وہ اپنے محبوب سے دور ہے، لیکن اس کے لیے سمندر بھی پار کرنے کو تیار نظر آتی ہے، اور اس کی رفاقت چاہتی ہے۔ یہ صرف ایک گیت نہیں، بلکہ فریاد ہے:

કુંજલ માર વીરા કુંજલ માર , હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર
کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار

وہ نہیں چاہتی کہ اس کا محبوب اسے فراموش کر دے۔ یہ کونج پرندے کو مارنے جیسا ہوگا، جو یہاں ڈیموئیسیل کرین [سارس] کے نام سے جانا جاتا ہے، اور ہر سال سردیوں میں سائبیریا کے دور دراز علاقے سے سفر طے کر کے کچھّ میں واقع گھاس کے سوکھے میدانوں میں آتا ہے۔ وہ جس کونج پرندے میں خود کو دیکھتی ہے اس کی کچھی لوک وراثت میں خاص جگہ رہی ہے، اور وہ بہت عزیز اور مقدس پرندہ رہا ہے۔ وہ بڑی آسانی سے عورتوں کا دوست، ہم راز اور صلاح کار بن کر ان کی دنیا میں داخل ہو جاتا ہے۔ وہ ان کی شناخت اور ان کی آرزوؤں کی علامت بھی بن جاتا ہے۔

وہ کہتی ہے کہ اس کا محبوب اسے کچھ زیورات دلوا سکتا ہے: نتھونی، گلے کا ہار، پائل کی جوڑی، پیشانی اور انگلیوں کے لیے زیور۔ اور ان سے ملنے کی خوشی میں ہر ایک زیور پر کونج پرندوں کے جوڑے کو کندہ کیا جا سکتا ہے۔ مُندرا تعلقہ کے جُما واگھیر نے بہت خوبصورتی سے اسے گایا ہے، اور یہ اس سیریز میں شامل ’پرندوں کے گیت‘ سلسلے کا ایک خوبصورت لوک گیت ہے۔

بھدریسر کے جُما واگھیر کی آواز میں یہ لوک گیت سنیں

કરછી

કુંજલ ન માર વીરા કુંજલ ન માર, હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર
કડલાર રે ઘડાય દે વીરા કડલા ઘડાય દે, કાભીયે જે જોડ તે કુંજ કે વીરાય
કુંજલ ન માર વીરા કુંજલ ન માર, હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર
મુઠીયા રે ઘડાય દે વીરા મુઠીયા રે ઘડાય, બગલીયે જે જોડ તે કુંજ કે વીરાય
કુંજલ ન માર વીરા કુંજલ ન માર, હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર
હારલો ઘડાય દે વીરા હારલો ઘડાય, દાણીએ જે જોડ તે કુંજ કે વીરાય
ન માર વીરા કુંજલ ન માર, હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર
નથડી ઘડાય દે વીરા નથડી ઘડાય, ટીલડી જી જોડ તે કુંજ કે વીરાય
કુંજલ ન માર વીરા કુંજલ ન માર, હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર
કુંજલ ન માર વીરા કુંજલ ન માર, હી કુંજલ વેધી દરિયા પાર

اردو

کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار
کڈالا دلاؤ دو کڈالا دلاؤ، میرے پیروں میں پائل نہ پہناؤ،
اور ان پر کنجوں کا جوڑا کندہ کراؤ۔
کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار
مُٹھیا دلاؤ نہ مٹھیا دلاؤ، میری انگلیوں میں مٹھیا پہناؤ،
ہاتھوں کو میرے کنگن دلاؤ، اور ان پر کنجوں کا جوڑا کندہ کراؤ۔
کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار۔
ہار تو دلاؤ نہ ہار تو دلاؤ، میرے گلے کو تم ہار سے سجاؤ،
اور ان پر کنجوں کا جوڑا کندہ کراؤ۔
کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار
نتھونی دلاؤ نہ نتھونی دلاؤ، ناک میں میری نتھونی سجاؤ،
پیشانی پہ میری تلہڑی سجاؤ، اور ان پر کنجوں کا جوڑا کندہ کراؤ۔
کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار
کونج نہ مار یارا کونج نہ مار، کونج تو کر دے گی دریا پار۔

PHOTO • Priyanka Borar

گیت کی قسم: روایتی لوک گیت

موضوع: پیار محبت کے گیت

گیت: ۱۲

گیت کا عنوان: کُنجل نہ مار ویرا کُنجل نہ مار

دُھن: دیول مہتہ

گلوکار: جُما واگھیر، بھدریسر گاؤں، مُندرا تعلقہ

استعمال کیے گئے ساز: ڈرم، ہارمونیم، بینجو

ریکارڈنگ کا سال: ۲۰۱۲، کے ایم وی ایس اسٹوڈیو

کمیونٹی ریڈیو اسٹیشن ’سُر وانی‘ نے ایسے ۳۴۱ لوک گیتوں کو ریکارڈ کیا ہے، جو کچھّ مہیلا وکاس سنگٹھن (کے ایم وی ایس) کے توسط سے پاری کے پاس آیا ہے۔ ایسے مزید گیت سننے کے لیے اس پیج پر جائیں: رن کے گیت: کچھی لوک گیتوں کا مجموعہ

پریتی سونی، کے ایم وی ایس کی سکریٹری ارونا ڈھولکیا اور کے ایم وی ایس کے پروجیکٹ کوآرڈینیٹر امد سمیجا کا ان کے تعاون کے لیے خاص شکریہ، اور بھارتی بین گور کا ان کے قیمتی تعاون کے لیے تہ دل سے شکریہ۔

مترجم: محمد قمر تبریز

Series Curator : Pratishtha Pandya

ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಪಾಂಡ್ಯ ಅವರು ಪರಿಯ ಹಿರಿಯ ಸಂಪಾದಕರು, ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಯ ಸೃಜನಶೀಲ ಬರವಣಿಗೆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಪರಿಭಾಷಾ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರೂ ಹೌದು ಮತ್ತು ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಗುಜರಾತಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕವಿಯಾಗಿಯೂ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಅವರ ಹಲವು ಕವಿತೆಗಳು ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ.

Other stories by Pratishtha Pandya
Illustration : Priyanka Borar

ಕವರ್ ಇಲ್ಲಸ್ಟ್ರೇಷನ್: ಪ್ರಿಯಾಂಕಾ ಬೋರಾರ್ ಹೊಸ ಮಾಧ್ಯಮ ಕಲಾವಿದೆ. ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಟಕ್ಕೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪಿರಿಯೆನ್ಸ್ ವಿನ್ಯಾಸ‌ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಇವರ ಮೆಚ್ಚಿನ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪೆನ್ ಮತ್ತು ಕಾಗದ ಇವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಪ್ತವಾದ ಕಲಾ ಮಾಧ್ಯಮ.

Other stories by Priyanka Borar
Translator : Qamar Siddique

ಕಮರ್ ಸಿದ್ದಿಕಿ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಉರ್ದು ಅನುವಾದ ಸಂಪಾದಕರು. ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಮೂಲದ ಪತ್ರಕರ್ತರು.

Other stories by Qamar Siddique