मऊहा गिरे (मधुका लोंगिफोलिया) के सीजन छोटे होथे, दू ले तीन महिना तक चलत रइथे. धूपकल्ला के सुरु मं. मध्य भारत मं मिलेइय्या ये ऊंच रुख अपन सोन कस पिंयर फूल ला झर्राय लगथे.

सोन कस पिंयर मऊहा फूल बीने ह तिहार जइसने आय. इहाँ छत्तीसगढ़ मं अपन नान-नान लइका संग पूरा परिवार ला जंगल मं मऊहा बीनत देखे जा सकथे. भूपिंदर कहिथें, ये कठिन बूता आय. “हमन बिहनिया-बिहनिया अऊ संझा के मऊहा बिनथन. धमतरी जिला के चनागांव के भूपिंदर, अपन दाई-ददा के संग वो मन के हाथ बंटाय ला आय हवय. गांव भर के लोगन मन के आय रहे ले ये ह तिहार कस बन गे हवय.

ये सीजन मं मऊहा के महक ले सरा इलाका महकत रइथे. रायगढ़ जिला के धरमजयगढ़ से छत्तीसगढ़ के रजधानी रइपुर तक ले जावत, सैकड़ों मऊहा रूख तरी, गाँव के लोगन मन मऊहा बीने मं मगन हवंय. येला सूखाके रखे जाही अऊ बाद मं येकर ले खाय बर, मंद (दारू) बनाय अऊ कतको जिनिस बनाय मं बऊरे जाही.

“मऊहा सबले महत्तम जिनिस आय जेन ला हमन जंगल ले बीन के संकेल के रखथन. भूख के बखत मं येकर ले खाय के जिनिस बनाय जाथे. गर कोनो ला पइसा के जरूरत परथे, त वो ह कूछु मऊहा बेंच सकथे,” अंबिकापुर के एक झिन समाजिक कार्यकर्ता अऊ आदिवासी नेता गंगाराम पैंकरा कहिथें. वो ह मुस्किल बखत मं जब लोगन मन ला काम बूता नई मिले, त गुजारा सेती मऊहा के भरोसा मं रहे के बात करत हवंय.

‘मऊहा सबले महत्तम जिनिस आय जेन ला हमन जंगल ले बीन के संकेल के रखथन. भूख के बखत मं येकर ले खाय के जिनिस बनाय जाथे. गर कोनो ला पइसा के जरूरत परथे, त वो ह कूछु मऊहा बेंच सकथे’

देखव वीडियो: ‘मऊहा सीजन ले जियादा बखत तक ले रइथे’

गंगाराम कहिथें, “आदिवासी मन मऊहा ले बने मंद (दारु) पिथें अऊ ये हमर पूजा-पाठ, देंवता-धामी के एक एक ठन जरूरी हिस्सा आय.”

भूपिंदर बताथें, “मऊहा बीनत-संकेलत घंटों लाग जाथे, फेर ये कऊनो दिक्कत नो हे, फेर हमर पीठ, हाथ-गोड़, माड़ी अऊ कनिहा पिराथे.”

छत्तीसगढ़ सरकार ह सूखाय मऊहा के न्यूनतम समर्थन मूल्य 30 रूपिया किलो धन 3,000 रूपिया क्विंटल तय करे हवय.

मऊहा, मध्य भारत के राज मन मं छत्तीसगढ़ के छोड़, मध्य प्रदेश, झारखंड, ओडिशा, महाराष्ट्र, तेलंगाना, आंध्र प्रदेश अऊ इहाँ तक ले म्यांमार, नेपाल, श्रीलंका अऊ बांग्लादेश तक मं घलो मिलथे.

Usha (extreme right) and her sisters Uma and Sarita (yellow) are busy collecting mahua in the forest near Aam gaon
PHOTO • Purusottam Thakur

उषा (सबले जउनि) अऊ ओकर बहिन उमा अऊ सरिता (पिंयर) आम गाँव के तीर जंगल मं मऊहा बीने मं लगे हवंय

Usha fillng up the tub with her collection of mahua flowers
PHOTO • Purusottam Thakur

उषा ह बीने मऊहा टुकना मं भर दीस

Sarita (yellow), the eldest child in the family, is studying in 2nd year BA. She has been collecting the flowers in this season, since she was a child. She says last year they had earned about 40,000 rupees from collecting mahua . Their entire family works on collecting it, including their parents and grandparents. Her sister Uma (red) is standing in the background
PHOTO • Purusottam Thakur

परिवार मं सबले बड़े बेटी सरिता (पिंयर) बीए के दूसर बछर मं पढ़त हवय. वो ह बालपन ले ये सीजन मं मऊहा बीनत आवत हवय.वो ह कहिथे बीते बछर वो ह संकेल के रखे मऊहा ले करीबन 40,000 रूपिया कमाय रहिस. ओकर दाई-ददा, बबा-डोकरी दाई समेत जम्मो परिवार ये ला बीने के काम करथें. ओकर बहिनी उमा (लाल) पाछू मं खड़े हवय

Sarita (in yellow) and Uma (red) picking up mahua flowers
PHOTO • Purusottam Thakur

सरिता (पिंयर रंग मं) अऊ उमा (लाल) मऊहा बीनत हवंय

A bunch of Madhuca longifolia flowers hanging from the tree
PHOTO • Purusottam Thakur

रुख मं लटकत मऊहा (मधुका लोंगिफोलिया) के गुच्छा

A picture of mahua flowers lying on the ground
PHOTO • Purusottam Thakur

भूंइय्या मं बगरे परे मऊहा के फोटू

A young kid who is busy collecting mahua with her mother and grandparents
PHOTO • Purusottam Thakur

नानचिक लइका अपन दाई, बबा अऊ डोकरी दाई के संग मऊहा बीने मं मगन हवय

The same kid searching the ground to collect the flowers
PHOTO • Purusottam Thakur

उहिच लइका मऊहा बीने बर जगा खोजत हवय

75-year-old Chherken Rathia is also busy in collecting mahua . She says she has been doing this since she was a child
PHOTO • Purusottam Thakur

75 बछर के छेरकेन राठिया घलो मऊहा बीने मं लगे हवय. वो ह कहिथे के वो ह बचपना ले मऊहा बीनत आवत हवय

Jalsai Raithi and his wife are collecting mahua from their own tree in their field
PHOTO • Purusottam Thakur

जलसाय राठी अऊ ओकर सुवारी अपन खेत के मऊहा रुख ले मऊहा बीनत हवंय

Jalsai Rathi and his family enjoying their collection of flowers in the morning sun
PHOTO • Purusottam Thakur

जलसाय राठी अऊ ओकर परिवार बिहनिया के घाम मं मंजा लेवत मऊहा बीनत हवंय

अनुवाद: निर्मल कुमार साहू

Purusottam Thakur

ಪತ್ರಕರ್ತ ಹಾಗೂ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರಾದ ಪುರುಶೋತ್ತಮ ಠಾಕುರ್, 2015ರ 'ಪರಿ'ಯ (PARI) ಫೆಲೋ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಇವರು ಅಜೀಂ ಪ್ರೇಂಜಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಾಗಿ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

Other stories by Purusottam Thakur
Editor : Priti David

ಪ್ರೀತಿ ಡೇವಿಡ್ ಅವರು ಪರಿಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಸಂಪಾದಕರು. ಪತ್ರಕರ್ತರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರಾದ ಅವರು ಪರಿ ಎಜುಕೇಷನ್ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರೂ ಹೌದು. ಅಲ್ಲದೆ ಅವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ತರಗತಿ ಮತ್ತು ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಆಳವಡಿಸಲು ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜುಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಕಾಲದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಯುವಜನರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

Other stories by Priti David
Video Editor : Sinchita Parbat

ಸಿಂಚಿತಾ ಪರ್ಬತ್ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಹಿರಿಯ ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕರು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕರು ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕರು. ಅವರ ಹಿಂದಿನ ವರದಿಗಳು ಸಿಂಚಿತಾ ಮಾಜಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿವೆ.

Other stories by Sinchita Parbat
Translator : Nirmal Kumar Sahu

Nirmal Kumar Sahu has been associated with journalism for 26 years. He has been a part of the leading and prestigious newspapers of Raipur, Chhattisgarh as an editor. He also has experience of writing-translation in Hindi and Chhattisgarhi, and was the editor of OTV's Hindi digital portal Desh TV for 2 years. He has done his MA in Hindi linguistics, M. Phil, PhD and PG diploma in translation. Currently, Nirmal Kumar Sahu is the Editor-in-Chief of DeshDigital News portal Contact: [email protected]

Other stories by Nirmal Kumar Sahu