ହୀରା ମୁକାନେ ଥାଣେ ଜିଲ୍ଲାର ଶାହପୁର ତାଲୁକାରେ ଥିବା ତାଙ୍କ ଗ୍ରାମ ଡାଲ୍ଖନ୍ର ଉପକଣ୍ଠରେ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୭ରେ ରାତି ଗୋଟାଏ ସମୟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ । ହୀରା, ତାଙ୍କ ପୁଅ ମନୋଜ ଓ ବୋହୁ ଶାଲୁ ବିରାମ ବିହୀନ ୧୦୪ କିଲୋମିଟର ପଦଯାତ୍ରା କରି ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଥଲେ । ସେମାନେ ପାଳଘର ଜିଲ୍ଲା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଡହାନୁ ତାଲୁକାର ଗଞ୍ଜଡ ଗ୍ରାମ ପାଖରେ ଥିବା ଇଟାଭାଟି ଯେଉଁଠାକୁ ସେମାନେ କାମ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ, ସେଠାରୁ ପଦଯାତ୍ରା କରି ଘରକୁ ଫେରିଛନ୍ତି ।
“କୌଣସି ପରିବହନ ମାଧ୍ୟମ ଉପଲବ୍ଧ ହେଲାନାହିଁ, ଏଣୁ ଆମେ ସାରାଦିନ ଚାଲିଚାଲି ଆସିଲୁ । ସାଧାରଣତଃ ଏସ୍ଟି [ରାଜ୍ୟ ପରିବହନ] ବସ୍ଗୁଡିକ ଗଞ୍ଜଡ୍ରୁ ଶାହପୁରକୁ ଯାଇଥାଏ,” ବୋଲି ହୀରା ୪୫ କୁହନ୍ତି । ସେମାନେ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୬ ପୂର୍ବାହ୍ନ ୪ଟା ବେଳେ ଏହି ୧୨ ଘଣ୍ଟିଆ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ହୀରା ଓ ଶାଲୁ ସେମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ କନା ବୁଜୁଳା ଓ କଂସାବାସନ ଭର୍ତ୍ତି ଅଖା ମୁଣ୍ଡେଇ ଥିବା ବେଳେ ମନୋଜ ତାଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ୧୨ କେଜି ଚାଉଳ ଅଖା ମୁଣ୍ଡେଇ ଥିଲେ ଓ ହାତରେ ୮ କେଜି ରାଗି ଅଟା ଅଖା ଧରିଥିଲେ । “ଆମର ଗୋଡରେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଅନୁଭବ ହେବନାହିଁ କାରଣ ଏସ୍ଟିର ଅନିୟମିତତା ଯୋଗୁଁ ଆମକୁ ଯାହାହେଲେ ମଧ୍ୟ ଚାଲିଚାଲି ବହୁ ପଥ ଯିବାକୁ ପଡିଥାଏ କିନ୍ତୁ କିଛି ରୋଜଗାର କରିନପାରିବା ଅଧିକ ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ ଅଟେ, ବୋଲି ସେ କୁହନ୍ତି ।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨ରେ ହୀରା ଯେତେବେଳେ ୨୭ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ମନୋଜ ଓ ୨୫ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଶାଲୁ ସହିତ ମିଶି ଇଟାଭାଟିରେ କାମ କରିବାକୁ ଘରୁ ବାହାରି ଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ମେ ମାସରେ ହିଁ ଘରକୁ ଫେରିବେ ବୋଲି ଯୋଜନା କରିଥିଲେ । ହେଲେ, ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ତାଲାବନ୍ଦ ଘୋଷଣା କରାଯିବା ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ କାମ ଅଧାପନ୍ତରିଆ ଭାବେ ଛାଡିବାକୁ ପଡିଲା । “ଆମେ ଆଶା କରିଥିଲୁ ଯେ ମାର୍ଚ୍ଚ ରୁ ମେ ମଧ୍ୟରେ ଆମେ ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରିବୁ,” ବୋଲି ସେ ମତେ ଫୋନ୍ରେ କହିଲେ । “ମାଲିକ କାମ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ଓ ଆମକୁ ଘରକୁ ଫେରିଯିବା ପାଇଁ କହିଲେ । ସେ ତିନି ସପ୍ତାହର କାମ ପାଇଁ ଆମକୁ ମାତ୍ର ୮୦୦୦ଟଙ୍କା ଦେଲେ ।’’
ଏଣୁ ସେହି ତିନି ଜଣ ଯେତେବେଳେ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ଭାବେ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସ ଶେଷରେ ଘରକୁ ଫେରିଗଲେ, ହୀରାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ବିଠ୍ଠଲ୍, ୫୨ ଓ ସେମାନଙ୍କ ୧୫ ବର୍ଷର ଝିଅ ସଙ୍ଗୀତା ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଗଲେ – ହୀରା ସେମାନଙ୍କ ଘର ବାହୁଡା ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଫୋନ୍ରେ ସୂଚୀତ କରିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିନଥିଲେ । ବିଠ୍ଠଲ୍ ସିକିଲ୍ ସେଲ୍ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ଓ ସେଥିପାଇଁ କୌଣସି ଶାରିରୀକ ପରିଶ୍ରମ କରିପାରନ୍ତିନି, ଏଣୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଗଞ୍ଜଡ୍ ଯାଇଥିବା ବେଳେ ସେ ନିଜ ଗ୍ରାମରେ ସଙ୍ଗୀତା ସହିତ ରହିଥିଲେ ।
ଜୁଲାଇ ୨୦୧୮ରେ ଯେତେବେଳେ ହୀରା ତାଙ୍କ ପରିବାର ପାଇଁ ରାତ୍ରି ଭୋଜନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ଡଲ୍ଖାନ୍ର ଏକ ଫାର୍ମରେ ପରିବା ତୋଳୁଥିଲେ ସେତେବେଳେ ହୀରାଙ୍କ ସହିତ ମୋର ଦେଖା ହୋଇଥିଲା । ସେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ବିଶେଷ ଭାବେ ବିପଦ ଶଙ୍କୁଳ ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ଜନଜାତି ସମୂହ ଭାବେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ଏକ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ କଟକାରୀ ଜନଜାତି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଟନ୍ତି ।
ହୀରା ମୁକାନେ ( ତାଙ୍କ ଝିଅ ସଙ୍ଗୀତା ଙ୍କ ସହିତ ; ଫାଇଲ୍ ଫଟୋ) ଇଟାଭାଟିରେ କେବଳ ତିନି ସପ୍ତାହ କାମ କରିବା ପରେ ଡଲ୍ଖାନ୍ ଗ୍ରାମକୁ ଫେରିଗଲେ
ଘର ଛାଡି ଇଟାଭାଟିରେ ଯାଇ କାମ କରିବା ନିଷ୍ୱତି ଗ୍ରହଣ କରିବା ହୀରାଙ୍କ ପରିବାର ପାଇଁ ଏକ ବଡ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା – ଏହି କାମ ପାଇଁ ଏହା ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଥମ ପ୍ରୟାସ । ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ସେମାନେ ଜମିହୀନ କୃଷି ଶ୍ରମିକ ଭାବେ ନିଜର ଜୀବିକା ଅର୍ଜନ କରୁଥିଲି । ହେଲେ, ଯେତେବେଳେ ଡଲ୍ଖାନ୍ର ଜମିମାଲିକମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଜମିସବୁ ମୁମ୍ବାଇ – ନାଗ୍ପୁର୍ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ୱେ ପାଇଁ ବିକ୍ରି କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କଲେ, ୨୦୧୭-୧୯ ମଧ୍ୟରେ, ସେତେବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ଜୀବନ ଜୀବିକା ପ୍ରଭାବିତ ହେଲା ।
“ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ହେବ ଆମକୁ ଜମିରେ ବିଶେଷ କାମ ମିଳୁନାହିଁ, ଏଥିପାଇଁ ଆମେ ଇଟାଭାଟିକୁ ଯିବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତି ନେଲୁ । ହେଲେ ଆମ ଭାଗ୍ୟ ସାଥି ଦେଲାନାହିଁ । ଆମମାନଙ୍କୁ ରୋଗ କାରଣରୁ ଘରକୁ ଫେରିବାକୁ ପଡିଲା,” ବୋଲି ହୀରା କୁହନ୍ତି ।
କୃଷି ଶ୍ରମିକ ଭାବେ କାମ କରି ହୀରା, ମନୋଜ ଓ ଶାଲୁ ଯାହା ରୋଜଗାର କରନ୍ତି ତାହା ସେମାନଙ୍କ ଘରର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଦିନକୁ ୧୦୦ ଟଙ୍କା କୃଷି ମଜୁରି ହିସାବରେ ପୂରା କୃଷି ଓ ଅମଳ ଋତୁରେ ମାସକୁ ପ୍ରାୟ ୨୦ଦିନ କାମ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ମିଳିତ ଭାବେ ମାସକୁ ପ୍ରାୟ ୫୦୦୦-୬୦୦୦ ଟଙ୍କା ମିଳିଥାଏ । ମନୋଜ ଥାଣେ ଠାରେ ଥିବା ନିର୍ମାଣ ସ୍ଥଳିଗୁଡିକରେ କାମ କରି ପାଖାପାଖି ଆଉ ୬୦୦୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ଅଧିକ ରୋଜଗାର କରନ୍ତି । “ମୁଁ ଦୁଇ ମାସ ପାଇଁ ଯାଏ ଓ ଜୁନ୍ରେ ବୁଣାବୁଣି ଋତୁ ଆରମ୍ଭ ହେବା ବେଳକୁ ଫେରିଆସେ । ମୁଁ ସିମେଣ୍ଟ ସହିତ କାମ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ଜମିରେ କାମ କରିବାକୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରେ,” ବୋଲି ସେ ମୋତେ ୨୦୧୮ରେ କହିଥିଲେ ।
ପରିବାରର ସମସ୍ତ ରୋଜଗାର ପରିବାରର ବିଭିନ୍ନ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ ଯେପରିକି ଚାଉଳ, ତେଲ ଓ ଲୁଣ ଆଦି କିଣିବା ସହିତ ବିଠ୍ଠଲ୍ଙ୍କ ଔଷଧ ଖର୍ଚ୍ଚ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଚାଳ ଛାତ ଥିବା ଗୋଟିଏ ବଖରା ବିଶିଷ୍ଟ ଘରର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବିଲ୍ ବାନ୍ଧିବାରେ ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ । ମାସକୁ ଦୁଇଥର ଉପ-ଜିଲ୍ଲା ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ବିଠ୍ଠଲ୍ଙ୍କ ରକ୍ତ ପରିଭରଣ ବା ବ୍ଲଡ୍ ଟ୍ରାନ୍ସଫ୍ୟୁଜନ୍ କରିବାକୁ ପଡେ ଓ ଯେତେବେଳେ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଔଷଧ ସରିଯାଏ, ସେତେବେଳେ ତିନି ମାସ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଟାବ୍ଲେଟ୍ଗୁଡିକ କଣିବାକୁ ସେମାନେ ୩୦୦-୪୦୦ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥାନ୍ତି ।
ଯେତେବେଳେ କୋଭିଡ୍- ୧୯ ତାଲାବନ୍ଦ ଘୋଷଣା କରାଗଲା ଓ ଥାଣେ ଓ ପାଳଘରର ଇଟାଭାଟିଗୁଡିକରେ କାମ ବନ୍ଦ ହୋଇଗଲା, ସେତେବେଳେ ୩୮ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ସଖି ମୈତ୍ରେୟ (ଉପରେ ଥିବା ପ୍ରଚ୍ଛଦ ଫଟୋରେ) ଓ ତାଙ୍କ ପରିବାର ମଧ୍ୟ ଡହାନୁ ତାଲୁକାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଚଞ୍ଚଲେ ଗ୍ରାମର ରଣ୍ଡୋଲ୍ପଡା ପଲ୍ଲୀକୁ ଫେରିଆସିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଥାଣେ ଜିଲ୍ଲାର ଭିୱାଣ୍ଡି ତାଲୁକାର ଗଣେଷପୁରୀରେ ଥିବା ଇଟାଭାଟି ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନେ ଫେବୃଆରି ଠାରୁ କାମ କରୁଛନ୍ତି ସେଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୭୦କିମ ରାସ୍ତା ଚାଲିଚାଲି ଅତିକ୍ରମ କରିଥିଲେ ।
ଚାରିଜଣ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ପରିବାର – ଯେଉଁଥିରେ ସଖିଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ରିଶ୍ୟା, ୪୭, ଝିଅ ଶାରିକା, ୧୭ ଓ ପୁଅ ସୁରେଶ,୧୪ ରୁହନ୍ତି- ରଣ୍ଡୋଲପଡାରେ ରହୁଥିବା ୨୦ ଆଦିବାସୀ ଜନଜାତି ପରିବାର ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ । ଥାଣେ ଓ ପାଳଘରରେ ରହୁଥିବା ଅନ୍ୟ ଜନଜାତି ପରିବାର ଭଳି ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଇଟାଭାଟିରେ କାମ କରିବା ପାଇଁ ଦେଶାନ୍ତର ଗମନ କରିଥାନ୍ତି ।
ରାଣ୍ଡୋଲ୍ପଡା ପଲ୍ଲୀର ସଖି ମୈତ୍ରେୟ ଓ ତାଙ୍କର ପରିବାର, ଚଳିତ ବର୍ଷ ଫେବୃଆରିରେ ଇଟାଭାଟିରେ କାମ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ; ‘ଗତ ବର୍ଷ ଆମେ ଯାଇପାରିନଥିଲୁ କାରଣ ଭୂମିକମ୍ପରେ ଆମ କୁଡିଆ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯିବ ବୋଲି ଆମେ ଡରିଯାଇଥିଲୁ। ଏଣୁ ଆମ ଘରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଆମେ ଏଠାରେ ରହିଲୁ । (ଫାଇଲ୍ ଫଟୋ)
ପାଳଘର, ଯାହା ଅତୀତରେ ଥାଣେ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ଅଂଶ ଥିଲା, ୨୦୧୪ରେ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଜିଲ୍ଲାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମିଶ୍ରିତ ଜିଲ୍ଲାର ତଫସିଲ୍ଭୁକ୍ତ ଜନଜାତିର ଜନସଂଖ୍ୟା ହେଉଛି ୧,୫୪୨,୪୫୧ଯାହା ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୧୩.୯୫ (ସେନ୍ସସ୍ ୨୦୧୧) ଅଟେ । ବିଭିନ୍ନ ଜନଜାତି ଯେପରିକି ଠାକୁର, କଟକାରି, ୱର୍ଲି, ମହ୍ଲାର୍ କୋଲି ଓ ଅନ୍ୟମାନେ ଏହି ଜିଲ୍ଲାରେ ଓ ଏହାର ଚାରିପାଖରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଜଙ୍ଗଲରେ ପ୍ରାୟ ୩୩, ୦୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରନ୍ତି ।
ପ୍ରତିବର୍ଷ ଥାଣେ ଓ ପାଳଘରର ଆଦିବାସୀ କୃଷି ଶ୍ରମିକମାନେ ଜମି ମାଲିକମାନେ ମୌସୁମୀ ଋତୁରେ କରିଥିବା ଫସଲ ଅମଳ କରି ସାରିବା ପରେ ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଦେଶାନ୍ତର ଗମନ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୌସୁମୀ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଟାଭାଟିକୁ କାମ କରିବାକୁ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି ।
ସଖିର ପରିବାର ଇଟାଭାଟିରେ କାମକରି ବାର୍ଷିକୁ ପ୍ରାୟ ୬୦,୦୦୦-୭୦, ୦୦୦ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରନ୍ତି । “ଗତ ବର୍ଷ ଆମେ ଯାଇପାରିନଥିଲୁ କାରଣ ଭୂମିକମ୍ପରେ ଆମ କୁଡିଆ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯିବ ବୋଲି ଆମେ ଡରିଯାଇଥିଲୁ । ଏଣୁ ଆମ ଘରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଆମେ ଏଠାରେ ରହିଲୁ,” ବୋଲି ସଖି ମତେ ଫୋନ୍ରେ କହିଛନ୍ତି ।
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୧୯ରେ ଯେତେବେଳେ ମୋର ତାଙ୍କ ସହିତ ଦେଖା ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ତାଙ୍କର ଆଜ୍ବେଷ୍ଟସ୍ ଛାତ ଥିବା ଇଟା ଘରରେ ମୃଦୁ ଭୂମିକମ୍ପ କାରଣରୁ ଫାଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା – ପ୍ରାୟ ୧୦୦୦ ଉପରେ – ଯାହା ନଭେମ୍ବର ୨୦୧୮ରୁ ପାଳଘର ର ଡାହାନୁ ଓ ତଲସରୀ ତାଲୁକାକୁ ହୋହଲାଇ ଆସୁଛି । ସେହି ମାସରେ ଏହି କ୍ରମର ସବୁଠାରୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଭୂମିକମ୍ପ ଯାହାର ପରିମାଣ ରିକ୍ଟର ସ୍କେଲ୍ରେ ୪.୩ ଅଟେ, ତାହା ଡହାନୁରେ ଅନୁଭୂତ ହୋଇଥିଲା । ଏଣୁ ରାଣ୍ଡୋଲ୍ପଡାର ୱର୍ଲି ପରିବାର ୨୦୧୯ରେ ଇଟାଭାଟିରେ କାମ କରିବାକୁ ଯାଇନଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କ ଘରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସେଠାରେ ରହିଥିଲେ ।
ଚଳିତ ବର୍ଷ ସଖି ଓ ତାଙ୍କ ପରିବାର ଫେବୃଆରିରେ ଇଟାଭାଟିରେ କାମ କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ କିନ୍ତୁ ତାଲାବନ୍ଦ ଘୋଷଣା ହେବା ପରେ ଦୁଇ ମାସରୁ ଅଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେମାନେ ଘରକୁ ଫେରି ଆସିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଛନ୍ତି । ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୭ରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କ ପୋଷାକ, ବାସନ ଓ ୧୦ କେଜି ଚାଉଳ ସେମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରେ ମୁଣ୍ଡେଇ ଗଣେଷପୁରୀରୁ ପଦଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କଲେ । “ ଭାଟି ମାଲିକ ଭଟ୍ଟିଗୁଡିକ [ଭାଟି] ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ ଓ ଆମକୁ ଆମେ କରିଥିବା ସାତ ସପ୍ତାହର କାମର ପଇସା ଦେଇଦେଲେ । ହେଲେ ଆମକୁ ଆହୁରି ଅଧିକ ଦରକାର ଅଛି । ଗତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଆମର କିଛି ରୋଜଗାର ହୋଇନଥିଲା । କେବଳ ୨୦,୦୦୦ ଟଙ୍କାରେ ପୂରା ବର୍ଷ ଆମେ କିପରି ଚଳିବୁ?” ବୋଲି ସଖି ପଚାରନ୍ତି । ତାଙ୍କ ମାଲିକ ତାଙ୍କୁ କାହିଁକି ସେହି ସ୍ଥାନ ଛାଡି ଚାଲିଯିବାକୁ କହିଲେ, ସେ କଣ ତାହା ଜାଣନ୍ତି?” କିଛି ଭୂତାଣୁ ଯୋଗୁଁ ବୋଲି ସେ କହିଲେ । ଏହା ସହିତ ଲୋକମାନେ ପରସ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ବ୍ୟବଧାନ ରଖିବା ଉଚିତ୍ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କହିଲେ ।
ବାଲା ଓ ଗୌରି ୱାଘ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୯ ବର୍ଷା ଦ୍ୱାରା କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଘର ବାହାରେ ଅଛନ୍ତି
ପ୍ରତିବର୍ଷ ଥାଣେ ଓ ପାଳଘରର ଆଦିବାସୀ କୃଷି ଶ୍ରମିକମାନେ ଜମି ମାଲିକମାନେ ମୌସୁମୀ ଋତୁରେ କରିଥିବା ଫସଲ ଅମଳ କରି ସାରିବା ପରେ ନଭେମ୍ବର ପର ଠାରୁ ଦେଶାନ୍ତର ଗମନ କରିବାକୁ ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୌସୁମୀ ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଇଟାଭାଟିକୁ କାମ କରିବାକୁ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି
ପାଳଘରର ବିକ୍ରମଗଡ ତାଲୁକାର ବାଲା ୱାଘ, ୪୮ ଓ କେତକାରୀ ଜନଜାତିର ଅନ୍ୟମାନେ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୧୯ ବର୍ଷାରେ ବୋରାଣ୍ଡେ ଗ୍ରାମରେ ଭୂଷୁଡି ପଡିଥିବା ସେମାନଙ୍କ ଘରଗୁଡିକୁ ପୁଣିଥରେ ନିର୍ମାଣ କରିବା ନେଇ ଆଶାବାଦୀ ଅଛନ୍ତି । ସେତେବେଳେ ବୈତର୍ଣ୍ଣ ନଦୀରେ ବଢି ଆସି ଗ୍ରାମର ଅନେକ ଘର ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ବନ୍ୟା ପରେ ଛଅ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ବାଲାଙ୍କ ପରିବାର – ଯେଉଁଥିରେ ତାଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଗୌରି, ୩୬, ତିନୋଟି କିଶୋରୀ କନ୍ୟା ଓ ଜଣେ ନଅ ବର୍ଷର ପୁଅ ଅଛନ୍ତି- ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ପାଲରେ ଏକ ଅସ୍ଥାୟୀ ଛାତ ତିଆରି କରି ସେହି ଭଙ୍ଗା ଘରେ ରହୁଛନ୍ତି ।
ସେମାନେ ଶାହପୁର ତାଲୁକାର ତେମ୍ଭାରେ ଗ୍ରାମ ପାଖରେ ଥିବା ଏକ ଇଟାଭାଟିକୁ ସେମାନଙ୍କ ଘର ମରାମତି କରିବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ପଇସା ରୋଜଗାର କରିବା ଆଶାରେ ଆସିଥିଲେ । “ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୧ରେ ଆମେ ସେଠାକୁ ଯାଇଥିଲୁ, ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୫ରେ ସେଠାରୁ ଆସିଲୁ,” ବୋଲି ସେ ମତେ ଫୋନ୍ରେ କହିଲେ । ସେମାନେ ଯେତେବେଳେ ୫୮ କିଲୋମିଟର ରାସ୍ତା ଅତିକ୍ରମ କରି ସେମାନଙ୍କ ଘରକୁ ଫେରିଲେ, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ଦୁଇ ସପ୍ତାହରେ ରୋଜଗାର କରିଥିବା ୫୦୦୦ ଟଙ୍କା ନିଜ ସହିତ ଆଣିଥିଲେ ।
“ବର୍ତ୍ତମାନ ସବୁ କିଛି ସରିଗଲାଣି,” ବୋଲି ନିରାଶଭରା ଓ ପରିବାର ପାଇଁ ଚିନ୍ତିତ ଥିବା ବାଲା ଗମ୍ଭୀର ସ୍ୱରରେ କୁହନ୍ତି । “ଆଶା ତାଇ [ସ୍ୱୀକୃତ ସାମାଜିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କର୍ମୀ] ଆସିଥିଲେ ଓ ଆମକୁ ଆମର ହାତ ସାବୁନ୍ରେ ଧୋଇବାକୁ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଠାରୁ ବ୍ୟବଧାନ ରଖିବାକୁ କହିଛନ୍ତି । ହେଲେ ଏହା କିଭଳି ସମ୍ଭବ ହେବ, ମୋର ପରିବାରକୁ ରଖିବା ପାଇଁ ମୋ ପାଖରେ ଏକ ଉପଯୁକ୍ତ ଘର ମଧ୍ୟ ନାହିଁ ? ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଆମେମାନେ ମରିଯିବା ଭଲ ।’’
ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୬ ତାରିଖରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କୋଭିଡ୍- ୧୯ ରିଲିଫ୍ ପ୍ୟାକେଜ୍ର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗରିବ କଲ୍ୟାଣ ଯୋଜନା ଅଧିନରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭାଂଶ ବିତରଣ ଖବର ଶୁଣି ବାଲାଙ୍କ ମନରେ କିଛି ଆଶା ଜାଗ୍ରତ ହୋଇଛି । “ଆମ ଗ୍ରାମର କେହିଜଣେ ମତେ ଏ ବିଷୟରେ ଜଣାଇଲେ” ବୋଲି ସେ କୁହନ୍ତି । “ହେଲେ ମୁଁ କ’ଣ ଏ ଟଙ୍କା ପାଇପାରିବି? ମୋର କୌଣସି ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ନାହିଁ ।
ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍
