ایک ماں کس زبان میں خواب دیکھتی ہے؟ گنگا سے لے کر پیریار کے گھاٹ تک وہ اپنے بچوں سے کس زبان میں بات کرتی ہے؟ کیا ہر ریاست، ہر ضلع، ہر گاؤں میں اس کی زبان بدل جاتی ہے؟ ہزاروں زبانیں اور لاکھوں بولیاں ہیں، کیا وہ سب جانتی ہے؟ وہ کون سی زبان ہے، جس میں وہ ودربھ کے کسانوں، ہاتھرس کے بچوں اور ڈنڈیگل کی عورتوں سے بات کرتی ہے؟ سنو! لال ریت میں اپنا سر چھپا لو۔ اس پہاڑی پر جا کر سنو، جہاں ہوا تمہارے چہرے کو سہلاتی ہے! کیا تم اسے سن سکتے ہو؟ اس کی کہانیاں، اس کے گیت اور اس کا رونا تمہیں سنائی دیتا ہے؟ بتاؤ مجھے، کیا تم اس کی زبان کو پہچان سکتے ہو؟ بتاؤ، کیا تم میری طرح اسے ایک پیاری سی لوری گاتے ہوئے سن سکتے ہو؟

گوکل جی کے کی آواز میں انگریزی میں یہ نظم سنیں

زبانیں

ایک خنجر میری زبان کو چاک کر رہا ہے
اور میں اس کی تیز دھار کو محسوس کر رہا ہوں
جیسے جیسے وہ میرے عضلہ کو تار تار کر رہا ہے
میری آواز ضبط ہو چکی ہے
اور میرے الفاظ، زیر خنجر قید ہو گئے ہیں
تمام حروف، سب نغمے اور قصے کہانیاں
جانے اور بوجھے کہیں کھو گئے ہیں

یہ خون سے لبریز میری زبان
کسی خوں ریز ندی کی مانند
میرے دہن سے پھوٹ کر میرے سینے کو پار کرتی ہوئی
میری ناف سے ہو کر، میری شرم گاہ سے بڑھتی ہوئی
دراوڑ کی زرخیز زمین کو آبیار کرتی ہے
میری زمین سرخ ہے اور میری زبان سی تر ہے
خون کا ہر قطرہ اس سیاہ زمین پہ
سرخرو فصل کی پرورش کرتا ہے

ہزاروں دفن کی ہوئی زبانیں
لاکھوں اور کروڑوں مردہ بولیاں
اپنے قدیم قبرستانوں سے امڈ آتی ہیں
جیسے بہار کے موسم میں کھلکھلاتے ہوئے پھول
میری ماں کے نغمے گاتے ہوئے، ان کی کہانیاں دہراتے ہوئے

ایک خنجر میری زباں کو چاک کر رہا ہے
پر اب میری زمین کی زبانوں کا گیت سن کر
اس کی کند خوفزدہ نوک ڈگمگا جاتی ہے

مترجم: نثری حصے کا ترجمہ محمد قمر تبریز نے جب کہ نظم کا ترجمہ برہان قریشی نے کیا ہے۔

Poem and Text : Gokul G.K.

ಗೋಕುಲ್ ಜಿ.ಕೆ. ಕೇರಳದ ತಿರುವನಂತಪುರಂ ಮೂಲದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪತ್ರಕರ್ತ.

Other stories by Gokul G.K.
Illustration : Labani Jangi

ಲಬಾನಿ ಜಂಗಿ 2020ರ ಪರಿ ಫೆಲೋ ಆಗಿದ್ದು, ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ನಾಡಿಯಾ ಜಿಲ್ಲೆ ಮೂಲದ ಅಭಿಜಾತ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರು. ಅವರು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ವಲಸೆಯ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನಾ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

Other stories by Labani Jangi
Editor : Pratishtha Pandya

ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಪಾಂಡ್ಯ ಅವರು ಪರಿಯ ಹಿರಿಯ ಸಂಪಾದಕರು, ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಯ ಸೃಜನಶೀಲ ಬರವಣಿಗೆ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಪರಿಭಾಷಾ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರೂ ಹೌದು ಮತ್ತು ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಗುಜರಾತಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕವಿಯಾಗಿಯೂ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಅವರ ಹಲವು ಕವಿತೆಗಳು ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ.

Other stories by Pratishtha Pandya
Translator : Qamar Siddique

ಕಮರ್ ಸಿದ್ದಿಕಿ ಅವರು ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆರ್ಕೈವ್ ಆಫ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಉರ್ದು ಅನುವಾದ ಸಂಪಾದಕರು. ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಮೂಲದ ಪತ್ರಕರ್ತರು.

Other stories by Qamar Siddique
Translator : Burhan Qureshi

Burhan Qureshi is a writer, researcher, social scientist and translator based in Kashmir.

Other stories by Burhan Qureshi