मिहनत के काम-बूता करेइय्या मन छिलपिट अऊ टूटे चप्पल ले घलो काम चलावत रहिथें. हेमाली करेइय्या मन के चप्पल मं गढ्ढा पर जाथे अऊ भीतरी के तलवा ह उपर आ जाथे, फेर लकरी के काम करेइय्या चप्पल मं कांटा चुभे रहिथे. अपन चप्पल ले काम चले बर अक्सर अक्सर मंय आलपिन लगावत रहंय.

भारत भर मं घूमे के बखत, मंय बखत-बखत मं पनही के फोटू खिंचेंव, अऊ मंय अपन फोटू मन ला ये कहिनी के जरिया ले खोजे सुरू कर दे हवं. अइसने पनही/ चप्पल के कहिनी के जरिया ले, मोर घूमई ह घलो आगू आथे.

हालेच मं ओडिशा के जाजपुर मं एक ठन काम बर जाय बखत मोला बाराबंकी अऊ पूरनमंतीरा गाँव के स्कूल मन मं जाय के मऊका मिलिस. जब हमन उहाँ गेय रहेन, त मोला उहाँ वो खोली के बहिर भारी चेत धरे रखाय पनही/ चप्पल ला देख के अचंभा होवय, जिहां आदिवासी समाज के लोगन मन संकलाय रहंय.

सुरू मं तो मंय जियादा धियान नइ देंय, फेर अपन हबरे के तीन दिन बाद मोला छिलपा कस हो चुके कतको चप्पल दिखे ला लगिस, जऊन मं कतको मं छेदा घलो होगे रहिस.

PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar

पनही/चप्पल के संग नाता, मोर कतको सुरता बसे हवय. मोर गाँव मं, हर कऊनो फीता वाले चप्पल बिसोवत रहिस. जब मंय मदुरई मं करीबन 12 बछर के रहेंव, वो बखत येकर दाम सिरिफ 20 रूपिया रहिस, ओकर बाद घलो हमर घर के लोगन मन  येला बिसोय बर भारी मिहनत करत रहिन काबर के हमर जिनगी मं पनही बड़े काम के रहिस.

जब घलो बजार नवा ढंग के चप्पल आवय, त हमर गाँव के एक झिन लइका वोला बिसो लेवय अऊ हमन बाकि लइका मन ओकर ले मांग के पहिरन, खास करके तिहार मं, खास मऊका मं धन शहर जाय के बखत.

जाजपुर जाय के बाद ले मंय अपन तीर तखार के पनही/ चप्पल उपर चेत धरे लगे हवं. कुछु जोड़ी सैंडिल मोर जिनगी के बीते बखत के कतको घटना ले जुड़े हवंय. मोला अइसने कतको किस्सा सुरता हवय जब मोर संग पढ़ेइय्या मन अऊ हमर पीटी टीचर ह पनही नइ पहिरे सेती डांटे-फटकारे रहिस.

पनही मोर फोटोग्राफी उपर घलो असर डारिस, जऊन ह एक ठन महत्तम बदलाव रहिस. कोनहा मं गिरे-परे समाज मन ला लंबा बखत तक ले पनही मिले नइ सकिस. येकर उपर बिचार करे ले मोला एकर महत्ता ला फिर ले जांचे के प्रेरना मिलिस. ये बिचार ह मोर काम ला बढ़ावा दीस, जेकर ले दिन-रात मिहनत के काम-बूता करेइय्या मन के अऊ वो मन के पनही के लड़ई ला आगू लाय के मोर लक्ष्य ला बढ़ावा मिलिस.

PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar
PHOTO • M. Palani Kumar

अनुवाद: निर्मल कुमार साहू

M. Palani Kumar

ಪಳನಿ ಕುಮಾರ್ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಸ್ಟಾಫ್ ಫೋಟೋಗ್ರಾಫರ್. ದುಡಿಯುವ ವರ್ಗದ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಜನರ ಬದುಕನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಆಸಕ್ತಿ. ಪಳನಿ 2021ರಲ್ಲಿ ಆಂಪ್ಲಿಫೈ ಅನುದಾನವನ್ನು ಮತ್ತು 2020ರಲ್ಲಿ ಸಮ್ಯಕ್ ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಫೋಟೋ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ ಅನುದಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು 2022ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ದಯನಿತಾ ಸಿಂಗ್-ಪರಿ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟರಿ ಫೋಟೋಗ್ರಫಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಪಳನಿ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಮ್ಯಾನ್ಯುವಲ್‌ ಸ್ಕ್ಯಾವೆಂಜಿಗ್‌ ಪದ್ಧತಿ ಕುರಿತು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತಿಳಿಸಿ ಹೇಳಿದ "ಕಕ್ಕೂಸ್‌" ಎನ್ನುವ ತಮಿಳು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

Other stories by M. Palani Kumar
Translator : Nirmal Kumar Sahu

Nirmal Kumar Sahu has been associated with journalism for 26 years. He has been a part of the leading and prestigious newspapers of Raipur, Chhattisgarh as an editor. He also has experience of writing-translation in Hindi and Chhattisgarhi, and was the editor of OTV's Hindi digital portal Desh TV for 2 years. He has done his MA in Hindi linguistics, M. Phil, PhD and PG diploma in translation. Currently, Nirmal Kumar Sahu is the Editor-in-Chief of DeshDigital News portal Contact: [email protected]

Other stories by Nirmal Kumar Sahu