ডোঙাৰপাৰাৰ প্ৰব্ৰজিত মৎস্যশ্ৰমিক

সোঁফালে থকা ৰংগাম্মা (কেৱল নামটোহে ক’বলৈ ভাল পায়)ৰ ঘৰ অন্ধ্ৰপ্ৰদেশৰ কুৰ্নুল জিলাৰ যান্ত্ৰিকী গাঁৱত । তেওঁ তেলেগুৰ উপৰিও মাৰাঠী আৰু হিন্দী সলসলীয়াকৈ ক ’ব পাৰে । তেওঁ গিৰীয়েক আৰু পৰিয়ালৰ আন সদস্যৰ সৈতে যোৱা ২০ বছৰ ধৰি মাধলৈ আহি আছে । কেৱল তেওঁৰ শিক্ষকতা কৰা পুত্ৰ গাঁৱত থাকে । ‘বৰষুণ নাই,’ হিন্দীতে তেওঁ কৈ যায়, ‘সেয়ে খেতি কৰা সম্ভৱ নহয় । তাকে দেখি আমি ইয়ালৈ কাম বিচাৰি আহিলো ’

সুৰেশ ৰাজাকৰ ঘৰ উত্তৰ প্ৰদেশৰ জৌনপুৰ জিলাৰ ধৰমপুৰ গাঁৱত । তেওঁ ইয়াৰ আগেয়ে থানেৰ ডম্বিভেলিৰ এটা ৰঙৰ কাৰখানাত সাত বছৰ কাম কৰিছিল , কেইমাহমান আগতে মাধলৈ আহিছে । ‘আমাৰ গাঁৱৰ মানুহবোৰ ইয়ালৈ বছৰে বছৰে আহি থাকে,’ তেওঁ কয় । ‘ইয়াত পইচা আৰু কাম ভাল’

জ্ঞানচন্দ মৌৰ্য্যৰ (বাওঁফালে) ঘৰো ধৰমপুৰত । ২০১৬ত ডোঙাৰপাৰালৈ অহাৰ আগেয়ে তেওঁ চেন্ট্ৰেল মুম্বাইৰ সাত ৰাস্তাত থকা এখন কাঠৰ দোকানত কাম কৰিছিল । একেখন গাঁৱৰে সুবেদাৰ গৌতম (মাজত)য়ে পাঁচ বছৰ ধৰি মাধলৈ আহি আছে, ধীৰাজ বিশ্বকৰ্মা (সোঁফালে)ৰ বয়স ২০ বছৰ, পঢ়ি থকাৰ মাজতে তেওঁ কাম কৰে আৰু পৰীক্ষাৰ সময়ত জৌনপুৰলৈ যায় - কেউজনে মাধতে আছে

‘নাকৱা (মালিক)সকলে ডাঙৰ ডাঙৰ নাও লৈ যায় আৰু গোটেই ৰাতি মাছ ধৰে,’ সুৰেশে কয় । ‘পুৱতি নিশা ৩-৪ মান বজাত আমি ৱায়াৰলেছ ৱাকিত জানিবলৈ পাও যে নাও আহি পাইছে । তেতিয়া আমি সৰু নাও লৈ গৈ মাছবোৰ উপকূললৈ লৈ আহো … আমাৰ কোনোৱে মাছমৰীয়াৰ নাঁৱত যাবলৈ ভাল নাপায় । সাগৰলৈ (গভীৰ সাগৰলৈ) গ’লে আমাৰ গা বেয়া হয় । নাকৱাসকলেই পাৰে ’

মাছবোৰ ধৰি অনাৰ পিছতেই সেইবোৰ ভাগে ভাগে ধোৱা কাম ৰংগাম্মাই আৰম্ভ কৰে । তেওঁ মোক এটা খদা দেখুৱাই কয় , ‘চোৱা, এই দ’মটোত সৰুৰ পৰা ডাঙৰ সকলো মাছ আছে, মিছামাছ আৰু জাবৰো আছে । সেইবোৰ আমি চাফা কৰিব লাগিব । ’ শুকাবৰ বাবে মেলি দিয়া পোনা মিছামাছবোৰ আবেলিলৈ গুলপীয়া ৰং ধৰে

খালাত কৰ্মী নিয়োগ কৰা দুগৰাকী মহিলা লতা কোলি (বাওঁফালে) আৰু ৰেশমা কোলি (সোঁমাজত) । কোলিসকলে তেওঁলোকৰ কৰ্মীসকলক নৌকৰ বুলি কয় । তাৰে মাজৰ এগৰাকী হৈছে সোঁফালে থকা মান্ত্ৰিকী গাঁৱৰ মৰিয়াপ্পা ভাৰতী । “আমাৰ (কোলিসকলে) আৰু সিহঁতৰ কাম একেই,” ৰেশমাই কয় । কোলিসকলৰ ল ’ৰা-ছোৱালীবোৰে আন জীৱিকা বাচি লৈছে, কাম অকলে চম্ভালিবলৈ মানুহৰ নাটনি কাৰণে শ্ৰমিকৰ প্ৰয়োজন হৈ পৰে

মহিলাসকলে আৰু লগতে দুই -এক পুৰুষে মিলি বিভিন্ন মাছ আৰু মিছামাছবোৰ পৃথক কৰাৰ পিছত সেয়া বৰফেৰে পেক কৰি উত্তৰ মুম্বাইৰ মালাড়ত থকা মাছৰ বজাৰলৈ লৈ যায় । কিছুমান মাছ ৰ ’দত শুকাবলৈ মেলি দিয়া হয় । আধাদিন পিছত সেয়া লুটিয়াই দিয়া হয় যাতে দুয়োটা ফালে ভালকৈ শুকায়

যান্ত্ৰিকী গাঁৱৰে দানেৰ গাণ্ডালে মাছবোৰ ধুইছে , সেয়া শুকুওৱা হ’ব নাইবা তেনেকৈয়ৈ বিক্ৰী কৰা হ’ব

কেইগৰাকীমান শ্ৰমিকে বম্বিল (জনপ্ৰিয় নাম বম্বে ডাক) মাছৰ দুটাৰ মুখদুখন জোৰা লগাই ৱালাণ্ডত (গোটাবাঁহত) পূবা-পশ্চিমাকৈ ওলমাই দিছে, যাতে দুয়োফালে সমানে ৰ’দ পৰে

কাউৰীক ভয় খুৱাবলৈ ৱালাণ্ডত ক ’লা প্লাষ্টিক ওলমাই থোৱা আছে, কাউৰীয়ে ক’লা প্লাষ্টিক দেখি বেলেগ কাউৰী বুলি ভাবি পলাব । এই কিটিপে কেতিয়াবাহে কাম কৰে

দিনটোৰ বচা আৰু শুকোৱা কাম যেতিয়া শেষ হয় , তেতিয়াও আন কিছুমান কাম যেনে মাছমৰা জালবোৰ মেৰামতি কৰা কাম থাকি যায় । ৫১ বছৰ বয়সীয়া ডমিনিক কোলি খালাৰ কোলি সম্প্ৰদায়ৰ এগৰাকী জ্যেষ্ঠ আৰু সন্মানীয় ব্যক্তি । তেওঁৰ কৰ্মচাৰী ছজন । আটাইকেইজনে প্ৰব্ৰজনকাৰী । নাও লৈ ওলোৱা , মাছ ধৰা, মাছ শুকোৱা আৰু জাল মেৰামতি কৰা - এই আটাইবোৰ কাম তেওঁ সেই ছজন শ্ৰমিকৰ লগত লগ লাগি কৰে । তেওঁ ডোঙাৰপাৰাৰ আন কোলি পৰিয়ালবোৰৰ সৈতে মিলি আব্দুল ৰাজ্জাক সোলকাৰ (ওপৰত) ভাৰা কৰি আনিছে । তেওঁ দিনটোৰ বাবে জালবোৰ মেৰামতি কৰিব । সোলকাৰৰ ঘৰ মহাৰাষ্ট্ৰৰ ৰত্নগিৰি জিলাৰ ৰাজাপুৰ তালুকত । ‘মোৰ দেউতাই জাল গুঠিছিল, এতিয়া সেয়া মোৰ পেচা,’ তেওঁ কয় । ‘মই দিনহাজিৰা কৰা মানুহ । আজি ইয়াত ,কাইলৈ আন ক’ৰবাত দেখিব’

মাছ শুকোৱা পথাৰত এই সকলো কাম চলি থকাৰ মাজতে খালাত সুৰুঙা পালেই মাছলৈ বুলি গোটেই দিনটো চোপ লৈ থকা ভোকাতুৰ কাউৰী , কুকুৰ আৰু বগলী, মাছৰ তীব্ৰ গোন্ধে সিহঁতক মাতি আনে