ଖଣ୍ଡେ ଚିରା କାଗଜ କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ କାନ୍ଥରେ ଝୁଲି ପବନରେ ଉଡ଼ୁଛି, ଏହାର ହଳଦିଆ ପୃଷ୍ଠ ଉପରେ ଅତି ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ‘ବେଆଇନ’ ଏବଂ ‘ଜବରଦଖଲ’ ଶବ୍ଦ ଦେଖାଯାଉଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ‘ଉଚ୍ଛେଦ’ର ଚେତାବନୀ କାଦୁଅରେ ଲୁଚିଯାଇଛି । ଏକ ଦେଶର ଇତିହାସ ଏହାର କାନ୍ଥରେ ସୀମିତ ରହିପାରିବ ନାହିଁ । ଏହା ଉତ୍ପୀଡ଼ନ, ସାହସିକତା ଏବଂ ବିପ୍ଳବର ପ୍ରତୀକକୁ ପାର କରି ଦୁର୍ବଳ ସୀମାଠାରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ଏବଂ  ଆକାଶରେ ଉଡ଼ି ବୁଲିଥାଏ।

ସେ ସଡ଼କ ଉପରେ ପଥର ଏବଂ ଇଟା ଗଦା ହୋଇଥିବା ଦେଖୁଛି । ରାତିରେ ତା’ ଘର ଭାବେ ବଦଳି ଯାଇଥିବା ଦୋକାନରେ ମାତ୍ର ଏତିକି ବଞ୍ଚିଛି । ୧୬ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏଠାରେ ସେ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଚା’ ପିଉଥିଲା ଏବଂ ଦିନରେ ଅନେକ ଲୋକଙ୍କୁ ଚପଲ ବିକ୍ରି କରୁଥିଲା । ଆଜବେଷ୍ଟସ ଛାତ, ସିମେଣ୍ଟ ସ୍ଲାବ ଏବଂ ବଙ୍କା ହୋଇଯାଇଥିବା ଲୁହା ରଡ଼ ମଧ୍ୟରେ ଫୁଟପାଥ ଉପରେ ତା’ର ସାଧାରଣ ସିଂହାସନ - ଧ୍ୱଂସ ପାଇଯାଇଥିବା ଏକ ସମାଧି ଭଳି ଦିଶୁଛି ।

ଏକଦା ଏଠାରେ ଜଣେ ବେଗମ ରହୁଥିଲେ । ଅୱଧର ରାଣୀ ବେଗମ ହଜରତ ମହଲ । ସେ ନିଜ ଘରକୁ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଠାରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ଲାଗି ସାହସର ସହ ଲଢ଼େଇ ଲଢ଼ିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇ ନେପାଳରେ ଆଶ୍ରୟ ନେବାକୁ ପଡ଼ିଲା । ଉପନିବେଶବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିବା ଏହି ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ, ଅନେକ ଦିନ ଧରି ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିପାରିନାହାନ୍ତି । ତାଙ୍କର ଐତିହ୍ୟକୁ ନଷ୍ଟ କରି ଦିଆଯାଇଛି ଏବଂ ଲିଭାଇ ଦିଆଯାଇଛି, କିନ୍ତୁ ସୀମା ଆରପଟେ ଶୀତଳ ପାହାଡ଼ରେ ତାହା ଏବେ ବି ଉଜ୍ଜିବୀତ ହୋଇ ରହିଛି ।

ଏମିତି ଅଗଣିତ ସମାଧି ରହିଛି, ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ପ୍ରତିରୋଧର ଅବଶେଷକୁ ଏମିତି ଭାବେ ଗଭୀର ଗର୍ତ୍ତରେ ପୋତି ଦିଆଯାଇଛି । କିନ୍ତୁ ଅହଂକାର ଓ ଘୃଣାର ଏହି ମାଟିକୁ ଅପସାରଣ କରିବା ଲାଗି କୌଣସି ବୁଲଡୋଜର ନାହିଁ, ପ୍ରତିରୋଧର ଏହି ବିସ୍ମୃତ ମୁଠାକୁ ଖୋଳିବା ପାଇଁ କୌଣସି ମେସିନ ନାହିଁ । ଏମିତି କୌଣସି ବୁଲଡୋଜର ନାହିଁ ଯାହା ଉପନିବେଶବାଦର ଇତିହାସକୁ ଭାଙ୍ଗି ସେହି ସ୍ଥାନରେ ନିର୍ଯାତିତଙ୍କ ସ୍ୱରକୁ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିପାରିବ । ଅନ୍ୟାୟ ବିରୋଧରେ ଛିଡ଼ା ହେବାକୁ କୌଣସି ବୁଲଡୋଜର ନାହିଁ । ଏବେ ନାହିଁ ।

ଗୋକୁଳ ଜି.କେ. କବିତା ଆବୃତ୍ତି କରୁଥିବା ଶୁଣନ୍ତୁ

ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଳିତ ପଶୁ

ଏକ ଅଜବ ପଶୁ ଦେଖାଦେଲା
ମୋ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଅଗଣାରେ,
ତା’ର ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଚମଡ଼ା ଥିଲା, ସେ ନାଚୁଥିଲା ।
ଶେଷ ଭୋଜନର ରକ୍ତ ମାଂସ
ଏବେ ବି ତା’ର ପଞ୍ଝା ଓ ଦାନ୍ତରେ ଲାଗିଛି ।
ସେହି ପଶୁ କର୍କଶ ଶବ୍ଦ କଲା
ମୁଣ୍ଡ ଉଠାଇଲା
ଆଉ ମୋ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଛାତି ଉପରକୁ ଝପଟି ଆସିଲା।
ତା’ର କଙ୍କାଳକୁ ଭେଦି ଗଲା,
ହୃତପିଣ୍ଡକୁ ଚିରିଦେଲା ।
ବେପରୁଆ, ସମ୍ରାଟଙ୍କ ପାଳିତ ପଶୁ
ତା’ର ହୃତପିଣ୍ଡକୁ କାଢ଼ି ଆଣିଲା
ନିଜର କଳଙ୍କି ଲଗା ହାତରେ ।
ଓଃ, ସେହି ନିଷ୍ଠୁର ପଶୁ!
ହେଲେ, ତା’କୁ ନିରାଶ କରି ଆଉ ଏକ ନୂଆ ହୃତପିଣ୍ଡ କଅଁଳିଲା
ମୋ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଛାତିର ଅନ୍ଧାରୁଆ କଙ୍କାଳରେ ।
ଚିତ୍କାର କରି, ପଶୁଟି ଆଉ ଏକ ହୃତପିଣ୍ଡକୁ ଚିରିଦେଲା ।
ହେଲେ ତା’ ସ୍ଥାନରେ ପୁଣି ଗୋଟିଏ ହୃତପିଣ୍ଡ କଅଁଳିଲା ।
ଆଉ ଏକ ଲାଲ, ଜୀବନରେ ଭରପୂର
କାରଣ ଭସ୍ମ କରି ଦିଆଯାଇଥିବା ସବୁ ହୃତପିଣ୍ଡ ସ୍ଥାନରେ ଆଉ ଏକ ନୂଆ ଥିଲା।
ଏକ ନୂଆ ହୃତପିଣ୍ଡ, ଏକ ନୂଆ ବୀଜ,
ଏକ ନୂଆ ଫୁଲ, ନୂଆ ଜୀବନ,
ଏକ ନୂଆ ଦୁନିଆ ।
ଏକ ଅଜବ ପଶୁ ଦେଖାଦେଲା
ମୋ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ଅଗଣାରେ,
ଚୋରି କରି ନେଇଥିବା ହୃତପିଣ୍ଡ ହାତରେ ଧରି ଏକ ମଲା ପଶୁ ।

ଅନୁବାଦ: ଓଡ଼ିଶାଲାଇଭ୍‍

Poem and Text : Gokul G.K.

গোকুল জি. কে. কেরালার তিরুবনন্তপুরম নিবাসী ফ্রিল্যান্স সাংবাদিক।

Other stories by Gokul G.K.
Illustration : Labani Jangi

২০২০ সালের পারি ফেলোশিপ প্রাপক স্ব-শিক্ষিত চিত্রশিল্পী লাবনী জঙ্গীর নিবাস পশ্চিমবঙ্গের নদিয়া জেলায়। তিনি বর্তমানে কলকাতার সেন্টার ফর স্টাডিজ ইন সোশ্যাল সায়েন্সেসে বাঙালি শ্রমিকদের পরিযান বিষয়ে গবেষণা করছেন।

Other stories by Labani Jangi
Translator : OdishaLIVE

This translation was coordinated by OdishaLIVE– a dynamic digital platform and creative media and communication agency based out of Bhubaneswar. It handles news, audio-visual content and extends services in the areas of localization, video production and web & social media.

Other stories by OdishaLIVE