କାର୍ଗିଲର ମୁଖ୍ୟ ବଜାର ରାସ୍ତା ଦେଇ ଯିବା ବେଳେ ଆଖିରେ ପଡ଼େ ଅଙ୍କାବଙ୍କା ହୋଇ ଲମ୍ବି ଯାଇଥିବା ଏକ ଅଣଓସାରିଆ ଗଳି, ଯାହାର ଦୁଇ କଡ଼ରେ ରହିଛି ଅନେକ ଛୋଟ ଛୋଟ ଦୋକାନ। ଏଠାକାର ପ୍ରତି ଦୋକାନ ବାହାରେ ଝୁଲୁଥାଏ ରଙ୍ଗିନ୍ ସ୍କାର୍ଫ୍ ଏବଂ ଦୁପଟ୍ଟା-ଏବଂ ଭିତରେ ଥାଏ ନାନା ପ୍ରକାରର ସାଲୱାର୍ କାମିଜ୍ ସେଟ୍, ସ୍ୱେଟର, ପରିଧାନ ସାମଗ୍ରୀ, ଜୋତା-ଚପଲ, ପିଲାମାନଙ୍କର ପୋଷାକପତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷ ।
ଏହା ହେଉଛି କମାଣ୍ଡର ମାର୍କେଟ୍ । ଏଇ ନାଁରେ ହିଁ ଏହା ପରିଚିତ । ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ, ଏହାର କାରଣ ହେଲା, ଏଠାକାର ଜମି ଓ ଦୋକାନର ମାଲିକ ଜଣେ ‘କମାଣ୍ଡର’। ଏଠାକାର ସବୁ ଦୋକାନୀ ଶିଆ ମହିଳା ।
ଲଦାଖରେ ସୀମାକୁ ଲାଗି କାର୍ଗିଲ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ ଦୁଇପଟେ ଘେରି ରହିଛି ହିମାଳୟ । ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ହେଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏସିଆର ରେଶମ କାରବାର ପଥରେ ଏହା ଥିଲା ଦକ୍ଷିଣାଞ୍ଚଳର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କେନ୍ଦ୍ର । ସହରର ଲୋକସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୧୬,୦୦୦ (୨୦୧୧ ଜନଗଣନା) ଯେଉଁଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ମୁସଲିମ୍ ତଥା କେତେକ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ଏବଂ ଅଳ୍ପ କେତେକ ଶିଖ୍ ପରିବାର ସମ୍ମିଳିତ । ତିନି ପୁରୁଷ ଧରି ସେମାନେ ତିନିଟି ଯୁଦ୍ଧ ଦେଖିଛନ୍ତି । ସର୍ବଶେଷ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ।
ପ୍ରାୟ ତିନି ଦଶନ୍ଧି ତଳେ କମାଣ୍ଡର ମାର୍କେଟ୍ରେ ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ପ୍ରଥମ ଦୋକାନ ଖୋଲିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହାର ଏପରି ନାମକରଣ ହୋଇଥିଲା । ଏବେକାର ଦୋକାନୀମାନେ କହନ୍ତି ଯେ ସେତେବେଳେ ସେହି ଦୋକାନର ମାଲିକ ଘୋର ବିରୋଧ ଓ ଅପବାଦର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲେ । ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଏବେ ସେମାନେ ତାଙ୍କ ନାଁ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି ନାହିଁ । ସମୟକ୍ରମେ, ସେହି ମହିଳାଙ୍କ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧତା ଏବଂ ସଫଳତାରେ ଅନୁପ୍ରେରିତ ହୋଇ ଅନ୍ୟ ୨-୩ ଜଣ ମହିଳା ସେହି ଏକା ସ୍ଥାନରେ ଭଡ଼ାରେ ଦୋକାନ ଘର ନେଇଥିଲେ । ଏବେ ଏହି ବଜାରରେ ପ୍ରାୟ ୩୦ଟି ଦୋକାନ ଅଛି ଏବଂ ତିନିଟିକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ବାକି ସବୁ ମହିଳାମାନେ ଚଳାଉଛନ୍ତି ।
ପ୍ରାୟ ଏକ ଦଶନ୍ଧି ତଳେ କାର୍ଗିଲର ସର୍ବସାଧାରଣ ସ୍ଥାନରେ କ୍ୱଚିତ୍ ମହିଳା ନଜରରେ ପଡୁଥିଲେ । ହେଲେ ଏବେ କମାଣ୍ଡର ମାର୍କେଟ୍ ଏକ ଅଘୋଷିତ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥଳୀ। ଯୁବ ପିଢ଼ିର ଦୋକାନୀମାନଙ୍କ ଯୋଗୁଁ ଏଠାକାର ମହିଳା ସାକ୍ଷରତା ହାର ବଦଳିଛି (୨୦୦୧ରେ ପ୍ରାୟ ୪୨ ପ୍ରତିଶତରୁ ୨୦୧୧ରେ ୫୬ ପ୍ରତିଶତ) । ତା ସହିତ, ପୁରୁଣା ଦୋକାନୀମାନେ କହନ୍ତି ଯେ ଆର୍ଥିକ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା କାରଣରୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ମହିଳା ବଜାରକୁ ଆସିଲେ । କେତେକ ରୋଜଗାର ପାଇଁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ଆସିଲେ ତ ଆଉ କେତେକ ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ଦୋକାନୀମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୁପ୍ରେରିତ ହୋଇ ଆସିଲେ। ସେମାନେ କହନ୍ତି, କାର୍ଗିଲ୍ ଏବେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଛି ।
ଏହିଚିତ୍ର ନିବନ୍ଧ ପାଇଁ ମୁଁ ଯେତେବେଳେ କମାଣ୍ଡର ମାର୍କେଟ୍ରେ ପହଞ୍ଚିଲି, କେତେକ ମହିଳା କ୍ୟାମେରାରୁ ଦୂରେଇ ରହିଲେ, କେତେକ ସେମାନଙ୍କର ଫଟୋ ପ୍ରକାଶ ପାଉ ବୋଲି ଚାହୁଁ ନ ଥିଲେ ଏବଂ ଆଉ କେତେକ ସେମାନଙ୍କର ପୂରା ନାଁ ପ୍ରକାଶ କରିବାକୁ ଚାହୁଁ ନ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶ ନିଜ ନିଜର ଅନୁଭୂତି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାରେ ଆନନ୍ଦ ଓ ଗୌରବ ଅନୁଭବ କରୁଥିଲେ ।
ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍