’’کچرا تو آپ کی وجہ سے اکٹھا ہو رہا ہے، پھر ہمیں ’کچرے والی‘ کیوں کہا جاتا ہے؟ سچائی تو یہ ہے کہ ہم لوگ ہی شہر کی صفائی کرتے ہیں۔ ایسے میں ’کچرے والے‘ تو شہری ہوئے؛ غلط کہہ رہی ہوں کیا؟‘‘ پونے میں کچرا اٹھانے کا کام کرنے والی سُمن مورے کہتی ہیں۔

سُمن تائی ’کاگد کاچ پتر کشٹکری پنچایت‘ کی ایک رکن ہیں۔ وہاں کی کچرا اٹھانے والی ۸۰۰ عورتوں نے ۱۹۹۳ میں یہ تنظیم بنائی تھی، جس میں آہستہ آہستہ بہت سی دیگر عورتیں بھی جڑتی چلی گئیں۔ شروع میں وہ پونے میونسپل کارپوریشن (پی ایم سی) سے شناختی کارڈ جاری کرنے کا مطالبہ کر رہی تھیں، تاکہ ان کے کام کو باقاعدہ طور پر تسلیم کیا جا سکے۔ تین سال کی لمبی لڑائی کے بعد، ۱۹۹۶ میں جا کر انہیں یہ کارڈ ملا۔

اب یہ عورتیں پی ایم سی کے لیے کام کرتی ہیں اور لوگوں کے گھروں سے کچرے اٹھاتی ہیں۔ ان کا تعلق مہار اور ماتنگ برادریوں سے ہے، جسے مہاراشٹر میں درج فہرست ذات کا درجہ حاصل ہے۔ سُمن بتاتی ہیں، ’’ہم لوگ سوکھے اور گیلے کچروں کو الگ کر لیتے ہیں، اور گیلے کچرے کو ٹرک میں ڈال دیتے ہیں۔‘‘ وہ مزید کہتی ہیں، ’’سوکھے کچرے میں سے ہم کام کی چیزیں اپنے پاس رکھنے کے بعد اسے بھی کچرا ڈھونے والے ٹرک کو دے دیتے ہیں۔‘‘

ان عورتوں کو اب یہ ڈر ستا رہا ہے کہ پی ایم سی کہیں ان سے یہ کام چھین کر نجی ٹھیکہ داروں یا کمپنیوں کو نہ دے دے۔ لہٰذا، وہ اگلی لڑائی کے لیے پوری طرح سے تیار ہیں – ’’ہم کسی کو بھی اپنا یہ کام چھیننے کی اجازت نہیں دیں گے،‘‘ آشا کامبلے پختہ لہجے میں کہتی ہیں۔

’مول‘ (قیمت) نام کی اس فلم میں، پونے میں کچرا اٹھانے کا کام کرنے والی عورتوں کی ہی زبان سے ان کی اس لڑائی کے بارے میں بتانے کی کوشش کی گئی ہے۔

فلم دیکھیں: مول (قیمت)

مترجم: محمد قمر تبریز

Kavita Carneiro

ಕವಿತಾ ಕಾರ್ನೆರೊ ಪುಣೆ ಮೂಲದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರಾಗಿದ್ದು, ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿಣಾಮದ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಅವರು ಜಾಫರ್ & ಟುಡು ಎಂಬ ರಗ್ಬಿ ಆಟಗಾರರ ಬಗೆಗಿನ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಇತ್ತೀಚಿನ ಚಿತ್ರ ಕಾಲೇಶ್ವರಂ ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಏತ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ.

Other stories by Kavita Carneiro
Video Editor : Sinchita Parbat

ಸಿಂಚಿತಾ ಪರ್ಬತ್ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಹಿರಿಯ ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕರು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕರು ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರು. ಅವರ ಹಿಂದಿನ ವರದಿಗಳು ಸಿಂಚಿತಾ ಮಾಜಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿವೆ.

Other stories by Sinchita Parbat
Text Editor : Sanviti Iyer

ಸಾನ್ವಿತಿ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಕಂಟೆಂಟ್‌ ಸಂಯೋಜಕಿ. ಅವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲು ಮತ್ತು ವರದಿ ಮಾಡುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

Other stories by Sanviti Iyer
Translator : Qamar Siddique

ಕಮರ್ ಸಿದ್ದಿಕಿ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಉರ್ದು ಅನುವಾದ ಸಂಪಾದಕರು. ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಮೂಲದ ಪತ್ರಕರ್ತರು.

Other stories by Qamar Siddique