“ସ୍କୁଲ ପୁଣି କେବେ ଖୋଲିବ ଅମ୍ମି?”, ପଚାରେ ମୁନ୍ନି। ସହାରା ଝୋଟକୁ ପତଳା କରିବା କାମର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥାଏ। ତା’ ପାଖରେ ଥିବା ୧୦ ଡିସିମିଲ ଜାଗାରେ ଏବେ କାମରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିବା ସମୟ। ମୁନ୍ନିୟା ପ୍ରଶ୍ନର ଜବାବ ଦେବାକୁ ତା’ ପାଖରେ ବେଳ ନାହିଁ।

“ସ୍କୁଲ କାହିଁକି ଖୋଲୁ ନାହିଁ?” – କୁନି ଝିଅଟି ଏଇ ପ୍ରଶ୍ନକୁ ବାରମ୍ବାର ପଚାରି ଚାଲିଥାଏ। ଏଥର ସହାରା ଅଟକିଲା ଓ ସ୍ଵରର ନିରାଶାକୁ ଯଥାସମ୍ଭବ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ମୁନ୍ନି ଆଡକୁ ବୁଲିପଡ଼ି କହିଲା, “ଦେଖିସ ନା କି ଗ୍ରମ? (ଦେଖି ପାରୁନୁ କି କେତେ ଗରମ ହଉଚି?) ଆଠ ମାସ ହେଲା ବର୍ଷା ହେଇନି”।

“ତା’ ହେଲେ ସେମାନେ କାହିଁକି ଏସି ଲଗେଇ ଦଉ ନାହାନ୍ତି?”, ମୁନ୍ନିୟାର ନିର୍ଦ୍ଦୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଯେମିତି ସରିବାର ନାହିଁ।

“ସରକାରଙ୍କ ପାଖେ ଟଙ୍କା ନାହିଁ”, ସହାରା ଧୈର୍ଯ୍ୟ ହରାଉ ଥିଲା।

“ତା’ହେଲେ ବୋରୋଲୋକଙ୍କ (ବଡଲୋକଙ୍କ) ଇଂଲିଶ ମିଡିୟମ ସ୍କୁଲରେ ଏତେ ଏସି କେମିତି ଲାଗିଛି?”

ଅପରାହ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସହାରା କଠିନ ପରିଶ୍ରମ ଆଉ ନୀରବତା ଭିତରେ ବୁଡ଼ି ରହେ। ତାକୁ ଆଜି କାମ ଅଧାରେ ଛାଡ଼ି ମୁନ୍ନିୟାକୁ ଧରି ଘରକୁ ଶୀଘ୍ର ଫେରିବାକୁ ହେବ। ଆଜି ମତଦାନ ଦିବସ। ମୁନ୍ନିୟାକୁ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି ପ୍ରାଥମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଖୋଲିଥିବା ମତଦାନ କେନ୍ଦ୍ର ଆଡ଼େ ନିଜ ଭୋଟ ଦେବାକୁ ସହାରା ଧାଇଁଥିଲା।

“ଆମେ କାହିଁକି ଭୋଟ ଦେବା ଅମ୍ମି?”, ମୁନ୍ନିୟାର କଥା ଆଜି ବନ୍ଦ ହଉନି। ଅନ୍ତତଃ ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ ବିଷୟ ବଦଳି ଯାଇଥିବାରୁ ସହାରା ଟିକିଏ ଆଶ୍ଵସ୍ତ ହେଲା, କିନ୍ତୁ ଝିଅ ସାଙ୍ଗେ କଥା ହେବାକୁ ତା’ର ଆଉ ବଳ ନଥିଲା।

“ଦିନେ ମୁଁ ଟିଭିରେ ଶୁଣିଥିଲି। ଜଣେ ବଡ଼ ନେତା କହୁଥିଲେ ଯେ ସେମାନଙ୍କର ମୁସଲିମ ଭୋଟ ଦରକାର ନାହିଁ। ଅମ୍ମି, ଆମେ ତ ମୁସଲିମ। ତେଣୁ, ଆମେ ଭୋଟ କାହିଁକି ଦେବା?”

ବାଟ ଚାଲିଲା ବେଳେ ସହାରା ଟିକେ ଅଟକି ଟିକି ଝିଅଟିକୁ ଚାହିଁଲା। ସେହି ଶୀତଳ ଦୃଷ୍ଟିର ଅର୍ଥ କ'ଣ ମୁନ୍ନିୟା ଜାଣେ। ସେ ଚୁପ ରହିଲା।

ଶୁଣନ୍ତୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଣ୍ଡ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ମୌମିତା ଆଲମଙ୍କ କବିତାର ଆବୃତ୍ତି

Indian Election

1. Freebies

Election days make our poverty bare –
Laxmi Bhandar for Muniyaa's mother
Cycle for Muniyya's father.
Free dresses for Muniyya in school.

What does Muniyaa need?
The manifestos never know.

The dilapidated school buildings
now shelter goats.
Rats run amok
on the scaffoldings of factory floors.
Leaders give freebies.
and gobble up our jobs.

2. Language

The leaders play scrabble on the election board.
Time runs fast.
They have a winning concoction at last:
Language sliced into little pieces,
marinated in hatred,
served on platters glazed
for television viewers
and WhatsApp chatters

3. God-crazy

( Hum e vote dijiye
Hum mandir banayenge
Vote for us
We will build Temples)

I see the gods winning…
gods of a certain religion
partisan gods
gods that live in their houses
gods that don't visit our homes
or roam our streets.
Gods that don't know hunger
or inflation or what it means
to want our daughters’ education.

Don't blame me now
for being blasphemous
or an atheist.
I see all the leaders fighting
this battle over gods –
talking to priests not people.
They visit the temples
not worshiping shanties.

They fight over gods –
their gods versus our gods!
Tomorrow, it will be gods’ victory.
Oh, inflation, starvation, poverty!
Oh, democracy!

ଭାରତୀୟ ନିର୍ବାଚନ

୧. ମାଗଣା ଜିନିଷ

ଆମ ଦୈନ୍ୟକୁ ନିର୍ବାଚନ ସମୟ ମୁକୁଳା କରିଦିଏ –
ମୁନ୍ନିୟାର ମା’ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଭଣ୍ଡାର,
ମୁନ୍ନିୟାର ବାପା ପାଇଁ ବାଇସାଇକେଲ,
ମାଗଣା ପୋଷାକ ମୁନ୍ନିୟାର ସ୍କୁଲରେ ମିଳିଥାଏ।

ମୁନ୍ନିୟା ପ୍ରକୃତରେ କ’ଣ ଚାହେଁ?
କୌଣସି ବି ଇସ୍ତାହାରରେ ତାହାର ଉଲ୍ଲେଖ ନଥାଏ!

ଭଙ୍ଗାରୁଜା ସ୍କୁଲ ଘର
ଏବେ ଛେଳିଙ୍କ ବାସସ୍ଥଳ।
ଡିଆଁକୁଦା ମାରନ୍ତି ମୂଷାମାନେ
କାରଖାନା ଚଟାଣରେ ଲାଗିଥିବା ମଞ୍ଚାଗୁଡ଼ିକରେ।
ନେତାମାନେ ଦିଅନ୍ତି ମାଗଣା ଜିନିଷ
ଓ ହଡପ କରି ଦିଅନ୍ତି ଚାକିରି ଆମର।

୨. ଭାଷା

ନିର୍ବାଚନର ପଶାପାଲିରେ ନେତାଏ ହୁଅନ୍ତି ଟଣାଟଣି।
ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଗଡ଼ିଯାଏ ସମୟ।
ଶେଷକୁ ସେମାନଙ୍କର ଗୋଳାମିଶା ଜିତାପଟ ହୁଏ:
ଭାଷାକୁ କାଟି ଟିକିଟିକି ଖଣ୍ଡ କରି ଦିଆଯାଏ,
ଘୃଣାରେ ପାଗ କରାଯାଏ,
ଚିକ୍କଣ ଥାଳିରେ ପରଷି ଦିଆଯାଏ
ଟେଲିଭିଜନ ଦେଖାଣାହାରୀ
ଓ ହ୍ୱାଟ୍ସଆପର କୋଳାହଳକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ।

୩. ଠାକୁର-ତନ୍ତ୍ର

(ଆମକୁ ଭୋଟ ଦିଅ
ଆମେ ବନେଇବୁ ମନ୍ଦିର)

ଦିଶି ଯାଉଛି ଠାକୁରମାନେ ଜିତି ଯାଉଛନ୍ତି
ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଧର୍ମର ଠାକୁର ସେମାନେ
ପକ୍ଷପାତି ଠାକୁର
ଯେଉଁ ଠାକୁର ରହନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ଘରେ
ଯେଉଁ ଠାକୁର ଆସନ୍ତି ନାହିଁ ଆମ ଘରକୁ
କିମ୍ବା ବୁଲନ୍ତି ନାହିଁ ଆମ ରାସ୍ତାରେ।
ସେଇ ଠାକୁରମାନେ ଜାଣନ୍ତି ନାହିଁ ଭୋକ କ’ଣ
ଅଥବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି କ’ଣ କିମ୍ବା ଜାଣନ୍ତିନି
ଆମ ଝିଅର ପାଠ ପଢିବାର ଅର୍ଥ!

ମୋତେ ଏବେ କରନାହିଁ ନିନ୍ଦା
ଧର୍ମଦ୍ରୋହୀ ନତୁବା ନାସ୍ତିକ
ହୋଇଯାଇଛି ବୋଲି।
ମୁଁ ଯାହା ଦେଖୁଛି କେବଳ ଠାକୁରଙ୍କୁ ନେଇ
ସବୁ ନେତା ଲଢ଼େଇରେ ବ୍ୟସ୍ତ –
କଥା ହେଉଛନ୍ତି, ଲୋକଙ୍କ ସହିତ ନୁହେଁ
ପୂଜକଙ୍କ ସହ ଖାଲି।
ସେମାନେ ବୁଲୁଛନ୍ତି ମନ୍ଦିର
ପୂଜା କରିବାକୁ, ବସ୍ତିର ଜୀବନକୁ ନୁହେଁ।

ସେମାନେ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଘେନି କରନ୍ତି ଲଢ଼େଇ
ତାଙ୍କ ଠାକୁର ବନାମ ଆମର ଠାକୁର!
ଆସନ୍ତାକାଲି ହେବ ଠାକୁରଙ୍କ ଜୟ।
ହେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ହେ ଭୋକ ଓ ଅଭାବ!
ହେ ଗଣତନ୍ତ୍ର, କେଉଁ ଆଡ଼େ ଅଛି ତାଙ୍କ ଲୟ!?


ଓଡ଼ିଆ ଭାବାନୁବାଦ: କପିଳାସ ଭୂୟାଁ

Poem and Text : Moumita Alam

মৌমিতা আলম পশ্চিমবঙ্গ-নিবাসী এক কবি। 'দ্য মিউজিংস্ অফ ডার্ক' এবং 'পোয়েমস্ অ্যাট ডেব্রেক' নামে তাঁর দুটি কাব্যগ্রন্থ প্রকাশিত হয়েছে। তাঁর লেখা তর্জমাও হয়েছে তামিল ও তেলুগু ভাষায়।

Other stories by Moumita Alam
Illustration : Antara Raman

বেঙ্গালুরুর সৃষ্টি ইন্সটিটিউট অফ আর্ট, ডিজাইন অ্যান্ড টেকনোলজির স্নাতক অন্তরা রামন একজন অঙ্কনশিল্পী এবং ওয়েবসাইট ডিজাইনার। সামাজিক প্রকরণ ও পৌরাণিকীতে উৎসাহী অন্তরা বিশ্বাস করেন যে শিল্প ও দৃশ্যকল্পের দুনিয়া আদতে মিথোজীবী।

Other stories by Antara Raman
Editor : Pratishtha Pandya

কবি এবং অনুবাদক প্রতিষ্ঠা পান্ডিয়া গুজরাতি ও ইংরেজি ভাষায় লেখালেখি করেন। বর্তমানে তিনি লেখক এবং অনুবাদক হিসেবে পারি-র সঙ্গে যুক্ত।

Other stories by Pratishtha Pandya
Translator : Kapilas Bhuyan

Kapilas Bhuyan is a senior journalist, writer and filmmaker. He has won the President's National Film Award Silver Lotus (2006), and international accolades like Best Short Film Award at Festival du Cinema de Paris and Jury's Special Mention at New York Short Film Festival (2004).

Other stories by Kapilas Bhuyan