ଡାଲ୍ ହ୍ରଦର ଘାଟ ସଂ.୧୫ରେ ଗୁଲ୍ଜାର ଅହମଦ୍ ଭଟ୍ ଏକ କାଠ ବେଞ୍ଚ ଉପରେ ଚୁପ୍ଚାପ୍ ବସିଛନ୍ତି । ଶ୍ରୀନଗରର ଅନ୍ୟ ଶିକାରା ଚାଳକଙ୍କ ଭଳି ସେ ମଧ୍ୟ ଅଗଷ୍ଟ ୨ରେ ଜମ୍ମୁ କଶ୍ମୀର ସରକାର ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍ କଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟାକା ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ଜାରି କରିବା ପରେ ଅତି କମ୍ ଗ୍ରାହକ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ଆସୁଥିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । “ତାହା ଆମର ଭବିଷ୍ୟତକୁ ଅନିଶ୍ଚିତତା ମଧ୍ୟକୁ ଠେଲି ଦେଇଛି । ଚଳିତ ବର୍ଷ ମେ ୧୮ରେ ଏତେ ବେଶୀ ପରିମାଣରେ ବୁକିଂ ହେବା [ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରାଯାଉଥିବା] ମୁଁ ଆଗରୁ କେବେ ଦେଖିନିଥିଲି,” ବୋଲି ୩୨ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଗୁଲ୍ଜାର କହନ୍ତି ।
ଅକ୍ଟୋବର ୧୦ରେ ସରକାର ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ଉଠେଇ ଦେବା ପରେ ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଶିକାରା ରେ ବସି ବୁଲିବା ପାଇଁ ଆସିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଧିକାଂଶଙ୍କୁ ଟ୍ରାଭେଲ୍ ଏଜେଣ୍ଟମାନେ ଆଣିଛନ୍ତି ଓ ସେମାନେ ଅତ୍ୟଧିକ ମୂଲଚାଲ କରୁଛନ୍ତି । “ଗ୍ରାହକମାନେ ସିଧାସଳଖ ଆମ ପାଖକୁ ଆସିଲେ ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ଶିକାରାରେ ବସେଇ ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟା ବୁଲାଇବା ପାଇଁ ୬୦୦ଟଙ୍କା [ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ ମୂଲ୍ୟ] ଦାବି କରିଥାଉ। କିନ୍ତୁ ସେହି ସମାନ ସମୟ ପାଇଁ ଏଜେଣ୍ଟ ଆମକୁ କେବଳ ୨୫୦ଟଙ୍କା ଦେଇଥାଏ । ଏହି ସମୟରେ ଆମେମାନେ ତାଙ୍କୁ ମନା ମଧ୍ୟ କରିପାରିବୁନି,” ବୋଲି ୪୨ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ମେହେରାଜ-ଉଦ୍-ଦିନ୍ ପାକ୍ତୋ କହନ୍ତି ଯିଏ ଏବେ ବି ନଭେମ୍ବରର ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହିଛନ୍ତି, ଏହି ହିମକାକର ଶୀତରେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜ ପରିବାରର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି ଆଶାବାଦୀ ଅଛନ୍ତି ।
ସାଧାରଣତଃ ନୌକା ମାଲିକମାନେ ଶିକାରା ଚଲେଇଥାନ୍ତି ବା ଏହାକୁ ଜଣେ ଚାଳକକୁ ଭଡାରେ ଦେଇଦିଅନ୍ତି, ଗୋଟିଏ ଋତୁ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୩୦,୦୦୦ଟଙ୍କା ବିନିମୟରେ । ଛଅ ମାସର ଏହି ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଋତୁରେ ଜଣେ ଚାଳକ ୨ଲକ୍ଷ ରୁ ୨.୫ଲକ୍ଷ ରୋଜଗାର କରିବା ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଥାନ୍ତି । ଭଡା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଖର୍ଚ୍ଚ ବାବଦକୁ ଅର୍ଥ ଦେଇ ସାରିବା ପରେ, ତାଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରାୟ ୧୮୦,୦୦୦ଟଙ୍କା ବଳକା ରହେ । ସେତିକି ଉପାର୍ଜନରେ ୧୨ମାସ ଚଳିବାକୁ ହେବ – ଅର୍ଥାତ୍ ମାସକୁ ୧୫,୦୦୦ଟଙ୍କା । ଅଫ୍-ସିଜନରେ ଶିକାରାୱାଲାଙ୍କ ପାଖରେ କରିବାକୁ କିଛି କାମ ନଥାଏ ବା ସେମାନେ ଏଣୁତେଣୁ କିଛି କାମ କରନ୍ତି ଓ ବିକ୍ରି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବା ଘରେ ଖାଇବା ପାଇଁ ହ୍ରଦରେ କିଛି ମାଛ ଧରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି ।
ଉପତ୍ୟାକାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଋତୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ମେ ରୁ ଅକ୍ଟୋବର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ । ନଭେମ୍ବର ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହ ବେଳକୁ ଓ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ତୁଷାରପାତ ପରେ ଚଳିତ ବର୍ଷ କଶ୍ମୀରରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ଖୋଜୁଥିବା ଶିକାରାର ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ କମ୍ ରହିବା ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । ଗତ ବର୍ଷ (୨୦୧୮), ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ମାନ୍ଦା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଦେଶ ବିଦେଶରୁ ପ୍ରାୟ ୮.୫ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟଟକ କଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟାକା ବୁଲିବାକୁ ଆସିଥିଲେ । ତେବେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏହି ସଂଖ୍ୟା କେତେ କମିଛି ତାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ସ୍ପଷ୍ଟ ନୁହେଁ ।
ଡାଲ୍ ହ୍ରଦ ସହିତ କଶ୍ମୀରର ବିଭିନ୍ନ ଜଳାଶୟରେ ଅନାୟାଶରେ ବୁଲୁଥିବା ୪,୮୦୦ ଶିକାରାକୁ ଅଗଷ୍ଟ ପରେ ଭାରି କ୍ଷତି ସହିବାକୁ ପଡୁଛି ବୋଲି ଅଲ୍ ଜେ ଏଣ୍ଡ କେ ଟ୍ୟାକ୍ସି ଶିକାରା ଓନର୍ସ ଆସୋସିଏସନ୍ ଓ ଅଲ୍ ଜେ ଏଣ୍ଡ କେ ଶିକାରା ୱାର୍କର୍ସ ଆସୋସିଏସନ୍ର ସଭାପତି ୬୦ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ୱାଲି ମହମ୍ମଦ୍ ଭଟ କହନ୍ତି । ଡାଲ୍ ହ୍ରଦ, ନାଇଜିନ ହ୍ରଦ, ମାନ୍ସବଲ୍ ହ୍ରଦ ଓ ଝେଲମ ନଦୀରେ ଚାଲୁଥିବା ୯୬୦ ହାଉସ୍ବୋଟ୍ର ମାଲିକମାନେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ପରିସ୍ଥିତି ଦେଇ ଗତି କରୁଥିବା କଥା କଶ୍ମୀର ହାଉସ୍ବୋଟ୍ ଓନର୍ସ ଆସୋସିଏସନ୍ର ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ଅବ୍ଦୁଲ ରସିଦ୍ କଲ୍ଲୁ କହନ୍ତି ।
“ଡାଲ୍ ହ୍ରଦରେ [ଯେଉଁଥିରେ ୩୭ଟି ଘାଟ ବା ଛୋଟ ଡକ୍ ରହିଛି] କେବଳ ଶିକାରୱାଲାଙ୍କୁ ୮କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଟଙ୍କାର କ୍ଷତି ସହିବାକୁ ପଡ଼ିଥିବା ଭଟ ଆକଳନ କରି କହନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଶିକାରା କିଣିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ ଋଣ ନେଇଥିବା ସେ କୁହନ୍ତି- ଗୋଟିଏ ନୂଆ ଶିକାରା ର କ୍ରୟ ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧.୫ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ହୋଇଥିବା ବେଳେ ସେମାନେ ଏବେ ତାର କିସ୍ତି ପଇଠ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅସମର୍ଥ ଅଟନ୍ତି । ଭଟ୍ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହନ୍ତି ଯେ ଅନ୍ୟ କେତେଜଣ ଋଣଦାତାଙ୍କ ଚାପ ସହ୍ୟ କରିପାରିଲେ ନାହିଁ ଓ ସେମାନେ ଋଣ ପରିଶୋଧ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ଶିକାରା ବିକ୍ରି କରିଦେଲେ । ଅନେକ ପରିବାରର ଜୀବିକାନିର୍ବାହର ଏକମାତ୍ର ପନ୍ଥା ଶିକାରା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ସରକାରୀ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ନାହିଁ ।
ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍