ଲାଦାଖର ସୋ ମୋରୀରୀ ହ୍ରଦ୍କୁ ଯିବା ରାସ୍ତାରେ, ଚାରଣଭୂମିଗୁଡିକ ଉଲ୍ରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ତମ୍ବୁ ଦ୍ୱାରା ଆଂଶିକଭାବେ ଆବୃତ୍ତ ହୋଇଥାଏ- ଏହା ହେଉଛି ଚାଙ୍ଗପାମାନଙ୍କ ଘର, ଯେଉଁମାନେ ଚଙ୍ଗଥାଙ୍ଗି (ପସ୍ମିନା) ପ୍ରଜାତିର ଛେଳି ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ସର୍ବୋତ୍ତମ ଗୁଣବତ୍ତା ଯୁକ୍ତ ପ୍ରକୃତ କାଶ୍ମୀରି ଉଲ୍ ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି ।
ଚାଙ୍ଗପାମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଯାଯାବର ମେଷପାଳକ। ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଏହା ଜଣାପଡିଛି ଯେ ସେମାନେ ଖ୍ରୀ.ପୂ.୮ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ତିବତରୁ ଦେଶାନ୍ତର ଗମନ କରିଥିଲେ ଓ ଭାରତର ଚଙ୍ଗଥାଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆସି ରହିଥିଲେ – ଯାହା ହେଉଛି ହିମାଳୟରେ ତିବତୀୟ ମାଳଭୂମିର ପଶ୍ଚିମରେ ସଂପ୍ରସାରିତ ଅଞ୍ଚଳ। ଏହି ସ୍ଥାନ, ଯାହା ଭାରତ – ଚାଇନା ସୀମାରେ ଅବସ୍ଥିତ, ଏଠାରେ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ନିଷେଧ ଅଟେ ଓ ଏପରିକି ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଲେହରୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅନୁମତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।
ଏହି ଫଟୋ ପ୍ରବନ୍ଧ ପଶ୍ଚିମ ଲାଦାଖର ହାନ୍ଲେ ଉପତ୍ୟକାରେ ବାସ କରୁଥିବା ଚାଙ୍ଗପାମାନଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଗତିବିଧି ଲିପିବଦ୍ଧ ହୋଇଛି। ସେମାନଙ୍କ ନିଜସ୍ୱ ଆକଳନ ମୁତାବକ ଏଠାରେ ପ୍ରାୟ ୪୦-୫୦ ପରିବାର ରୁହନ୍ତି ।
ହାନ୍ଲେ ଉପତ୍ୟକା ହେଉଛି ଏକ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଓ ଅସମତଳ ଅଞ୍ଚଳ – ଏଠାରେ ଶୀତ ଋତୁ ଦୀର୍ଘ ଓ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁ ପ୍ରକୃତରେ ଅତି ଛୋଟ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ମାଟି ଶକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ, ଏଠାରେ ଅଳ୍ପମାତ୍ରାରେ ଉଦ୍ଭିଦ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ଓ ଯାଯାବର ଚାଙ୍ଗପାମାନେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ସବୁଜ ଚାରା ସନ୍ଧାନରେ, ଗୋଷ୍ଠୀର ମୁଖିଆ ସ୍ଥିର କରିଥିବା ଚାରଣଭୂମିର ପରିସୀମା ଭିତରେ ବୁଲିଥାନ୍ତି ।
ମୁଁ ଶୀତଦିନରେ ଫେବୃୟାରୀ ୨୦୧୫ରେ ହାନ୍ଲେ ଉପତ୍ୟକା ଯାଇଥିଲି। ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ପରେ, ଜଣେ ଗ୍ରାମବାସୀଙ୍କ ସହାୟତାରେ, ମୁଁ ଚାଙ୍ଗପା କର୍ମା ରିନ୍ଚେନ୍ଙ୍କ ସହିତ ଦେଖା କରିପାରିଲି। ଶୀତ ଋତୁରେ, ଚାଙ୍ଗପାମାନେ ପ୍ରାୟତଃ ଏକପ୍ରକାର ସୁପ୍ତ ଜୀବନ ଅତିବାହିତ କରିଥାନ୍ତି, ଏଣୁ ମୁଁ ପୁଣିଥରେ ୨୦୧୬ର ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଦିନରେ ସେଠାକୁ ଗଲି। ସେହି ଅଗଷ୍ଟରେ, ଦୁଇ-ଦିନ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ପରେ, କର୍ମା ରିନ୍ଚେନ୍ଙ୍କ ସହିତ ଶେଷରେ ମୋର ସାକ୍ଷାତ ହେଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦିନ, ସେ ମୋତେ ଗୋଷ୍ଠୀର ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳୀନ ଚରିବା ସ୍ଥାନକୁ ନେଇଗଲେ, ଯାହା ହାନ୍ଲେ ଗ୍ରାମଠାରୁ ତିନି-ଘଣ୍ଟାର ରାସ୍ତା ଅଟେ ।
କର୍ମାଙ୍କ ଗ୍ରୀଷ୍ମକାଳୀନ ଘର ପ୍ରକୃତରେ ଅତି ଉଚ୍ଚ- ସମୂଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ଏହାର ଉଚ୍ଚତା ପ୍ରାୟ ୪,୯୪୧ ମିଟର। ବେଳେବେଳେ ଏଠାରେ ତୁଷାରପାତ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ଏପରିକି ଗ୍ରୀଷ୍ମରେ ମଧ୍ୟ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସାତ ଦିନ ମୁଁ ତାଙ୍କ ସହିତ ଓ ତାଙ୍କ ପରିବାର ସହିତ ବିତେଇଲି। କର୍ମା, ବୟସ ପ୍ରାୟ ୫୦ହେବ, ଜଣେ ଗୋବା ବା ଗୋଷ୍ଠୀର ମୁଖିଆ – ଚାଙ୍ଗପା ପରିବାରର ଚାରିଟି ୟୁନିଟ୍ ତାଙ୍କୁ ରିପୋର୍ଟ କରିଥାନ୍ତି। ଜଣେ ଗୋବା ସ୍ୱଭାବରେ ସଚ୍ଚୋଟ, ଧାର୍ମିକ ଓ ଅନୂଭବ ଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ହୋଇଥିବା ଆବଶ୍ୟକ। କର୍ମାଙ୍କ ପାଖରେ ଏହି ସମସ୍ତ ଗୁଣ ରହିଛି। “ଆମେମାନେ ଯାଯାବର ଜୀବନଯାପନ କରିବାକୁ ଭଲପାଉ କାରଣ ଏହା ଆମକୁ ସ୍ୱାଧିନତାରେ ଅନୁଭବ ଦେଇଥାଏ ବୋଲି ସେ ତିବତ୍ ଓ ଲାଦାଖ୍ର ମିଶ୍ରିତ ଭାଷାରେ କହିଲେ। ଚାଙ୍ଗପାମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଓ ଦଲାଇଲାମାଙ୍କ ସମର୍ଥକ। ଛେଳି ବ୍ୟତୀତ, ସେମାନେ ମେଣ୍ଢା ଓ ଚମରୀଗାଇ ମଧ୍ୟ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି ଓ ଅନେକ ଆଜି ମଧ୍ୟ ପୂରାତନ ନେଣଦେଣ ପ୍ରଥାକୁ ମାନନ୍ତି ଓ ବିଭିନ୍ନ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ନେଟ୍ୱର୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନେ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଥିବା କେତେକ ପଦାର୍ଥକୁ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ଅଦଳବଦଳ କରିଥାନ୍ତି।
କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମୟ ବଦଳୁଛି। ରାସ୍ତାରେ ଆସିବା ବେଳେ ମୁଁ ଏକ ନିର୍ମାଣାଧୀନ ରାସ୍ତା ଦେଖିବାକୁ ପାଇଲି ଯାହା ଭାରତୀୟ ସ୍ଥଳ ସେନାବାହିନୀ ଓ ଭାରତ-ତୀବତ୍ ପୋଲିସ୍ ସହଜରେ ଆତଯାତ ହେବା ନିଶ୍ଚିତ କରିବ- ଏହି ରୋଡ୍ ଏହାର ପ୍ରାକୃତିକ ଦୃଶ୍ୟକୁ ବଦଳାଇ ଦେବ ଓ କର୍ମା କହିଲେ ଯେ ୨୦୧୬ କୌଣସି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭଲ ନଥିଲା, “କାରଣ ଲେହରୁ ଆସୁଥିବା ସମବାୟ ସମିତି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଲ୍ ସଂଗ୍ରହ କରିବାପାଇଁ ଆସିନାହିଁ। ବୋଧହୁଏ, ବଜାରକୁ ଚାଇନାରୁ ଆସୁଥିବା ଶସ୍ତା ଓ ନିମ୍ନମାନର କାଶ୍ମୀର୍ ଉଲ୍ ଏହାର କାରଣ ଅଟେ’’।