ନଜରରୁ ଦୂରରେ : ନେପାଳର ପ୍ରବାସୀମାନେ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ଲକ୍‌ଡାଉନ୍‌ରେ

ଏପ୍ରିଲ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ସୁରେଶ ବାହାଦୁର ମୋତେ କହିଥିଲେ, “ଔଷଧ ଶେଷ ହୋଇଛି, ଟଙ୍କା ଶେଷ ହୋଇଛି ଏବଂ ଗ୍ୟାସ ମଧ୍ୟ ଶେଷ ହୋଇଛି’’।

ଚାରି ବର୍ଷ ଧରି ଗୋଟିଏ ସୀତି ଏବଂ ଲାଠି ନେଇ ସୁରେଶ ସାଇକେଲରେ ବୁଲି ଘର ଏବଂ ଦୋକାନଗୁଡ଼ିକ ଜଗିବାରେ ରାତି କଟାଇଛନ୍ତି । ସେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପିତା ରାମ ବାହାଦୁର ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ପଶ୍ଚିମ ଗୋଦାବରୀ ଜିଲ୍ଲାର ଭୀମବରମ ସହରରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସୁରକ୍ଷା କର୍ମୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିଲେ ।

ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ ପରେ, ଲକଡାଉନ୍ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯିବା ପରେ ସାଇକେଲ୍‌ ଅଲଗା ହୋଇ ରହିଗଲା ଏବଂ ସୁରେଶ ତାଙ୍କ ଫୋନ ସ୍କ୍ରୋଲ୍ କରି କୋଭିଡ୍ -୧୯ର ଖବର ଖୋଜିବା ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ, ରୋଷେଇ ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ ପାଣି କ୍ରୟ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।

୨୩ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ସୁରେଶ, ତାମି ରାଜୁ ନାଗର ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ଭଡା କୋଠରୀରେ ପ୍ରାୟ ୪୩ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଶୁଭମ୍ ବାହାଦୂର, ଏବଂ ୨୧ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବାହାଦୂରଙ୍କ ସହ ରହୁଥିଲେ । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ନେପାଳର ବଜହାଙ୍ଗ ଜିଲ୍ଲାର ଦିକ୍‌ଲା ଗ୍ରାମରୁ ଆସିଛନ୍ତି । ଭୀମାବରମର ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶରେ ଗୋଟିଏ କୋଠରୀ ଭଡା ଦେଇଥିବା ରାମ ବାହାଦୁର ଲକ୍‌ଡାଉନ୍‌ ପରେ ସେମାନଙ୍କ ପାଖକୁ ଚାଲି ଆସିଥିଲେ ।

ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାସର ପ୍ରଥମ ଦୁଇ ସପ୍ତାହରେ, ରାମ ଏବଂ ସୁରେଶ ପ୍ରତି ଘରୁ ଟ. ୧୦-୨୦ ଏବଂ ଦୋକାନମାନଙ୍କରୁ ଟ. ୩୦-୪୦ ପାଉଣା ଭାବରେ ଆଦାୟ କରୁଥିଲେ । ଉଭୟେ ୭୦୦୦ ଏବଂ ୯୦୦୦ ମଧ୍ୟରେ ରୋଜଗାର କରୁଥିଲେ ।  ଏହା ଏକ ଅନୌପଚାରିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇଥିବା କାରଣରୁ ସେମାନଙ୍କର ଆୟ ପରିବର୍ତ୍ତତ ହେଉଥିଲା ।  ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଏପ୍ରିଲରେ କଥା ହୋଇଥିଲୁ ସେତେବେଳେ ରାମ ବାହାଦୂର କହିଥିଲେ, ‘‘ବେଳେବେଳେ ଏହା ଟ. ୫୦୦୦ ଯାଏଁ କମ୍‌ ହୋଇଯାଏ , ଏବେ ଏହା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଛି।”

ସୁରେଶ ଏ କଥା ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ , ‘‘ଲକ୍‌ ଡାଉନ୍‌ ପୂର୍ବରୁ ଆମେ କେବେ ପ୍ରତିଦିନ ଚାରି ଜଣଙ୍କ ପାଇଁ ତିନିଥର ରାନ୍ଧୁ ନଥିଲୁ ।’’ ସେ ସାଧାରଣତଃ ରାସ୍ତା କଡ଼ ଷ୍ଟଲ ଏବଂ ଦୋକାନରୁ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଭୋଜନ ଏବଂ ରାତ୍ରୀ ଭୋଜନ କରୁଥିଲୁ । ଏସବୁ ଭୋଜନରେ ସେ ମାସକୁ ପ୍ରାୟ ଟ. ୧୫୦୦ ଖର୍ଚ୍ଚ କରୁଥିଲେ।  ସେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସହ କୋଠରୀରେ ରହୁଥିବା ବନ୍ଧୁମାନେ ଲକ୍‌ଡାଉନ୍‌ ପୂର୍ବରୁ ବଜାରରୁ ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର କିଣିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ପ୍ରାତଃଭୋଜନ ରାନ୍ଧିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୨ ପରେ, ସେମାନେ ନିଜ କୋଠରୀରେ ନିଜର ସମସ୍ତ ଭୋଜନ ରାନ୍ଧିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ ।

ସୁରେଶ କହିଥିଲେ, ‘‘ଏପ୍ରିଲର ଦ୍ୱିତୀୟ ସପ୍ତାହ ସୁଦ୍ଧା ଆମର ଉଭୟ ଗ୍ୟାସ୍ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ସରିଯାଇଥିଲା ।’’  ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୨ ରେ, ନିକଟସ୍ଥ ତେଜରାତି ଦୋକାନରୁ କିଣାଯାଇଥିବା ଖାଦ୍ୟ ମାତ୍ର ୨ରୁ ୩ ଦିନ ପାଇଁ ବାକି ଥିବା ବେଳେ  ସେ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଏକତ୍ର ହୋଇଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ଏକ ହେଲ୍‌ପ ଲାଇନ୍‌ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କଲେ । ସେଠାରେ ଥିବା ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀମାନେ ଏପ୍ରିଲ୍‌ ୧୨ରୁ ମେ ୨ ତାରିଖ ମଧ୍ୟରେ ସୁରେଶ ଏବଂ ତାଙ୍କ କୋଠରୀରେ ରହୁଥିବା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଅଟା, ଡାଲି, ପନିପରିବା, ତେଲ, ଚିନି, ସାବୁନ୍, ୱାଶିଂ ପାଉଡର ଏବଂ ଔଷଧ ପାଇବା ପାଇଁ ତିନିଥର ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

ଗ୍ୟାସ୍ ସିଲିଣ୍ଡର ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇ ଆସିବାକୁ ମେ ୨ ହୋଇଗଲା । ସେ ମଧ୍ୟରେ ସୁରେଶ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ କାଠକୁ ଜାଳେଣୀ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ, ସିଲିଣ୍ଡର୍‌ ପାଇବା ପରେ ମଧ୍ୟ ଆଖ ପାଖ ଅଞ୍ଚଳରୁ ଏହା ସଂଗ୍ରହ କରିଥିଲେ କାରଣ ସେମାନେ କେତେ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାହାଯ୍ୟ ପାଇବେ ସେ ନେଇ ଅନିଶ୍ଚିତ ଥିଲେ ।  ସୁରେଶ କହିଥିଲେ, ‘‘ ଏ ଦେଶ ଆମର ନୁହେଁ । ଅନ୍ୟ କିଛି ଆମର କେମିତି ହେବ (ଆମ ଇଚ୍ଛାରେ କେମିତି ହେବ)।?’’

ଲକ୍‌ ଡାଉନ୍‌ ପୂର୍ବରୁ, ସେମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ଅପରାହ୍ନରେ ନିଜ ଘର ପାଖରେ ରହିଥିବା ଏକ ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି କର୍ପୋରେସନ୍ ୱାଟର ଟ୍ୟାଙ୍କର୍‌ରୁ ୮-୧୦ ବାଲ୍ଟି ପାଣି ଆଣୁଥିଲେ, ଏହି ଜଳ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କୁ ମାଗଣାରେ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଥିଲା- ଏହା ଲକ୍‌ ଡାଉନ୍‌ରେ ମଧ୍ୟ ଜାରୀ ରହିଥିଲା।  ପ୍ରତିଦିନ ସେମାନେ ନିକଟସ୍ଥ କର୍ପୋରେସନ୍‌ ଅଫିସ୍‌ରୁ ଦୁଇଟି ୧୦-୧୫ ଲିଟର କ୍ୟାନ୍‌ ପାନୀୟ ଜଳ କିଣୁଥିଲେ, ଲକ୍‌ ଡାଉନ୍ ସମୟରେ, ଏହି କ୍ୟାନ୍‌ଗୁଡିକ ମାଗଣାରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଗଲା ।

ନେପାଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ସମ୍ପର୍କିତ ବିଶେଷ ଅଧ୍ୟୟନ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ୭ ଲକ୍ଷ ନେପାଳୀ ପ୍ରବାସୀ ଅଛନ୍ତି- ଯାହା ନେପାଳର ‘ସମୁଦାୟ ଅନୁପସ୍ଥିତ ଜନସଂଖ୍ୟା’ର ୩୭.୬ ପ୍ରତିଶତ । ନେପାଳ ସରକାରଙ୍କ ୨୦୧୮-୨୦୧୯ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଆକଳନ କରିଛି ଯେ ନେପାଳର ସାମଗ୍ରୀକ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶରୁ ଅଧିକ ‘ବାହାରୁ ଆସୁଥିବା ଆୟ’ ।

ଏପ୍ରିଲରେ ସୁରେଶ ମୋତେ କହିଥିଲେ, “ଆମେ ଏହି ମାସରେ ଘରକୁ ଯିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଥିଲୁ।’’ ସେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପିତା ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗ୍ରୀଷ୍ମରେ ପାହାଡରେ ଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଗ୍ରାମକୁ ଦେଢ଼ ମାସ ପାଇଁ ଯାଆନ୍ତି । ସେଥିପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଟ୍ରେନ୍‌ ଏବଂ ୩-୪ ଦିନ ଯାତ୍ରା କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।  ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏପ୍ରିଲରେ ସେମାନେ କେବେ ଏବଂ କିପରି ନିଜ ଗାଁକୁ ଫେରିବେ ତାହାର କୌଣସି ଉପାୟ ନଥିଲା। ସୁରେଶଙ୍କ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର ଯଥେଷ୍ଟ କାରଣ ଥିଲା: “ମୁଁ ଅସୁସ୍ଥ, ଯଦି ମୁଁ ବାହାରକୁ ଯିବି ତେବେ କ’ଣ ହେବ?”

ସେ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୯ ଦୁର୍ଘଟଣାର ଦୀର୍ଘ ପ୍ରଭାବ ବିଷୟରେ କହୁଥିଲେ। ସେଦିନ ସେ ପାଉଣା ସଂଗ୍ରହ କରିବା ପରେ ଘରକୁ ସାଇକେଲରେ ଫେରୁଥିବା ବେଳେ ମଧ୍ୟାହ୍ନରେ ଏକ ଲରୀ ତାଙ୍କୁ ଧକ୍କା ଦେଇଥିଲା। ଲରି ଡ୍ରାଇଭର ତାଙ୍କୁ ଭୀମାବରାମର ଏକ ଘରୋଇ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି କରିଥିଲେ । ତୁରନ୍ତ ଯକୃତ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା । ସୁରେଶ ଏବଂ ରାମ ଟ୍ୟାକ୍ସି ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାୟ ୭୫ କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଥିବା ଏଲୁରୁ ସହରର ଏକ ସରକାରୀ ଡାକ୍ତରଖାନାକୁ ଯାଇଥିଲେ। ସେଠାରେ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଅପରେସନ୍ ପାଇଁ ସୁବିଧା ନାହିଁ ତାଙ୍କୁ କୁହାଗଲା । ଶେଷରେ ସେମାନେ ବିଜୟୱାଡାର ଏକ ଘରୋଇ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଚିକିତ୍ସା କରିଥିଲେ। ସୁରେଶ ନିଜର ବନ୍ଧୁ, ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ପ୍ରବାସୀ ନେପାଳୀମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଡାକ୍ତରଖାନାର ବିଲ୍ ପୈଠ କରିଥିଲେ: “କାକିନାଡାରୁ, ଭୀମାବରମରୁ, ମୋ ଲୋକମାନେ ସମସ୍ତେ ମୋତେ ଦେଖା କରିବାକୁ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଯାହା ଥିଲା ତାହା ଆଣିଥିଲେ । ’’

ସୁରେଶ ଏବଂ ରାମ ବାହାଦୁରଙ୍କ ମୋବାଇଲ୍‌ ଫୋନ୍‌ ମେ’ ୩୦ ତାରିଖରୁ ସୁଇଚ୍‌ ଅଫ୍ ହୋଇଯାଇଛି । ସେମାନଙ୍କୁ ଲକ୍‌ ଡାଉନ୍‌ ସମୟରେ ରାସନ୍‌ ଏବଂ ଔଷଧ ବିକ୍ରୀ କରୁଥିବା ଜଣେ ଦୋକାନୀ ମଣିକାନ୍ତ ଆମକୁ କହିଥିଲେ, ‘‘କେଇ ଦିନ ପୂର୍ବେ ମୁଁ ଦେଖିଥିଲି ଅନେକ ନେପାଳୀ ଲୋକ ସେମାନଙ୍କ ଜିନିଷ ପତ୍ର ପ୍ୟାକ୍‌ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଚାଲି ଯାଉଛନ୍ତି ।’’ ସେ ପୁଷ୍ଟି କରିଥିଲେ ଯେ ସୁରେଶ ବାହାଦୁରଙ୍କ ରୁମ୍‌ ବନ୍ଦ ହୋଇଛି ।

ସମ୍ବାଦଦାତା ଜଣକ ଆନ୍ଧ୍ର ପ୍ରଦେଶ କୋଭିଡ୍‌ ଲକ୍‌ଡାଉନ୍‌ ରିଲିଫ୍ ଆଣ୍ଡ ଆକ୍ସନ୍‌ କଲେକ୍ଟିଭ୍‌ରେ ଏପ୍ରିଲ୍‌ ଏବଂ ମେ’ ୨୦୨୦ରେ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଥିଲେ , ଏହି କାହାଣୀରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଥିବା ହେଲ୍‌ପ ଲାଇନ୍‌  ଏହାକୁ ଚଳାଉଥିଲା।

ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍