହେଉଛନ୍ତି,” ସେ କହିଥିଲେ। “ଆମକୁ ଏହି ମାମଲା କୋର୍ଟରେ ଲଢ଼ିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି। ଜାମିନ ପାଇଁ ଆମ ପାଖରେ ଟଙ୍କା ନାହିଁ। ଆମେ ଗରିବ ଲୋକ କେଉଁଠୁ ଏଥିପାଇଁ ଟଙ୍କା ଆଣିବୁ?”
ନଭେମ୍ବର ୨୬ ତାରିଖରେ ସେମାନେ ୨୧ ଦଫା ଦାବି ନେଇ ଶୋଭାଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ଏହାପରେ ୱାଡ଼ା ତାଲୁକାରେ ଥିବା ତହସିଲଦାରଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ସ୍ମାରକପତ୍ର ଦେଇଥିଲେ। ଏଠାକୁ ଆସିଥିବା ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତେ ମାସ୍କ ପିନ୍ଧିଥିଲେ କିମ୍ବା ସେମାନଙ୍କ ମୁହଁକୁ ସ୍କାର୍ଫ/ରୁମାଲରେ ଘୋଡ଼ାଇଥିଲେ ଏବଂ କେତେକ ଏଆଇକେଏସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀମାନଙ୍କୁ ମାସ୍କ ଓ ସାବୁନ ବାଣ୍ଟିଥିଲେ।
ଏହି ୨୧ଟି ଦାବି ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି ନିକଟରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥିବା ତିନୋଟି ବିଲ ଉଚ୍ଛେଦ। ଏହାଛଡ଼ା ଆହୁରି ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆଧାରିତ ଦାବି ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସାମିଲ ଅଛି ୨୦୦୬ର
ଜଙ୍ଗଲ ଅଧିକାର ଆଇନ (ଏଫଆରଏ)
କୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ଲାଗୁ କରିବା, ଅଦିନିଆ ବର୍ଷା କାରଣରୁ ହେଉଥିବା ଫସଲହାନି ପାଇଁ କ୍ଷତିପୂରଣ ଯୋଗାଇ ଦେବା, (କୋଭିଡ-19 ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ) ସାର୍ବଜନୀନ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ସୁଧାର ଆଣିବା ଏବଂ ଅନଲାଇନ ପାଠପଢ଼ା ବନ୍ଦ କରିବା ଆଦି।
ଏହି ଦାବିଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସାମିଲ ରହିଛି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ୭,୫୦୦ ଟଙ୍କାର ରୋଜଗାର ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେବା ଏବଂ ମହାମାରୀ ସମୟରେ ପ୍ରତି ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ୧୦ କିଲୋ ଲେଖାଏଁ ରାସନ ଯୋଗାଇ ଦେବା- ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ହୋଇଥିବା ଅଧିକାଂଶ ଚାଷୀ ଏହି ଦାବି କରିଥିଲେ।
୫୪ ବର୍ଷୀୟା ରମା ତାର୍ଭିଙ୍କ ଘର କାଞ୍ଚାଡ଼ ଗ୍ରାମରେ, ସେ ଜଣେ ଏଆଇକେଏସ କର୍ମୀ। ତାଙ୍କ ପରିବାର ଦୁଇ ଏକର ଜମିରେ ଧାନ, ଯଅ, ବାଜରା ଓ ଗହମ ଚାଷ କରିଥାନ୍ତି। ସେ କୁହନ୍ତି, “ଆମ ଅଞ୍ଚଳର ଅଧିକାଂଶ ମହିଳାଙ୍କୁ ରୋଜଗାର କରିବା ଲାଗି ପ୍ରତି ଦିନ ଚାରି ଘଣ୍ଟା ପାଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ଯିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ।’’ “ସାରା ଦିନ କାମ କରିବା ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ୨୦୦ ଟଙ୍କା ମିଳିଥାଏ। ଆମ ପାଖରେ ଜମି ଅଛି କିନ୍ତୁ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଆମକୁ ଚାଷ କରିବାକୁ ଦେଉନାହିଁ। ଏମିତି ତ’ କୋଭିଡ କାରଣରୁ ମଧ୍ୟ କିଛି କାମ ହୋଇନାହିଁ…”
“ଏଫଆରଏ ଜମିଗୁଡ଼ିକ ଆମର ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରିବାର ଏକମାତ୍ର ମାଧ୍ୟମ ତଥାପି ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଆମେ ଚାଷ କରି ଆସୁଥିବା ଜମି ପାଇଁ ଆମକୁ କୋଭିଡ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇ ବାହାରକୁ ଆସିବାକୁ ପଡ଼ୁଛି”, ୫୦ବର୍ଷ ବୟସ୍କା ସୁଗନ୍ଧ ଯାଦବ କୁହନ୍ତି। ସୁଗନ୍ଧାଙ୍କ ପରିବାର ଦୁଇ ଏକର ଜମିରେ ଧାନ, ବାଜରା, ହରଡ଼ ଓ ଯଅ ଚାଷ କରିଥାନ୍ତି। “ଆମେ ଅନେକ ଥର ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ବିକ୍ଷୋଭ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛୁ, କିନ୍ତୁ ସରକାର ଶୁଣନ୍ତି ନାହିଁ। ସରକାର ପୁଣିଥରେ ଆମକୁ ରାଜରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇବା ଲାଗି ବାଧ୍ୟ କରିଛି।
ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍