ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਤੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਦਸੰਬਰ 2016 ਦੇ ਸੋਕਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਿਤਾਬਚੇ (ਮੈਨੂਅਲ) ਵਿੱਚ ਸੋਕੇ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਨਾਲ਼ ਮੁਲਾਂਕਤ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਸਰੂਪ ਬਾਰੇ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਦਲਾਵਾਂ ਨੇ ਫ਼ਸਲ (ਹਾਨੀ) ਦੇ ਅਨੁਮਾਨ ਤੇ ਸੋਕੇ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵਿਚਲਾ ਸੰਪਰਕ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਵੱਲੋਂ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ- ਸੋਕੇ ਦੇ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਖੋਹ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ, ਇਸ ਸਾਲ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ 358 ਤਾਲੁਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 151 ਨੂੰ ਸੋਕੇ ਮਾਰਿਆ ਐਲਾਨਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂਕਿ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ 200 ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਲੁਕਾ ਸੋਕੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹਨ। ਰਵਾਇਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ (ਉਦਾਹਰਣ ਵਾਸਤੇ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦੂਜੀ ਜਾਂ ਤੀਜੀ ਵਾਰੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ) ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਪ੍ਰਸੰਗਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਡੇਟਾ- ਜੋ ਦੂਜੀ ਬਿਜਾਈ ਨੂੰ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦਾ- 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਪਾਉਣਾ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਰੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਤੇ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਬੇਹੱਦ ਗੰਭੀਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤੇਰੀਆਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹਨ।

ਤਰਜਮਾ: ਕਮਲਜੀਤ ਕੌਰ

पी. साईनाथ पीपल्स अर्काईव्ह ऑफ रुरल इंडिया - पारीचे संस्थापक संपादक आहेत. गेली अनेक दशकं त्यांनी ग्रामीण वार्ताहर म्हणून काम केलं आहे. 'एव्हरीबडी लव्ज अ गुड ड्राउट' (दुष्काळ आवडे सर्वांना) आणि 'द लास्ट हीरोजः फूट सोल्जर्स ऑफ इंडियन फ्रीडम' (अखेरचे शिलेदार: भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचं पायदळ) ही दोन लोकप्रिय पुस्तकं त्यांनी लिहिली आहेत.

यांचे इतर लिखाण साइनाथ पी.
Translator : Kamaljit Kaur

कमलजीत कौर पंजाबच्या रहिवासी असून मुक्त अनुवादक आहेत. त्यांनी पंजाबी साहित्यामध्ये एमए केलं आहे. समाज न्याय आणि समताधिष्ठित असावा असा त्यांचा ठाम विश्वास असून तो प्रत्यक्षात आणण्यासाठी त्या कार्यरत असतात.

यांचे इतर लिखाण Kamaljit Kaur