ದಾಬ್ಲಿ ಚಪೋರಿಯ ಹೆಡ್‌ ಮಾಸ್ಟರ್

"ಅವರನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ಒಂದು ಸವಾಲಾಗಿದೆ."

ಮುಖ್ಯಶಿಕ್ಷಕ ಶಿವಜೀ ಸಿಂಗ್ ಯಾದವ್ ಅವರ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಅವರು 34 ವರ್ಷಗಳ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಯಾದವ್, ಅಥವಾ ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅವರುನ್ನು ಕರೆಯುವಂತೆ 'ಮಾಸ್ಟರ್‌ಜೀ,' ದಾಬ್ಲಿ ಚಪೋರಿಯ ಏಕೈಕ ಶಾಲೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ಸಾಂನ ಮಜುಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ನದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ 63 ಕುಟುಂಬಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಕ್ಕಳು ಈ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರುತ್ತಾರೆ.

ಧೋನೆಖಾನಾ ಕಿರಿಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ಏಕೈಕ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೇಜಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಶಿವಜೀ ತನ್ನ ಸುತ್ತಲೂ ಇದ್ದ ತನ್ನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಮುಗುಳ್ನಗುತ್ತಾ ನೋಡಿದರು. ನಲವತ್ತೊಂದು ಹೊಳೆಯುವ ಮುಖಗಳು - ಎಲ್ಲಾ 6ರಿಂದ 12 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರು ಮತ್ತು 1-5 ನೇ ತರಗತಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು – ಅವರತ್ತ ನೋಡಿದರು. “ಕಲಿಸುವುದು,ಅದರಲ್ಲೂ ಸಣ್ಣ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕಲಿಸುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ, ಅವರು ಶಾಲೆಯಿಂದ ಓಡುವುದಕ್ಕೆ ಕಾಯುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ,” ಎನ್ನುತ್ತಾರವರು.

ಭಾರತೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶಿಸುವ ವೇಗವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಮೊದಲು, ಅವರು ಸ್ವಲ್ಪ ವಿರಾಮ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಕರೆದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಶಿಕ್ಷಣ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯವು ಕಳುಹಿಸಿದ ಅಸ್ಸಾಮಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಥೆ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಪೊಟ್ಟಣವನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತೆ ಅವರು ಅವರಿಗೆ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಉತ್ಸಾಹವು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯರನ್ನು ಕಾರ್ಯನಿರತವಾಗಿರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಲು ಅವರಿಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಅವರ ಅನುಭವಜನ್ಯ ತಿಳುವಳಿಕೆ.

"ಸರ್ಕಾರವು ಕಾಲೇಜು ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಿಗೆ ನೀಡುವ ಸಂಬಳವನ್ನು ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೂ ನೀಡಬೇಕು; ನಾವು ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕುವವರು" ಎಂದು ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಪೋಷಕರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಕೇವಲ ಪ್ರೌಢ ಶಾಲೆ ಮಾತ್ರ ಮುಖ್ಯ ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ, ಎನ್ನುವ ಮೂಲಕ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಅವರು ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಸುಮಾರು 350 ಜನರಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿರುವ ದಾಬ್ಲಿ ಚಪೋರಿ ಎನ್ ಸಿ ಮರಳಿನ ದಂಡೆಯ ದ್ವೀಪವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಸುಮಾರು 400 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಅಂದಾಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚಪೋರಿಯನ್ನು ಕ್ಯಾಡಾಸ್ಟ್ರಲ್ ಅಲ್ಲದ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಇಲ್ಲಿನ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸಮೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. 2016ರಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಜೋರ್ಹತ್‌ನಿಂದ ಹೊಸ ಮಜುಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಮೊದಲು ಇದು ಜೋರ್ಹತ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.

ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಶಾಲೆ ಇಲ್ಲದೆಹೋಗಿದ್ದರೆ, ಅಲ್ಲಿನ 6-12 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಕ್ಕಳು ಶಿವಸಾಗರ್ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ದಿಸಾಂಗ್ಮುಖ್ ಮುಖ್ಯಭೂಮಿ ತಲುಪಲು ಒಂದು ಗಂಟೆಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕಳೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ದ್ವೀಪದ ಜೆಟ್ಟಿಗೆ ಹೋಗಲು ಅವರು ಸುಮಾರು 20 ನಿಮಿಷಗಳ ಸೈಕಲ್ ತುಳಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಅವರು ದೋಣಿಯ ಮೂಲಕ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಲು 50 ನಿಮಿಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಮರಳಿನ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳು ಶಾಲೆಯಿಂದ 2-3 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿವೆ - 2020-21ರಲ್ಲಿ ಕೋವಿಡ್ -19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಿಂದಾಗಿ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದಾಗ ಈ ದೂರವೇ ಆಶೀರ್ವಾದವೆಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ. ಶಿವಜೀಯವರ ಶಾಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಮನೆಮನೆಗೆ ತೆರಳಿ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಶಾಲೆಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಇತರ ಶಿಕ್ಷಕರು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ನದಿ ದಡದಿಂದ 30 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶಿವಸಾಗರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೌರಿಸಾಗರದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. "ನಾನು ಪ್ರತಿ ಮಗುವನ್ನು ವಾರಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಠ ಎರಡು ಬಾರಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೆ, ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಮನೆಕೆಲಸವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಬರಹಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಆದರೂ ಅವರು ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ ಕಾರಣದಿಂದ ಮಕ್ಕಳ ಕಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಷ್ಟವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅವರು ಅರ್ಹರೋ, ಅಲ್ಲವೋ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೋಡದೆ ಮುಂದಿನ ತರಗತಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುವ ಶಿಕ್ಷಣ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ ನಿರ್ಧಾರದ ಕುರಿತು ಅಸಮಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಕುರಿತು ಇಲಾಖೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೂ ಪತ್ರ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. “ಆ ವರ್ಷವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಆಯಾ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಹೇಳಿದ್ದೆ.”

ಅಸ್ಸಾಂನ ದೊಡ್ಡ ವರ್ಣರಂಜಿತ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಧೋನೆ ಖಾನಾ ಕಿರಿಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಅಂಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರತ್ತ ನಮ್ಮ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆದು, ಮುಖ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯ ಶಿವಜೀ ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾದ ದ್ವೀಪದ ಮೇಲೆ ಬೆರಳು ಇಟ್ಟರು. "ನಕ್ಷೆಯು ನಮ್ಮ ಚಪೋರಿಯನ್ನು (ಮರಳಿನ ದಂಡೆ) ಎಲ್ಲಿ ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಅದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಎಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ನೋಡಿ?” ಅವರು ನಗುತ್ತಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲ!"

ಕಾರ್ಟೋಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಸಮತೋಲನವು ಶಿವಜೀ ಅವರನ್ನು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಡುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪದವಿಯಲ್ಲಿ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದರು.

ಚಪೋರಿ ಮತ್ತು ಚಾರ್, ಮರಳಿನ ದಂಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರದ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದ ಶಿವಜೀ ಅವರಿಗೆ, ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ವಾಸಿಸುವುದು ಆಗಾಗ್ಗೆ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಇತರರಿಗಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿದೆ.

"ಹೆಚ್ಚು ಮಳೆಯಾದಾಗ, ನಾವು ಬಲವಾದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ. ನಂತರ ಜನರು ತಮ್ಮ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ನೀರು ತಲುಪಲಾಗದ ದ್ವೀಪದ ಎತ್ತರದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುತ್ತಾರೆ," ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಇಲ್ಲಿನ ವಾರ್ಷಿಕ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. "ನೀರು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವವರೆಗೆ ಶಾಲೆಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೇ ಇಲ್ಲ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಭಾರತದ ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ 194,413 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುವ ಮತ್ತು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮರಳಿನ ದಂಡೆಯ ದ್ವೀಪಗಳ ನಕ್ಷೆ ತಯಾರಿಕರು ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಗಾ ಇಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ದಾಬ್ಲಿ ಮರಳಿನ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮನೆಗಳನ್ನು  ಮುಗ್ಗಾಲ ಪೀಠಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹವು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಬರುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನದಿ ತೀರದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯದ ಹಿಮದ ಕರಗುವ ಬೇಸಿಗೆ-ಮಾನ್ಸೂನ್ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ನದಿಯ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶದ ಖಾಲಿಯಾದ ನದಿಗಳನ್ನು ತುಂಬುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಮಜುಲಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ 1,870 ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್ ವಾರ್ಷಿಕ  ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ; ಇದರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 64 ಪ್ರತಿಶತ ಮಳೆ ನೈಋತ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ (ಜೂನ್-ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್) ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುರಿಯುತ್ತದೆ.

ಈ ಚಪೋರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಕುಟುಂಬಗಳು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಯಾದವ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ. ಅವರು 1932ರಲ್ಲಿ ಘಾಜಿಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರಾ ದ್ವೀಪಗಳಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ ಮೂಲವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಫಲವತ್ತಾದ, ಯಾರೂ ಆಕ್ರಮಿಸದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರದ ಈ ಮರಳಿನ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾವಿರಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ನೆಲವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. "ನಾವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಜಾನುವಾರು ಸಾಕಣೆದಾರರು ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಬಂದರು" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

"ನನ್ನ ತಂದೆಯ ಹಿರಿಯರು ಮೊದಲು 15-20 ಕುಟುಂಬಗಳೊಂದಿಗೆ ಲಖಿ ಚಪೋರಿಗೆ ಬಂದಿಳಿದರು" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಧನು ಖಾನಾ ಚಪೋರಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿಗೆ ಯಾದವ್ ಕುಟುಂಬಗಳು 1960ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿದ್ದವು. "ಅದು ಇನ್ನೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ, ಆದರೆ ಈಗ ಧನು ಖಾನದಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ವಾಸಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ನೀರಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದವು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅವರು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

90 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಸ್ಸಾಂಗೆ ಬಂದ ನಂತರ, ಯಾದವ ಕುಟುಂಬಗಳು ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ನದಿಯ ತಟದಲ್ಲಿ ಬದುಕುವ ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ 1988ರಲ್ಲಿ ಅವರು ದಾಬ್ಲಿ ಚಪೋರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು. ಯಾದವ ಸಮುದಾಯ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಮರಳಿನ ದಂಡೆಗಳು ಪರಸ್ಪರ ದೂರವಿಲ್ಲ - ಹೆಚ್ಚೆಂದರೆ 2-3 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿವೆ. ಅವರ ಪ್ರಸ್ತುತ ಊರಾದ 'ದಾಬ್ಲಿ' ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥ 'ಡಬಲ್' ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಈ ಮರಳಿನ ದಂಡೆ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ದಾಬ್ಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಭತ್ತ, ಗೋಧಿ ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತು, ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಅವರು ಜಾನುವಾರುಗಳನ್ನು ಸಹ ಸಾಕುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಅಸ್ಸಾಮಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ತಮ್ಮ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾದವ ಕುಟುಂಬಗಳು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತವೆ. "ನಮ್ಮ ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಹೌದು, ನಾವು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ನಮ್ಮ ಸಂಬಂಧಿಕರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅನ್ನವನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತೇವೆ" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ತಮ್ಮ ಹೊಸ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಮಗ್ನರಾಗಿದ್ದ ಶಿವಜೀಯವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅತ್ತಿತ್ತ ಅಲುಗಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. "ನಾನು ಅಸ್ಸಾಮಿ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು 11 ವರ್ಷದ ರಾಜೀವ್ ಯಾದವ್ ನಮಗೆ ಹೇಳಿದ. ಅವನ ಪೋಷಕರು ಕೃಷಿಕರು ಮತ್ತು ಜಾನುವಾರುಗಳನ್ನು ಸಾಕುತ್ತಾರೆ. ಇಬ್ಬರೂ 7ನೇ ತರಗತಿಯ ನಂತರ ಶಾಲೆಯನ್ನು ತೊರೆದರು. "ನಾನು ಅವರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಓದುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ ಅವನು ನಂತರ ಅಸ್ಸಾಮಿ ಸಂಗೀತ ದಂತಕಥೆ ಭೂಪೇನ್ ಹಜಾರಿಕಾ ಅವರ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ, 'ಅಸೋಮ್ ಅಮರ್ ರೂಪಾಹಿ ದೇಶ್', ಅವನ ಶಿಕ್ಷಕರು ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಶಿಷ್ಯನತ್ತ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅವನ ಧ್ವನಿ ಬಲಗೊಂಡಿತು.

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವ ನದಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಮರಳಿನ ದಂಡೆಗಳ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಬದುಕುವುದು ಸವಾಲುಗಳಿಲ್ಲದ ಜೀವನವೇನಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮನೆಯೂ ರೋಯಿಂಗ್ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದೆ. ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮೋಟಾರು ದೋಣಿಗಳಿವೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರ ದೈನಂದಿನ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ನೀರನ್ನು ಮನೆಗಳ ಗುಂಪಿನ ಬಳಿಯಿರುವ ಕೈ ಪಂಪುಗಳಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕುಡಿಯುವ ನೀರನ್ನು ಜಿಲ್ಲಾ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಎನ್‌ಜಿಒಗಳು ಪೂರೈಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿ ಮನೆಗೆ ರಾಜ್ಯವು ಪೂರೈಸುವ ಸೌರ ಫಲಕಗಳ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಯೋಜಿತ ಪಡಿತರ ಅಂಗಡಿಯು ನೆರೆಯ ಮಜುಲಿ ದ್ವೀಪದ ಗೆಜೆರಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಅವರಿಗೆ ಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗಳು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ – ದಿಸಾಂಗ್ಮುಖ್ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿಗೆ ದೋಣಿಯ ಮೂಲಕ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಮಜುಲಿಗೆ ಫೆರಿಯ ಮೂಲಕ, ಮತ್ತು ನಂತರ ಹಳ್ಳಿಯ ಒಳನಾಡು.

ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಕೇಂದ್ರವು ಮಜುಲಿ ದ್ವೀಪದ ರತನ್ಪುರ್ ಮಿರಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ 3-4 ಗಂಟೆಗಳ ದಾರಿಯ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. "ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತವೆ" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಯಾರಾದರೂ ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದರೆ, ನಾವು ಅವರನ್ನು ಮೋಟಾರು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಬಹುದು, ಆದರೆ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ." ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ದೋಣಿಗಳು ದಾಬ್ಲಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಲು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಟರನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ.

"ನಮಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ [7ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ] ಏಕೆಂದರೆ ಸಣ್ಣ ಮಕ್ಕಳು ಇಲ್ಲಿ  ಶಾಲೆ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ ದಿಸಾಂಗ್ಮುಖ್ ಶಾಲೆಗೆ ನೀರಿನ ಮೂಲಕ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. "ಪ್ರವಾಹವಿಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದೇನೂ ತೊಂದರೆಯಲ್ಲ, ಆದರೆ ಪ್ರವಾಹದ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ [ಜುಲೈನಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್] ಅವರಿಗೆ ಶಾಲೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತನ್ನ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರ ಕೊರತೆಯೊಂದಿಗೂ ಹೋರಾಡುತ್ತಾರೆ. "ಈ ಶಾಲೆಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಶಿಕ್ಷಕರು ಇಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಕೆಲವು ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಬರುತ್ತಾರೆ [ಮತ್ತೆ ಹಿಂತಿರುಗುವುದಿಲ್ಲ]. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ನಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ."

4ರಿಂದ 11 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮೂರು ಮಕ್ಕಳ ತಂದೆಯಾದ 40 ವರ್ಷದ ರಾಮವಚನ್ ಯಾದವ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ನಾನು ನನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು [ನದಿಯಾಚೆಗೂ] ಓದಲು ಕಳುಹಿಸುತ್ತೇನೆ. ಅವರು ವಿದ್ಯಾವಂತರಾದರೆ ಮಾತ್ರ ಅವರಿಗೆ ಕೆಲಸ ಸಿಗುತ್ತದೆ." ರಾಮವಾಚನ್ ಒಂದು ಎಕರೆಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಅಳತೆಯ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಸಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾರಾಟಕ್ಕಾಗಿ ಸೋರೆಕಾಯಿ, ಮೂಲಂಗಿ, ಬದನೆಕಾಯಿ, ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಪುದೀನವನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಾನೆ. ಜೊತೆಗೆ 20 ಹಸುಗಳನ್ನು ಕೂಡಾ ಸಾಕುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಹಾಲನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಪತ್ನಿ, 35 ವರ್ಷದ ಕುಸುಮ್ ಕೂಡ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವರು. ಅವರು 4ನೇ ತರಗತಿಯ ನಂತರ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿಯಬೇಕಾಯಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಯುವತಿಯೊಬ್ಬಳು ದ್ವೀಪವನ್ನು ತೊರೆಯುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ರಂಜೀತ್ ಯಾದವ್ ತನ್ನ ಆರು ವರ್ಷದ ಮಗನನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ಎರಡು ಬಾರಿ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋಗಬೇಕಿದ್ದರೂ ಸಹ ಖಾಸಗಿ ಶಾಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. "ನಾನು ನನ್ನ ಮಗನನ್ನು ನನ್ನ ಬೈಕಿನಲ್ಲಿ ಕರೆದೊಯ್ದು ಅವನನ್ನು ಮರಳಿ ಕರೆತರುತ್ತೇನೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಶಿವಸಾಗರ್ [ಪಟ್ಟಣ] ದ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ನನ್ನ ಸಹೋದರ ಅವನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಅವರ ಸಹೋದರನ ಪತ್ನಿ ಪಾರ್ವತಿ ಯಾದವ್ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಿಲ್ಲ, ತನ್ನ ಮಗಳು, 16 ವರ್ಷದ ಚಿಂತಾಮಣಿ, ದಿಸಾಂಗ್ಮುಖ್ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಸಂತೋಷಡುತ್ತಾರೆ. ಅವಳು ಶಾಲೆಗೆ ಎರಡು ಗಂಟೆಗಳ ನಡಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ತಲುಪಬೇಕು, ಮತ್ತು ಅವಳು ತನ್ನ ಪ್ರಯಾಣದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ನದಿ ದಾಟಿ ಹೋಗಬೇಕು. "ನಾನು ಚಿಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಏಕೆಂದರೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಆನೆಗಳು ಇರಬಹುದು" ಎಂದು ಪಾರ್ವತಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮುಖ್ಯಭೂಮಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋಗಲು ಮುಂದಿನ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಾದ 12 ಮತ್ತು 11 ವರ್ಷದ ಸುಮನ್ ಮತ್ತು ರಾಜೀವ್ ಇದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಗಳು ದಬ್ಲಿ ಚಪೋರಿಯ ಜನರನ್ನು ಶಿವಸಾಗರ್ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಬಯಸುವಿರಾ ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಯಾರೂ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. "ಇದು ನಮ್ಮ ಮನೆ; ನಾವು ಇದನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಶಿವಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಮುಖ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಫುಲ್ಮತಿ ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರಯಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಮ್ಮೆ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಗಡಿ ಭದ್ರತಾ ಪಡೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ; 26 ವರ್ಷದ ರೀಟಾ ಪದವೀಧರೆಯಾಗಿದ್ದು, 25 ವರ್ಷದ ಗೀತಾ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವೀಧರೆ. 23 ವರ್ಷದ ರಾಜೇಶ್ ವಾರಣಾಸಿಯ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ (ಬಿಎಚ್‌ಯು) ಓದುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ಶಾಲೆಯ ಗಂಟೆ ಬಾರಿಸಿದ ತಕ್ಷಣ ಮಕ್ಕಳು ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆಯನ್ನು ಹಾಡಲು ಸಾಲುಗಟ್ಟಿ ನಿಂತರು. ಯಾದವ್ ನಂತರ ಶಾಲೆಯ ಗೇಟನ್ನು ತೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅವರು ಮೊದಲು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಓಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಶಾಲಾ ದಿನ ಮುಗಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯರು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಪ್ಪವಾಗಿಸಿ ಬೀಗ ಹಾಕಬೇಕು. ಹೊಸ ಕಥೆ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ, ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ಇತರರು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು, ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಯಿಂದ ನಾನು ಪಡೆಯುವುದು ಕಡಿಮೆಯಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ನಾನು ನನ್ನ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ನಡೆಸಬಲ್ಲೆ. ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ನಾನು ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು, ಸೇವೆಯನ್ನು ಆನಂದಿಸುತ್ತೇನೆ... ನನ್ನ ಹಳ್ಳಿ, ನನ್ನ ಜಿಲ್ಲೆ, ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಪ್ರಗತಿ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ಸಾಂ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಲಿದೆ' ಎಂದರು.

ಈ ವರದಿ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ಆಯಾಂಗ್ ಟ್ರಸ್ಟಿನ ಬಿಪಿನ್ ಧಾನೆ ಮತ್ತು ಕೃಷ್ಣಕಾಂತ್ ಪೆಗೊ ಅವರಿಗೆ ಲೇಖಕರು ಧನ್ಯವಾದಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ.

ಅನುವಾದ: ಶಂಕರ. ಎನ್. ಕೆಂಚನೂರು