ଏକ ଆଶାର କିରଣ ଲାଗି ସରନ୍ୟାଙ୍କର ସନ୍ଧାନ

ବର୍ତ୍ତମାନ ସକାଳ ୬ଟା ବାଜିଛି ଏବଂ ସରନ୍ୟା ବାଲାରମଣ ଗୁମ୍ମିଦିପୁଣ୍ଡିରେ ଥିବା ନିଜ ଘର ଛାଡୁଛନ୍ତି । ଚେନ୍ନାଇ ନିକଟସ୍ଥ ତିରୁବଲ୍ଲୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଏହି ଛୋଟ ସହରରେ ଥିବା ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ସେ ତାଙ୍କର ୩ ପିଲାଙ୍କ ସହିତ ଏକ ଲୋକାଲ୍ ଟ୍ରେନ୍ ଚଢ଼ନ୍ତି । ପ୍ରାୟ ୨ ଘଣ୍ଟା ପରେ ସେ ୪୦ କିମି ଦୂରରେ ଥିବା ଚେନ୍ନାଇ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଷ୍ଟେସନରେ ପହଞ୍ଚନ୍ତି । ସ୍କୁଲରେ ପହଞ୍ଚିବା ଲାଗି ଏଠାରୁ ମା’ ଓ ତାଙ୍କର ପିଲାମାନେ ଲୋକାଲ୍ ଟ୍ରେନରେ ଆଉ ୧୦-୧୨ କିମି ଯାତ୍ରା କରନ୍ତି ।

ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ୪ଟା ସମୟରେ ଏହି ଯାତ୍ରା ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ୭ଟା ବାଜିଛି । ଏହି ସମୟ ବେଳକୁ ସେମାନେ ଘରେ ପହଞ୍ଚି ଯାଆନ୍ତି ।

ଘରୁ ସ୍କୁଲ ଏବଂ ସେଠାରୁ ପୁଣି ଫେରିବାର ଏହି ୧୦୦ କିମିରୁ ଅଧିକ ଯାତ୍ରା ସପ୍ତାହରେ ୫ ଥର କରାଯାଇଥାଏ । ଏହା ସରନ୍ୟାଙ୍କ ଲାଗି ଏକ ଉପଲବ୍ଧି, ଯେପରିକି ସେ କହନ୍ତି: ‘‘ଏହା ପୂର୍ବରୁ [ତାଙ୍କ ବାହାଘର ଆଗରୁ], କେଉଁଠାରେ ବସ୍ ବା ଟ୍ରେନ୍ ଚଢ଼ିବାକୁ ହୋଇଥାଏ ତାହା ମୁଁ ଜାଣିନଥିଲି। କିମ୍ବା କେଉଁଠାରେ ଓହ୍ଲାଇବାର ଅଛି ତାହା ଜାଣିନଥିଲି ।’’

ସରନ୍ୟାଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ ତାଙ୍କର ୩ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି ଯେଉଁମାନେ କି ସମସ୍ତେ ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଭାବେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ପ୍ରଥମ ଥର ଲାଗି ସେମାନେ ଯେତେବେଳେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ ସେତେବେଳେ ଜଣେ ମାମି (ବୁଢୀ ଲୋକ) ତାଙ୍କୁ ରାସ୍ତା ଦେଖାଇବା ଲାଗି ତାଙ୍କ ସହ ସାଙ୍ଗରେ ଆସିଥିଲେ ବୋଲି ସେ କହିଲେ । ନିଜର ପିଲାଙ୍କ ସହ ଯାତ୍ରାକୁ ମନେ ପକାଇ ସେ କହିଲେ, ‘‘ପରଦିନ ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ପୁଣି ତାଙ୍କୁ ମୋ ସହିତ ଆସିବାକୁ କହିଲି, ସେ ତାଙ୍କର କାମ ଥିବା କଥା କହିଲେ । ମୁଁ କାନ୍ଦିଲି, ଯାତ୍ରା କରିବାରେ ସଂଘର୍ଷର ସାମ୍ନା କଲି।’’

ତାଙ୍କର ୩ ପିଲା ଏକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଶିକ୍ଷା ପାଆନ୍ତୁ ବୋଲି ସେ ଦୃଢ ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଘର ପାଖରେ ଦୃଷ୍ଟିହୀନଙ୍କ ଲାଗି କୌଣସି ସ୍କୁଲ ନଥିଲା । ସେ ମନେ ପକାଇଲେ, ‘‘ଆମ ଘର ପାଖରେ ଏକ ବଡ଼ [ଘରୋଇ] ସ୍କୁଲ ରହିଛି । ମୁଁ ସେହି ସ୍କୁଲକୁ ଗଲି ଏବଂ ସେମାନେ ମୋ ପିଲାଙ୍କୁ ନେଇପାରିବେ କି ବୋଲି ସେମାନଙ୍କୁ ପଚାରିଲି । ସେମାନ ମୋତେ କହିଲେ ଯେ ଯଦି ସେମାନେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନେବେ, ଅନ୍ୟ ପିଲାମାନେ ହୁଏତ ସେମାନଙ୍କ ଆଖିକୁ ଏକ ପେନସିଲ୍ କିମ୍ବା ଧାରୁଆ ଜିନିଷରେ ଆଘାତ କରି ପାରନ୍ତି, ଏବଂ ସେଥିଲାଗି ସେମାନଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।’’

ସରନ୍ୟା ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କର ପରାମର୍ଶକୁ ଗ୍ରହଣ କଲେ ଏବଂ ଦୃଷ୍ଟିହୀନଙ୍କ ଲାଗି ଏକ ସ୍କୁଲ ସନ୍ଧାନରେ ବାହାରିଲେ । ଚେନ୍ନାଇରେ ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି କେବଳ ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ସରକାରୀ ପରିଚାଳିତ ସ୍କୁଲ ରହିଛି । ଏହା ତାଙ୍କ ଘରଠାରୁ ୪୦ କିମି ଦୂର ପୁନମଲ୍ଲୀ (ପୁନମଲ୍ଲେ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ)ରେ ଅବସ୍ଥିତ। ଏହା ବଦଳରେ ତାଙ୍କର ପଡ଼ୋଶୀମାନେ ସହରରେ ଥିବା ଘରୋଇ ସ୍କୁଲରେ ତାଙ୍କ ପିଲାଙ୍କ ନାମ ଲେଖାଇବାକୁ ତାଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଲେ; ସେ ସେହି ସବୁ ସ୍କୁଲ ଦେଖିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ।

ସେହି ସବୁ ଦିନକୁ ମନେ ପକାଇ ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୁଁ କେଉଁଠାକୁ ଯିବି ତାହା ଜାଣିନଥିଲି ।’’ ‘‘ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ଘରେ ବହୁତ ସମୟ କାଟିଥିବା’’ ଯୁବତୀଜଣକ ଏବେ ସ୍କୁଲ ଖୋଜୁଥିଲା । ସେ ଆହୁରି ଯୋଗ କଲେ, ‘‘ଏପରିକି ବିବାହ ପରେ ବି ମୁଁ କିଭଳି ଏକୁଟିଆ ଯାତ୍ରା କରିବାକୁ ହୁଏ ତାହା ଜାଣିନଥିଲି।’’

ଦକ୍ଷିଣ ଚେନ୍ନାଇର ଏକ ଅଞ୍ଚଳ ଆଦ୍ୟାରରେ ସରନ୍ୟା ବଧିର ଓ ଅନ୍ଧଙ୍କ ଲାଗି ସେଣ୍ଟ. ଲୁଇସ୍ ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟର ସନ୍ଧାନ ପାଇଲେ;  ସେ ତାଙ୍କର ଦୁଇ ପୁଅଙ୍କୁ ଏଠାରେ ଭର୍ତ୍ତି କଲେ । ପରେ ସେ ନିକଟରେ ଜି.ଏନ୍ . ଚେଟ୍ଟି ରୋଡରେ ଥିବା ଲିଟିଲ ଫ୍ଲାୱାର କନଭେଣ୍ଟ ହାୟର ସେକେଣ୍ଡାରୀ ସ୍କୁଲରେ ତାଙ୍କ ଝିଅଙ୍କର ନାମ ଲେଖାଇବେ । ବର୍ତ୍ତମାନ ତାଙ୍କର ବଡ ପୁଅ ଏମ୍ ମେଶକ ଅଷ୍ଟମ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢୁଛନ୍ତି, ଦ୍ୱ ିତୀୟ ପୁଅ ଏମ୍ ମନାସେ ଷଷ୍ଠରେ ଏବଂ ସବା ସାନ ଏମ୍ ଲେବାନା ତୃତୀୟରେ ପଢୁଛନ୍ତି ।

କିନ୍ତୁ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍କୁଲରେ ରଖିବାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଲମ୍ବା ଟ୍ରେନ୍ ଯାତ୍ରା ଯାହାକି କ୍ଲାନ୍ତିକର, ଚାପଯୁକ୍ତ ଏବଂ ପ୍ରାୟତଃ ଯନ୍ତ୍ରଣାଦାୟକ। ରାସ୍ତାରେ ଚେନ୍ନାଇ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଷ୍ଟେସନରେ ବଡ଼ ପୁଅକୁ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ବାତ ମାରିଥାଏ। ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୁଁ ଜାଣେନାହିଁ ତା’ ସହ କ’ଣ ହେବ…ତାକୁ ବାତ ମାରିବ । ମୁଁ ତାକୁ ମୋ କୋଳରେ ଧରିବି ଯେପରିକି ତାକୁ କେହି ଦେଖି ନ ପାରିବେ। କିଛି ସମୟ ପରେ ମୁଁ ତାକୁ ନେଇଯିବି ।’’

ତାଙ୍କ ପିଲାଙ୍କ ଲାଗି ଆବାସିକ ସ୍କୁଲ ଶିକ୍ଷା ଏକ ବିକଳ୍ପ ନଥିଲା । ତାଙ୍କ ବଡ ପୁଅ ଉପରେ ସବୁବେଳେ କଡା ନଜର ରଖିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେ କହିଲେ ଏବଂ ଯୋଗ କଲେ, ‘‘ତାକୁ ଦିନକୁ ୩-୪ ଥର ବାତ [ଏପିଲେପ୍ଟିକ ସିଜର] ମାରିଥାଏ । ମୁଁ ସେଠାରେ ନଥିଲେ ମୋର ଦ୍ୱିତୀୟ ପିଲା ଖାଏ ନାହିଁ ।’’

ସରନ୍ୟାଙ୍କୁ ୧୭ ବର୍ଷ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ସେ ତାଙ୍କ ମାମୁଁ ମୁଥୁଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ। ତାମିଲନାଡୁରେ ପଛୁଆ ବର୍ଗ(ବିସି) ଭାବେ ସୂଚୀବଦ୍ଧ ରେଡ୍ଡି ସଂପ୍ରଦାୟରେ ରକ୍ତ ସଂପର୍କୀୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିବାହ ଖୁବ୍ ସାଧାରଣ । ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୋ ବାପା ପାରିବାରିକ ବନ୍ଧନକୁ ଭାଙ୍ଗିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ ମୋତେ ମୋର ମାମା[ମାମୁଁ]ଙ୍କ ସହ ବିବାହ କରାଇ ଦେଲେ ।’’ ‘‘ମୁଁ ଏକ ଯୌଥ ପରିବାରରେ ରହିଲି । ମୋର ୪ ଜଣ ଥାଇ ମାମାନ୍ [ ମାମୁଁ] ଅଛନ୍ତି, ମୋର ସ୍ୱ ାମୀ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ସବା ସାନ ଥିଲେ ।’’

ତାଙ୍କୁ ୨୫ ବର୍ଷ ହେବାବେଳକୁ ସରନ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଭାବେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିବା ୩ଟି ପିଲାଙ୍କର ମା’ ହୋଇସାରିଥିଲେ । ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୁଁ ମୋର ପ୍ରଥମ ପୁଅକୁ ଜନ୍ମ ଦେବାଯାଏ ପିଲାମାନେ ସେଭଳି [ଦୃଷ୍ଟିହୀନ] ହୋଇ ଜନ୍ମ ହୋଇପାରନ୍ତି ବୋଲି ଜାଣିନଥିଲି । ତା’ର ଜନ୍ମ ବେଳକୁ ମୋତେ ୧୭ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା । ତା’ର ଆଖି ଏକ କଣ୍ଢେଇର ଆଖି ଭଳି ଲାଗୁଥିଲା । ମୁଁ କେବଳ ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କୁ ହିଁ ସେଭଳି ଦେଖିଥିଲି।’’

ଦ୍ୱିତୀୟ ପୁଅର ଜନ୍ମ ସମୟରେ ତାଙ୍କୁ ୨୧ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା । ସରନ୍ୟା କହିଲେ, ‘‘ମୁଁ ଭାବିଲି ଅତି କମ୍‌ରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ପିଲାଟି ସାମାନ୍ୟ ଭାବେ ଜନ୍ମ ହେବ, କିନ୍ତୁ ୫ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ପିଲା ବି ଦୃଷ୍ଟିହୀନ ଥିବା କଥା ବୁଝିପାରିଲି ।’’ ଦ୍ୱିତୀୟ ପିଲାକୁ ୨ ବର୍ଷ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ସରନ୍ୟାଙ୍କର ସ୍ୱା ମୀ ଏକ ଦୁର୍ଘଟଣାର ଶିକାର ହେଲେ ଏବଂ କୋମାକୁ ପଳାଇଲେ। ଯେତେବେଳେ ସେ ଭଲ ହୋଇଗଲେ ସେତେବେଳେ ସରନ୍ୟାଙ୍କର ବାପା ତାଙ୍କୁ ଟ୍ରକ ଲାଗି ଏକ ଛୋଟ ମରାମତି ଦୋକାନ ଖୋଲିବାକୁ ସହାୟତା କଲେ।

ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କର ଦୁର୍ଘଟଣାର ୨ ବର୍ଷ ପରେ ସରନ୍ୟା ଏକ ଝିଅକୁ ଜନ୍ମ ଦେଲେ । ସେ କହିଲେ, ‘‘ଆମେ ଭାବିଲୁ ସେ ସୁସ୍ଥ ହୋଇପାରେ…’’, ଏବଂ ଯୋଗକଲେ  ‘‘ଲୋକମାନେ ମୋତେ କହିଲେ ଯେ ସମସ୍ତ ୩ ପିଲା ଏଭଳି ଜନ୍ମ ହେବାର କାରଣ ହେଉଛି  ମୁଁ ଜଣେ ରକ୍ତ ସଂପର୍କୀୟଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲି । ମୁଁ ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଜାଣିଥାନ୍ତି ଭଲା।’’

ସେମାନଙ୍କର ବଡ଼ ପୁଅ ଏକ ସ୍ନାୟବିକ ରୋଗରେ ପୀଡିତ ଏବଂ ସେମାନେ ତାର ମେଡିକାଲ ଖର୍ଚ୍ଚ ବାବଦରେ ମାସକୁ ୧୫୦୦ ଟଙ୍କା ଯାଏ ବ୍ୟୟ କରିଥାନ୍ତି । ପୁଣି ଉଭୟ ପୁଅଙ୍କ ସ୍କୁଲ ଫି’ ବାବଦରେ ବାର୍ଷିକ ୮୦୦୦ ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥାଏ; ତାଙ୍କ ଝିଅଙ୍କ ସ୍କୁଲ କୌଣସି ଫି’ ନିଏନାହିଁ । ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୋ ସ୍ୱାମୀ ଆମର ଦେଖାଶୁଣା କରୁଥିଲେ । ସେ ଦିନକୁ ୫୦୦ କିମ୍ବା ୬୦୦ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରୁଥିଲେ।’’

ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ୨୦୨୧ରେ ଏକ ହୃଦଘାତରେ ଚାଲିଗଲେ, ସରନ୍ୟା ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଥିବା ତାଙ୍କର ବାପା ମା’ଙ୍କ ଘରକୁ ପଳାଇଗଲେ । ସେ କହିଲେ, ‘‘ବର୍ତ୍ତମାନ ମୋ’ ବାପା ମା’ ମୋର ଏକମାତ୍ର ସାହାରା । ମୋତେ ଏହା [ପିଲାମାନଙ୍କର ଦେଖାଶୁଣା] ଏକୁଟିଆ ହିଁ କରିବାକୁ ହେବ । ମୁଁ ହସିବା ଭୁଲି ଯାଇଛି ।’’

ସରନ୍ୟାଙ୍କର ବାପା ଏକ ପାୱାରଲୁମ୍ କାରଖାନାରେ କାମ କରନ୍ତି ଏବଂ ଯେଉଁ ଥର ପୂରା ମାସ କାମ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତି ସେଥର ମାସକୁ ୧୫,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପାଆନ୍ତି ।  ତାଙ୍କ ମା’ ଶାରିରୀକ ଭାବେ ଦିବ୍ୟାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ପ୍ରତି ମାସରେ ମିଳୁଥିବା ୧୦୦୦ ଟଙ୍କାର ଭତ୍ତା ପାଇଥାନ୍ତି । ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୋ ବାପା ବୁଢା ହେଉଛନ୍ତି । ସେ ସମସ୍ତ ୩୦ ଦିନ କାମକୁ  ଯାଇପାରିବେ ନାହିଁ ଏବଂ ତେଣୁ ସେ ଆମର ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଲାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । ମୋତେ ସବୁ ସମୟରେ  ପିଲାଙ୍କ ସହ ରହିବାକୁ ହୋଇଥାଏ, ମୋତେ ଏକ ଚାକିରି ମିଳୁନାହିଁ ।’’ ଏକ ସ୍ଥିର ସରକାରୀ ଚାକିରିରୁ ସହାୟତା ମିଳିପାରନ୍ତା ଏବଂ ସେ ପିଟିସନ୍ ଦାଖଲ କରିଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ କିଛି ହୋଇନାହିଁ ।

ନିଜ ସମସ୍ୟାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ଲାଗି ତାଙ୍କୁ ପ୍ରତିଦିନ ସଂଘର୍ଷ କରିବାକୁ ପଡୁଥିବାରୁ ସରନ୍ୟାଙ୍କ ମନରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟାର ବିଚାର ଆସିଥାଏ । ସେ କହିଲେ, ‘‘ମୋ ଝିଅ ହିଁ ମୋତେ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିଛି । ସେ ମୋତେ କହେ, ‘ଆମ ବାପା ଆମକୁ ଛାଡ଼ି ଚାଲିଗଲେ । ଆମେ ଅତି କମ୍‌ରେ କିଛି ବର୍ଷ ବଞ୍ଚିବା ଏବଂ ତା’ ପରେ ଚାଲିଯିବା’।’’