“जदि रउआ कूड़ा फइलावत बानी, त हम कइसे ‘कचरा वाली’ हो गइनी? असलियत त ई बा कि हमनिए के दम से ई शहर साफ-सुथरा बा. कहीं इहंवा के लोगवे त ‘कचरावाला’ नइखे? पुणे में कूड़ा बीने वाली सुमन मोरे पूछली.

सुमन, कागद काच पत्र काश्तकारी पंचायत 1933 के तहत संगठित 800 मूल कूड़ा बीने वाला में से एगो हई. कूड़ा बीने के काम करे वाला मेहरारू लोग के गिनती बहुते जादे हो गइल बा. ऊ लोग पुणे नगर निगम (पीएमसी) से आधिकारिक पहचान पत्र के मांग कइले रहे. पहचान पत्र से ओह लोग के काम के औपचारिक रूप से महत्व मिलेला. ई साल 1996 में जारी कइल गइल.

मेहरारू लोग अब कूड़ा बीने, उठावे के काम पीएमसी संगे मिलके करेला. ऊ लोग महार आउर मातंग समुदाय से आवेला. एह समुदाय के महाराष्ट्र में अनुसूचित जाति के रूप में पहचानल जाला. सुमन बतइली, “हमनी गील आउर सूख्खल कूड़ा के अलग-अलग करिला. गील कूड़ा के कचरा वाला ट्रक में डालल जाला. सूखल कूड़ा में से हमनी के जे मन करे रखिला आउर बचल कूड़ा के भी ट्रक में लाद देहल जाला. ”

अब मेहरारू लोग के चिंता सता रहल बा कि पीएमसी ओह लोग के काम के निजी कंपनी आउर ठेकेदार के सौंप दीही. बाकिर ऊ लोग आपन हक छोड़े के तइयार नइखे. “हमनी केहू के आपन काम छीने ना देहम,” आशा कांबले कहली.

मोल फिलिम, पुणे के कूड़ा बीने आउर उठावे वाला मेहरारू लोग के आंदोलन के इतिहास, ओहि लोग के आवाज में रउआ सभे के सामने ले के आइल बा.

फिलिम देखीं: मोल

अनुवाद: स्वर्ण कांता

Kavita Carneiro

কবিতা কারনেইরো, পুণে-নিবাসী স্বতন্ত্র চলচ্চিত্র-নির্মাতা। বিগত এক দশক ধরে তিনি তথ্যচিত্রের মাধ্যমে সমাজকে অবহিত করে চলেছেন। তাঁর নির্মিত ফিল্মের মধ্যে আছে রাগবি খেলোয়াড়দের নিয়ে জাফর ও টুডু নামের একটি পূর্ণদৈর্ঘ্যের তথ্যচিত্র। তাঁর সাম্প্রতিকতম ফিল্ম নাম কালেশ্বরমের বিষয়বস্তু বিশ্বের বৃহত্তম লিফ্ট সেচ প্রকল্প।

Other stories by কবিতা কার্নেইরো
Video Editor : Sinchita Maji

সিঞ্চিতা মাজি পিপলস আর্কাইভ অফ রুরাল ইন্ডিয়ার একজন বরিষ্ঠ ভিডিও সম্পাদক। এছাড়াও তিনি একজন স্বতন্ত্র ফটোগ্রাফার এবং তথ্যচিত্র নির্মাতা।

Other stories by সিঞ্চিতা মাজি
Text Editor : Sanviti Iyer

সম্বিতি আইয়ার পিপল্‌স আর্কাইভ অফ রুরাল ইন্ডিয়ার কনটেন্ট কোঅর্ডিনেটর। স্কুলপড়ুয়াদের সঙ্গে কাজ করে তাদের ভারতের গ্রামসমাজ সম্পর্কে তথ্য নথিবদ্ধ করতে তথা নানা বিষয়ে খবর আহরণ করার প্রশিক্ষণেও সহায়কের ভূমিকা পালন করেন তিনি।

Other stories by Sanviti Iyer
Translator : Swarn Kanta

Swarn Kanta is a journalist, editor, tech blogger, content writer, translator, linguist and activist.

Other stories by Swarn Kanta