ମାଜୁଲିରେ ମିସିଂ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତି

୩୪ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଜୁନାଲୀ ରିସଙ୍ଗ ଅପୋଙ୍ଗ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ସିଦ୍ଧହସ୍ତ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି। ‘‘ବେଳେ ବେଳେ ଦିନକୁ ମୁଁ ୩୦ ଲିଟର ଅପୋଙ୍ଗ ତିଆରି କରିପାରେ,’’ ସେ କୁହନ୍ତି । ଅଧିକାଂଶ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ ପ୍ରତି ସପ୍ତାହରେ ଅଳ୍ପ କିଛି ଲିଟର ଅପୋଙ୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାନ୍ତି । ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ହାତରେ କରାଯାଏ।

ଆସାମର ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀରେ ରହିଛି ମାଜୁଲି ଦ୍ୱୀପ। ଏଠାକାର ଏକ ସହର ଗରାମୁରରେ ଜୁନାଲୀଙ୍କ ଘର। ନିଜର ତିନି ବଖୁରିଆ ଘର ଓ ଏହାର ବାଡ଼ିପଟେ ତାଙ୍କର ମଦ ତିଆରି କାରଖାନା ଚାଲିଥାଏ। ବିଶାଳ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀରେ ନିୟମିତ ବନ୍ୟା ଆସିଥାଏ, ନଦୀର ଉଚ୍ଛୁଳା ପାଣିରେ ଜୁନାଲୀଙ୍କ ଘର ପାଖରେ ଏକ ପୁଷ୍କରିଣୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।

ସକାଳ ୬ଟା ବେଳେ ଆମେ ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କ କାମ ଦେଖିବାକୁ ପହଞ୍ଚିଲୁ ପୂର୍ବ ଭାରତର ଏହି ଭାଗରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସେତେବେଳକୁ ପ୍ରାୟ ମୁଣ୍ଡ ଉପରକୁ ଉଠିସାରିଥିଲେ। ମଦ ତିଆରି ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ ଜୁନାଲୀ ନିଜର ବାଡ଼ି ପଟେ କାଠ ଜାଳିବାକୁ ଚୁଲି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରୁଥାନ୍ତି । ତାଙ୍କର ସବୁ ଉପକରଣ ଓ ସରଞ୍ଜାମ ଘର ଭିତରେ ଥୁଆ ହୋଇଛି ।

ଆସାମର ଏକ ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି ସମୁଦାୟ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ମିସିଂ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ପାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଥିବା ଏକ ପାନୀୟ ଅପୋଙ୍ଗ ମଦ ତିଆରି କରିଥାନ୍ତି। ଏହାକୁ ଭୋଜନ ସହିତ ସେବନ କରାଯାଏ। ମିସିଂ ସମୁଦାୟର ଭରତ ଚାଣ୍ଡି କୁହନ୍ତି, ‘‘ଆମ ମିସିଂ ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ, ଯଦି ଅପୋଙ୍ଗ ନାହିଁ ତା’ହେଲେ କୌଣସି ପୂଜା କିମ୍ବା ପର୍ବପର୍ବାଣୀ ପାଳନ କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ।’’ ଚଣ୍ଡି ଗରାମୁର ବଜାରରେ ମାଜୁଲି କିଚେନ୍‌ ନାମକ ଏକ ଘରୋଇ ଶୈଳୀର ଭୋଜନାଳୟ ପରିଚାଳନା କରିଥାନ୍ତି ।

ଚାଉଳ ଓ ଚେରମୂଳିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏହି ହାଲୁକା କ୍ରିମ୍‌ ରଙ୍ଗର ପାନୀୟକୁ ବିଶେଷ କରି ଜୁନାଲୀଙ୍କ ଭଳି ମିସିଂ ସମୁଦାୟର ମହିଳାମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ ଏହାକୁ ନେଇ ଗରାମୁରରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଦୋକାନ ଓ ହୋଟେଲରେ ବିକ୍ରି କରନ୍ତି । ଜୁନାଲୀ ହସି ହସି କୁହନ୍ତି, ‘‘ପୁରୁଷମାନେ ଏହି କାମକୁ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି କାମ ଶାରୀରିକ ଭାବେ କଷ୍ଟକର ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଚେରମୂଳି ଓ ପତ୍ର ସଂଗ୍ରହ କରିବାକୁ ସେମାନେ କ୍ଳାନ୍ତିକର କାମ ବୋଲି ଭାବନ୍ତି ।

ଜୁନାଲୀଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ, ଉର୍ବର ରିସଙ୍ଗ ସେମାନଙ୍କ ଘରଠାରୁ ଚାଲି ଚାଲି ପାଞ୍ଚ ମିନିଟ୍‌ ଦୂର ବଜାର ଅଞ୍ଚଳରେ ଏକ ଦୋକାନ କରିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ୧୯ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ପୁଅ ମୃଦୁ ପାବୋଙ୍ଗ ରିସଙ୍ଗ ଜୋରହାଟରେ ହୋଟେଲ ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ପଢ଼ୁଛନ୍ତି । ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ହେଲେ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ରରେ ଗୋଟିଏ ଘଣ୍ଟା ନୌଯାତ୍ରା କରିବାକୁ ହେବ ।

ଜୁନାଲୀଙ୍କ ଶାଶୁ, ଦୀପ୍ତି ରିସଙ୍ଗ, ତାଙ୍କୁ ଅପୋଙ୍ଗ ତିଆରି କରିବା ଶିଖାଇ ଥିଲେ। ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଅପୋଙ୍ଗ ଅଛି: କେବଳ ଭାତକୁ ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ ଭାବେ ନେଇ ତିଆରି ହେଉଥିବା ମଦକୁ ନଙ୍ଗଜିନ ଅପୋଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ; ଏବଂ ପୋଡ଼ା ଧାନ ନଡ଼ାର ବାସ୍ନା ମିଶ୍ରିତ ପାନୀୟକୁ ପୋରୋ ଅପୋଙ୍ଗ କୁହାଯାଏ। ଗୋଟିଏ ଲିଟର ଅପୋଙ୍ଗ ୧୦୦ ଟଙ୍କାରେ ବିକ୍ରି ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ ଏହାର ଅଧା ଅର୍ଥ ପାଇଥାନ୍ତି ।

ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଏହାର ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିବା ପରେ, ଜୁନାଲୀ ଏବେ ଏହାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ରୁଟିନ୍‌ ଜାଣି ନେଇଛନ୍ତି। ମାଜୁଲି ଜିଲ୍ଲାର କମଲାବାରୀ ବ୍ଲକରେ ଥିବା ତାଙ୍କ ପଡ଼ାରେ ଯେତେବେଳେ ପରୀ ତାଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲା, ସେ ପୋରୋ ଅପୋଙ୍ଗ ତିଆରି କରୁଥିଲେ। ସକାଳ ସାଢ଼େ ୫ଟାରେ ତାଙ୍କ କାମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ। ଘର ପଛ ପଟେ ଏକ ଟିଣ ଚାଦର ଉପରେ ଧାନ ନଡ଼ାରେ ନିଆଁ ଲଗାଇବା ସହିତ ଧୀରେ ଧୀରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ କୁହୁଳାଇ ଥାଆନ୍ତି। ‘‘ଏହା ଜଳିବା ପାଇଁ ୩-୪ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ନେଇଥାଏ,’’ ଭାତ ରାନ୍ଧିବାକୁ ଏଣେତେଣେ ଧାଇଁବା ସମୟରେ ସେ ଆମକୁ କହିଥାନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ ଆହୁରି ଆଗରୁ ସେ କାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥାନ୍ତି, ରାତି ସାରା ଧୀରେ ଧୀରେ ନଡ଼ା ଜାଳିବାକୁ ଛାଡ଼ି ଦିଅନ୍ତି ।

କୁହୁଳୁଥିବା ନଡ଼ା ନିକଟରେ, ଜୁନାଲୀ ଏକ ବଡ଼ କଡ଼େଇରେ ଚୁଲିରେ ପାଣି ବସାଇଥାନ୍ତି । ପାଣି ଫୁଟିବା ପରେ ସେ ଅଳ୍ପ କିଛି କିଛି କରି ତା’ ଭିତରେ ୨୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚାଉଳ ପକେଇଥାଆନ୍ତି । ‘‘ଏହି କାମ କରିବା ବେଳେ ମୋର ସାମାନ୍ୟ ପିଠି ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୁଏ,’’ ସେ ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତି ।

ଦୁଇଟି ସ୍ଥାନରେ ନିଆଁ ଜଳୁଛି ଏବଂ ଜୁନାଲୀ ତରବର ହୋଇ ଏଣେତେଣେ ଦୌଡ଼ୁଛନ୍ତି, ଗୋଟିଏ ପଟେ ଫୁଟୁଥିବା ଭାତ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଉଛନ୍ତି ଏବଂ ଅନ୍ୟପଟେ ଏକ ଲମ୍ବା କାଠ ବାଡ଼ି ଧରି ଜଳୁଥିବା ନଡ଼ାକୁ ଆଡ଼େଇ ଦେଉଛନ୍ତି ଯାହାଫଳରେ ଗରମ ସମାନ ଭାବେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇପାରିବ । ଫୁଟୁଥିବା ୨୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚାଉଳକୁ ଗୋଳେଇବା ସହଜ କାମ ନୁହେଁ ଏବଂ ଜୁନାଲୀ ଏହା କରିବା ସମୟରେ ଶ୍ରମଜନିତ ଶବ୍ଦ ତାଙ୍କ ମୁହଁରୁ ବାହାରି ଆସିଥାଏ। ଏହି ଚାଉଳ ରାସନ ଦୋକାନରୁ କିଣା ହୋଇଥିଲା। ‘‘ଆମେ ମଧ୍ୟ ଧାନ ଚାଷ କରୁ, କିନ୍ତୁ ଆମେ ତା’କୁ ନିଜେ ଖାଇବା ପାଇଁ ରଖିଥାଉ,’’ ସେ କୁହନ୍ତି।

ଭାତ ରାନ୍ଧିବା ପାଇଁ ୩୦ ମିନିଟ୍‌ ସମୟ ଲାଗିବ ଏବଂ ଟିକିଏ ଥଣ୍ଡା ହୋଇଗଲେ, ଜୁନାଲୀ ପୋଡ଼ା ଧାନ ନଡ଼ାର ପାଉଁଶକୁ ସେଥିରେ ମିଶାଇଥାନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସହଜ ଲାଗିପାରେ କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ଫୁଟୁଥିବା ଭାତ ସହିତ ଗରମ ପାଉଁଶକୁ ଫେଣ୍ଟିବା ଓ ମିଶାଇବା କାର୍ଯ୍ୟ ସାମିଲ ରହିଥାଏ। ଏଥିପାଇଁ ସେ ନିଜର ଖାଲି ହାତ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି। ‘‘ଝୁଡ଼ିରେ ଏହା ସହଜରେ ଥଣ୍ଡା ହୋଇଯାଏ। ଗରମ ଥିବା ସମୟରେ ଆମେ ଭାତ ଓ ପାଉଁଶକୁ ମିଶାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ନହେଲେ ଏହା ସହଜରେ ମିଶିବ ନାହିଁ,’’ ଜୁନାଲୀ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ କହିଥାନ୍ତି । ଅତି କଷ୍ଟରେ ସେ ଖାଲି ହାତରେ ସେହି ଗରମ ମିଶ୍ରଣକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଜାରି ରଖିଥାନ୍ତି।

ଫେଣ୍ଟିବା ସମୟରେ, ଜୁନାଲୀ ଅପୋଙ୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଲାଗି ଚେରମୂଳି ମିଶାଇଥାନ୍ତି। ‘‘ଏଥିରେ ଶହେ ପ୍ରକାରର ଚେରମୂଳି ଓ ପତ୍ର ମିଶାହୁଏ,’’ ସେ କୁହନ୍ତି। ତେବେ ଏସବୁ ସମ୍ପର୍କରେ ସୂଚନା ଦେବାକୁ ସେ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି। ରକ୍ତଚାପ କମାଇବା ଏବଂ ହଜମ ଶକ୍ତି ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ମିସିଂ ସମୁଦାୟର ଲୋକମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା କିଛି ପତ୍ର ସେ ଏଥିରେ ମିଶାଇଥାନ୍ତି। ସେ କେବଳ ଏତିକି କଥା ହିଁ କହିଥାନ୍ତି।

ଦିନ ବେଳା, ଜୁନାଲୀ ଗରାମୁରର ଚାରି ପାଖରେ ବୁଲିଥାନ୍ତି ଏବଂ ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ପତ୍ର ଓ ଚେରମୂଳି ସଂଗ୍ରହ କରିଥାନ୍ତି। ‘‘ମୁଁ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଶୁଖାଇଥାଏ ଓ ଏହାପରେ ମୋ ମିକ୍ସି (ମିକ୍ସର ଗ୍ରାଇଣ୍ଡର)ରେ ପାଉଡର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ। ପରେ ସେଥିରେ ମୁଁ ଛୋଟ (ମୁଠି ଆକୃତି)ର ଗୁଳା ତିଆରି କରିଥାଏ। ମୋର ଅପୋଙ୍ଗ ରେ ମୁଁ ଶୁଖା ହୋଇ ଗୁଣ୍ଡ ହୋଇଥିବା ଚେରମୂଳିରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ୧୫-୧୬ଟି ଗୁଳା ବ୍ୟବହାର କରିଥାଏ। ଶାଶୁ ଘରଠାରୁ ପ୍ରାୟ ଗୋଟିଏ କିଲୋମିଟର ଦୂର ଫୁଟୁକିରେ ଜନ୍ମିତ ଜୁନାଲୀ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳ ବିଷୟରେ ଖୁବ୍‌ ଭଲ ଭାବେ ପରିଚିତ।

ବାଉଁଶ ଟୋକେଇରେ ମିଶ୍ରଣକୁ ଥଣ୍ଡା ହେବା ପରେ, ଏହାକୁ ଜୁନାଲୀଙ୍କ ଘରେ ପ୍ରାୟ ୨୦ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଥଳିରେ ରଖାଯାଏ। ‘‘ଏହା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଛି କି ନାହିଁ ତାହା ମୁଁ [ପାଚନର] ଗନ୍ଧରୁ ଜାଣପାରିଥାଏ’’, ସେ କୁହନ୍ତି। ମଦ ରାନ୍ଧିବାର ଅନ୍ତିମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆସି ପହଞ୍ଚିଛି: ପାଉଁଶ, ରନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ଭାତ ଓ ଚେରମୂଳିର ପାଚନ ମିଶ୍ରଣକୁ କୋନ୍‌ ଆକୃତିର ଟୋକେଇରେ ରଖାଯାଏ, ଯାହାକୁ କଦଳୀପତ୍ରରେ ଘୋଡ଼େଇ ଏକ ଜଳପାତ୍ର ଉପରେ ଝୁଲେଇ ରଖି ଦିଆଯାଏ। ଝୁଡ଼ିରେ ପାଣି ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଏ ଯାହାଫଳରେ ମିଶ୍ରଣରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ବିୟର ତଳେ ରଖାଯାଇଥିବା ପାତ୍ରରେ ବୁନ୍ଦା ବୁନ୍ଦା ହୋଇପଡ଼ିବ । ୨୫ କିଲୋ ଚାଉଳରୁ ପ୍ରାୟ ୩୦-୩୪ ଲିଟର ଅପୋଙ୍ଗ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ।

ଅହମୀୟା ପର୍ବ – ଜାନୁଆରୀରେ ମାଘ ବିହୁ, ଏପ୍ରିଲରେ ବୋହାଗ ବିହୁ ଏବଂ ଅକ୍ଟୋବରରେ କାଟି ବିହୁ – ସମୟରେ ବିୟର ଚାହିଦା ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ବଢ଼ିଯାଏ, ଜୁନାଲୀ ଏହାର ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ ଗୋଟିଏ ଦିନରେ ସେ ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାନ୍ତି । ମିସିଂ ସମୁଦାୟର ପର୍ବ ଅଲି-ଆୟୋ ଲିଗାଙ୍ଗ ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଦେଖାଦିଏ।

ଜୁନାଲୀ ମଦ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଏବଂ ଅପୋଙ୍ଗ ବିକ୍ରି ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କାମ ମଧ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି। ସେ ନିକଟସ୍ଥ ଏକ ହୋଟେଲ ପାଇଁ ଲଣ୍ଡ୍ରି କାମ କରନ୍ତି, ମିସିଂ ଖାଦ୍ୟ ରାନ୍ଧିବା ସହିତ ପରିବେଷଣ କରନ୍ତି, ୨୦୦ରୁ ଅଧିକ କୁକୁଡ଼ା ରଖି ସେମାନଙ୍କର ଅଣ୍ଡା ବିକ୍ରି କରନ୍ତି ଏବଂ ନିକଟସ୍ଥ ଘରଗୁଡ଼ିକରେ ବାଲ୍‌ଟିରେ ଗରମ ପାଣି ଯୋଗାଇ ଦେଇଥାନ୍ତି । ସେ କୁହନ୍ତି ଯେ, ଅପୋଙ୍ଗ ତିଆରି କରିବା ଏକ ଆରାମଦାୟକ ରୋଜଗାର। ‘‘ଯଦି ମୁଁ ଏଥିରେ ୧,୦୦୦ ଟଙ୍କା ନିବେଶ କରିବି, ତା’ହେଲେ ମୁଁ ୩,୦୦୦ ଟଙ୍କା ପାଇପାରିବି,’’ ସେ କୁହନ୍ତି । ‘‘ତେଣୁ ଏହି କାମକୁ ମୁଁ ପସନ୍ଦ କରିଥାଏ।’’

ଅନୁବାଦ : ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍