ఆమె తన కోపాన్నంతా పరుపుగలీబుపై చేస్తోన్న కాంతా ఎంబ్రాయిడరీ మీద చూపిస్తూ కుడుతోంది. ఆ కుట్టుపనిని ఆమె తన నాయనమ్మ నుంచి నేర్చుకుంది. ముడుతలుపడిన ఆ వృద్ధురాలి వేళ్ళు ఎంతో చాకచక్యంగా ఏళ్ళ తరబడి సేకరించిపెట్టుకున్న మెత్తని పాత ధోవతులను, నూలు చీరలను, చిరిగిపోయిన కమీజులను అందమైన బొంతలుగా మార్చుతుండటాన్ని చిన్నపిల్లగా ఉన్న ఆమె ఎంతో అబ్బురంగా చూసేది. ఆమెకు పెళ్ళయినప్పుడు పెట్టుపోతల్లో భాగంగా నాయనమ్మ కుట్టిన ఈ బొంత ఆమెకు దక్కింది. చలిరాత్రుల్లో ఆ బొంతను ఆమె గట్టిగా చుట్టుకుని కప్పుకునేది. తానే స్వయంగా అటువంటి పరుపుగలీబును కుడుతున్నప్పుడు మాత్రమే ఆమెకు తన నానీ జాన్‌ కు తాను దగ్గరైనట్టు అనిపించింది. తన నాయనమ్మ భాషను నేర్చుకుంటున్నట్టు అనిపించింది. ఆమె సూదికి దారిచూపుతున్నది కల్పన కాదు, దైవధిక్కారం కాదు, తిరుగుబాటు కూడా కాదు. సూది మొన తాకుతుంటే బోలెడంత జీవనోత్సాహం తనకు. దారమన్నా, దానితో మాట్లాడ్డమన్నా భలే ఇష్టం. అది సృజించే ఆకృతులలో తాను గూడు కట్టుకుని ఉంటుంది. కుట్ల లోపల, అలంకరణ ముద్రల్లోపల స్వేచ్ఛగా సంచరిస్తుంది. లేతతెలుపు రంగు గుడ్డపై ఎగిరే పచ్చని చిలుకలను కలగంటుంది. వాటి రెక్కల తేజస్సు ఎరుపు, నారింజ, ఆకుపచ్చలుగా పక్కనున్న పూతీవెలకు రంగులు అద్దుతాయి. ఆకుల సన్నని మొనదేలిన అంచులపై ఆమె కోపం ధగధగ మెరుస్తుంటుంది; ఆమె నిరసనతో పూల మధ్య కుట్టిన సుడులు గాఢమవుతాయి. బయటకు చెప్పని ఆమె కథల లయకు చేపలు, గుర్రాలు, ఏనుగులు, తేనెటీగలు కవాతు చేస్తాయి.

సబికా అబ్బాస్ తన పద్యాన్ని ఉర్దూలో చదవడాన్ని వినండి

ప్రతిష్ఠా పాండ్య పద్యం ఆంగ్లానువాదాన్ని చదవడాన్ని వినండి

مادری زبانیں

شاید نہ میری
اور نہ  ہماری ماں کی کوئی زبان تھی
زبان تو مردوں کوملتی ہے
مردانیت کی وراثت میں
جس کو وہ جیسے چاہیں استعمال کر سکتے ہیں،
گالیاں ایجاد کرکے
غصہ کر،
قانون بنا کر،
چلاّ کر
کھوکھلے عشق کے خطوں میں،
دیواریں گود کر،
تاریخیں گڑھ کر

مردوں کی زبانیں ملتی ہیں
دفتی کی لغتوں میں
اس کو چھاپنے کے لیے
مشینوں کا ایجاد ہوا ہے
ماں کی زبانوں میں لکھی
کویتاؤں کےنیچے
خود کا نام گُدا ہے
بڑے بڑے کتاب گھروں میں
ان کی زبانوں کی ہی کتابیں اور میگزینوں کی
لمبی دھول بھری، جالا لگی الماریاں موجود ہیں
پارلیامنٹوں میں، ریلیوں میں
مردوں کی زبانیں ہی
بولی گئی ہیں
سنی گئی ہیں
لکھی گئی ہیں
سمجھی گئی ہیں
اشتہاروں میں چھاپی گئی ہیں

ہماری ماؤں کی زبانوں کی
تصویر و تاثیر الگ
انداز الگ
تاریخ الگ
بھاؤ الگ
باریک الگ

ڈبو کے عشق میں
بھگو کے لوبان کی دھونیوں میں
جہد کے دریا میں نہلا کر
مٹی کے قلم تیار کیے گئے ہیں
پھر چھپا کر انہیں رکھا گیا ہے
ساڑیوں کی پرتوں میں
ٹرنک میں دبا کر
انوکول موقعوں پر نکال کر
خون کی سیاہی سے ہتھیلیوں پر
مٹی کے قلم نے لکھی ہیں
ہماری مادری زبانیں

جب جب قلم بنا نہ سکیں
تو، بند کمروں کے کونوں میں
رانیوں نے، داسیوں نے
پھسپھسائی ہیں ہماری مادری زبانیں

جنہیں کمرے اور محل نہیں ملے
انہوں نے کھیتوں
اور جھونپڑیوں کی کچی زمینوں پر
ہنسیے اور کھرپیوں سے گودی ہیں
ہماری مادری زبانیں

جن کے ہاتھوں میں فن تھا انہوں نے
برقعوں اور ساڑیوں پر  کاڑھی ہیں
آری، زردوزی و مقیش کی
مادری زبانیں

قبروں کی اینٹوں پر گدی
مادری زبانیں
چتاؤں کی راکھ میں بجھی
مادری زبانیں
خوابیدہ پلکوں سےکھلے لال آسمان پر لکھی
مادری زبانیں
آندولنوں کی گلابی پکار
مادری زبانیں
دلوں کی دھڑک، عشق کی جھنکار
مادری زبانیں
تمنا کی طلب گار
مادری زبانیں

مردوں کی زبانوں کا
رنگ ایک
طریقہ ایک
آواز ایک
مگر رنگ برنگی اٹھلاتی
رس دار، نانا پرکار
مادری زبانیں
اختری کے حلق سے گرے الفاظ
فاطمہ کا انداز
عشق میں سرفراز
مادری زبانیں

ان ساری زبانوں کو چن کر
لفظوں کو سمیٹ کر
ہم لکھ رہے ہیں
نئے سرے سے
ہماری خود کی
مزیدار، جرار، تیز طرار، لمبی
مادری زبانیں

తల్లుల భాషలు

నాకుగాని మా అమ్మకుగాని బహుశా
ఓ భాషంటూ ఎప్పుడూ లేదనుకుంటా
మగవాళ్లు భాషాదురంధరులు
పురుష వారసత్వాన్ని
వారు తమ ఇష్టానుసారంగా ప్రయోగించగలరు
దూషణలను కనిపెట్టడానికి
కోపాన్ని వెళ్లగక్కడానికి
హుకుంలు జారీచేయడానికి
గట్టిగా అరవడానికి
డొల్ల ప్రేమలేఖలు రాయడానికి
గోడలపై చెక్కడానికి
చరిత్రను వక్రీకరించడానికి

మగవాళ్ల భాషలు
మందపు అట్టల నిఘంటువుల్లో చుట్టేసి ఉంటాయి
వాటిని అచ్చొత్తడానికి యత్రాలను కనిపెట్టారు
మా తల్లులు రాసిన పద్యపాదాల కింద
వారి పేర్లను అచ్చేశారు
వారి భాషలోనే రాసివున్న వారి పుస్తకాలు
మహాగ్రంథాలయాల్లోని దుమ్మపట్టిన అరల్లో
సాలెగూళ్లలో చిక్కుకుపోయాయి
చట్టసభలైనా, ఊరేగింపులైనా
అన్నిచోట్లా వాళ్లే భాషే
మాటలకు
వినడానికి
నమోదు చేయడానికి
రాతకు
అవగాహనకు
ప్రచారానికి
మా తల్లుల భాషలు వేరు
వాటి ముద్ర
వాటి ప్రభావం
వాటి శైలి
వాటి చరిత్ర
వాటి పనితీరు

మట్టితో చేసుకున్న కలాలు వాళ్లవి
ప్రేమసిరాలో ముంచి
గుగ్గిలపు మార్మిక ధూపంలో తడిపి
చెమట సంద్రాల్లో కడుక్కుని
భద్రంగా దాచుకుంటారు
పాతచీరల మడతల్లో
రేకుపెట్టెల అడుగున భద్రంగా.
ఒక అదనైన వేళ
మా అరచేతులపై నెత్తుటెరుపు సిరాతో
మా తల్లి భాషలను
రాసినవి ఆ మట్టి కలాలే

వాళ్లు కలాలను మలచుకోలేనప్పుడు
మూసిన తలుపుల వెనకాల
మా తల్లుల భాషల గురించి
రాణుల గుంరిచి దాసీల గురించి
గుసగుసలుపోతారు

గదులు లేనివాళ్లు, కోటలు లేనివాళ్లు
తమ తల్లుల భాషలను
కొడవళ్లతో పారలతో చెక్కుతారు
తమ పొలాల్లోని బురద కప్పిన నేలపై
తమ గుడిసెల్లోని మట్టినేలలపై

తమ మునివేళ్ళపై నైపుణ్యాలున్నవారు
అబయాలపై చీరలపై
మా తల్లి భాషలను
ఆరీ, ముకాయిష్, జర్దోజీల
బుటాలతో నింపేస్తారు

మా తల్లి భాషలు-
సమాధులపై చెక్కిన
చితిమంటల్లో బూడిదైన
ఎర్రటి నింగిపై రాసిన
కలలమయమైన
మగతకళ్ళ అంతరంగాలను తెరచుకుంటూ
మా తల్లి భాషలు-
విప్లవాల ఎర్రటి పొలికేకలు
మా గుండె చప్పుళ్ళు
ప్రేమ సంగీతస్వనాలు
అలుపెరగని ఆకాంక్షలు
మా తల్లి భాషలు!

మగవాళ్ల భాషలన్నీ ఒకేరకం
అవే రంగులు
అవే పొందికలు
అవే రవరవలు.
వీటిలా కాకుండా
ఎన్నెన్నో వర్ణాల్లో, ఎన్నెన్నో వైనాల్లో
కమనీయంగా.
మా తల్లి భాషలు
అఖ్తరీ కంఠం నుంచి జాలువారిన పదాల్లా
ఫాతిమా నుంచి నేర్చుకున్న పాఠాల్లా
సమున్నత ప్రేమశిఖరంలా
మా తల్లి భాషలు.

వాటిని ఒక్కొక్కటి తెంపుకుని
పదాలన్నీ సేకరించి
కొత్త చరిత్రను రాస్తున్నాం
ఉద్వేగం, సాహసం, వాదన, పదను
కలబోసుకున్న
సుదీర్ఘమైన మా తల్లి భాషల్లో...


అనువాదం: వికాస్

Poem : Sabika Abbas

ಸಬಿಕಾ ಕವಿ, ಸಂಘಟಕರು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಾರರು. ಅವರು SAAG ಆಂಥಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಫಿಯರ್‌ಲೆಸ್ ಕಲೆಕ್ಟಿವ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

Other stories by Sabika Abbas
Editor : Pratishtha Pandya

ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಪಾಂಡ್ಯ ಅವರು ಪರಿಯ ಹಿರಿಯ ಸಂಪಾದಕರು, ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಯ ಸೃಜನಶೀಲ ಬರವಣಿಗೆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಪರಿಭಾಷಾ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರೂ ಹೌದು ಮತ್ತು ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಗುಜರಾತಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕವಿಯಾಗಿಯೂ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಅವರ ಹಲವು ಕವಿತೆಗಳು ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ.

Other stories by Pratishtha Pandya
Painting : Labani Jangi

ಲಬಾನಿ ಜಂಗಿ 2020ರ ಪರಿ ಫೆಲೋ ಆಗಿದ್ದು, ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ನಾಡಿಯಾ ಜಿಲ್ಲೆ ಮೂಲದ ಅಭಿಜಾತ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರು. ಅವರು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ವಲಸೆಯ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನಾ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

Other stories by Labani Jangi
Translator : Vikas

Vikas works as a journalist in Telugu print media

Other stories by Vikas