હિમાચલ પ્રદેશના લાહૌલ–સ્પીતિ જિલ્લામાં પશુપાલક અને ખેડૂત એવા છેરિંગ અંગદુઈ કહે છે, “લગભગ ૩૦ વર્ષ પહેલાં સ્પીતિમાં ભારે બરફ પડતો હતો. તે હરિયાળું હતું અને ઘાસ પણ સારું હતું.”

આ ૪૩ વર્ષીય લંગ્ઝામાં રહે છે, જે દરિયાની સપાટીથી ૧૪,૫૦૦ ફૂટ ઉપર આવેલું છે અને ૧૫૮ લોકો ત્યાં વસવાટ કરે છે, ( ૨૦૧૧ની વસ્તીગણતરી મુજબ). તેમાંના મોટા ભાગના લોકો રાજ્યમાં અનુસૂચિત જનજાતિ તરીકે સૂચિબદ્ધ ભોટ સમુદાયના છે. ગામના રહેવાસીઓ મોટાભાગે ખેતી, પશુપાલન અને સ્પીતિની મુલાકાતે આવતા પ્રવાસીઓનું સંચાલન કરવાનું કામ કરે છે.

જુલાઈ ૨૦૨૧ના અંતમાં, અમે છેરિંગને અને લંગ્ઝામાં ઢોર, ઘેટાં અને બકરાંના પશુધનને સંભાળતા કેટલાક પશુપાલકોને મળ્યા. તેમણે તેમના પ્રાણીઓ માટે હવે ઘાસ શોધવા માટે વધુ અંતરની મુસાફરી કરવી પડે છે તેની વાત કરી.

છેરિંગ કહે છે, “હવે અહીં પર્વતોમાં ઓછો બરફ પડે છે. અહીં વરસાદ પણ બહુ વધારે નથી પડતો. તેથી હવે વધારે ઘાસ ઉગતું નથી. આ કારણે અમારે પ્રાણીઓને ચરાવવા માટે વધુ ઊંચાઈએ લઈ જવાં પડે છે.”

વીડિઓ જુઓ: ઘાસની શોધમાં

સ્પીતિ હિમાચલ પ્રદેશના ઉત્તર–પૂર્વ ભાગમાં આવેલું છે. તેમાં વધારે ઊંચાઈવાળી ખીણો અને અનેક નદીઓ છે. આ પ્રદેશમાં ઠંડા રણ જેવું વાતાવરણ છે, જે ભારતના બાકીના પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે — ખાસ કરીને ઉનાળાના ગરમ મહિનાઓમાં. મુલાકાતીઓ અહીં રાત્રે સ્વચ્છ આકાશમાં દેખાતી આકાશગંગાની ઝલક પણ જોઈ શકે છે.

આ ફિલ્મમાં બતાવેલ પશુપાલકની વાર્તા આપણને બતાવે છે કે અનિયમિત હિમવર્ષાની ભાતના લીધે કેવી રીતે છેરિંગ અને તેમના સાથી પશુપાલકોના જીવન અને આજીવિકાને અસર કરી છે.

ચિંતીત ચહેરે તેઓ પૂછે છે, “અમે [ગામવાસીઓ] વિચારીએ છીએ કે આવનારા વર્ષોમાં કંઈક થશે અને અહીંયાં ભેડ બકરીઓ [ઘેટાં અને બકરાં] લુપ્ત થઈ જશે કારણ કે અમારી પાસે વધારે ઘાસ બાકી નથી. અમે તે ક્યાંથી મેળવીશું?”

Langza village is situated at an altitude of 14,500 ft above sea level in Lahaul-Spiti district of Himachal Pradesh. There are about 32 households in the village and 91 per cent of the people here belong to the Bhot community, listed as scheduled tribe in the state
PHOTO • Naveen Macro

હિમાચલ પ્રદેશના લાહૌલ - સ્પીતિ જિલ્લાનું લંગ્ઝા ગામ સમુદ્ર સપાટીથી 14,500 ફૂટની ઊંચાઈએ આવેલું છે . ગામમાં લગભગ 32 પરિવારો રહે છે અને અહીંના 91 % લોકો ભોટ સમુદાયના છે , જે રાજ્યમાં અનુસૂચિત જનજાતિ તરીકે સૂચિબદ્ધ છે

All livestock in the village are gathered together to leave with Chhering and others to graze in the mountains
PHOTO • Naveen Macro

ગામના તમામ પશુધન છેરિંગ અને અન્ય લોકો સાથે પહાડોમાં ચરવા માટે એકઠા થયા છે

Chhering’s daughter Tanzin Lucky sometimes travels with the animals. “Lack of water causes the earth to dry and crack over time,” said Chhering
PHOTO • Sanskriti Talwar

છેરિંગનાં પુત્રી તાન્ઝીન લકી ક્યારેક પ્રાણીઓ સાથે મુસાફરી કરે છે . છેરિંગે કહ્યું , ' પાણીની અછતને કારણે જમીન સમય જતાં સૂકાઈ જાય છે અને તેમાં તિરાડ પડી જાય છે'

The village sheep, goats, cattle and donkeys moving towards high altitude areas in search of grazing grounds
PHOTO • Naveen Macro

ગામનાં ઘેટાં , બકરાં , ઢોર અને ગધેડાં ચરવાનાં મેદાનોની શોધમાં ઊંચાઈવાળા વિસ્તારો તરફ આગળ વધી રહ્યાં છે

Chhering Angdui and other herders waiting for all the animals to gather to take them for grazing to higher pastures
PHOTO • Naveen Macro

છેરિંગ અંગદુઈ અને અન્ય પશુપાલકો બધા પ્રાણીઓને ઊંચા ગોચરમાં ચરવા લઈ જવા માટે એકઠા થવાની રાહ જોઈ રહ્યા છે

Animals from Langza village grazing in the high altitude areas of Himachal Pradesh
PHOTO • Naveen Macro

હિમાચલ પ્રદેશના ઊંચાઈવાળા વિસ્તારોમાં ચરતા લંગ્ઝા ગામના પ્રાણીઓ

Animals returning to the village in the evening after grazing
PHOTO • Naveen Macro

ચરીને સાંજે ગામમાં પાછા ફરતાં પશુઓ

Chhering Angdui is a farmer and has two cows and a donkey. He worries that livestock will go extinct in Spiti due to global warming
PHOTO • Naveen Macro

છેરિંગ અંગદુઈ ખેડૂત છે અને તેમની પાસે બે ગાયો અને એક ગધેડો છે . તેમને ચિંતા છે કે ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે સ્પીતિમાં પશુધન લુપ્ત થઈ જશે

A glimpse of the Milky Way galaxy visible in the clear night skies
PHOTO • Naveen Macro

રાત્રિના સ્વચ્છ આકાશમાં દેખાતી આકાશગંગાની એક ઝલક

અનુવાદક: ફૈઝ મોહંમદ

Sanskriti Talwar

সংস্কৃতি তলওয়ার নয়া দিল্লি-ভিত্তিক স্বতন্ত্র সাংবাদিক এবং ২০২৩ সালের পারি-এমএমএফ ফেলোশিপ প্রাপক রিপোর্টার।

Other stories by Sanskriti Talwar
Photographs : Naveen Macro

নবীন ম্যাক্রো দিল্লি-ভিত্তিক স্বতন্ত্র চিত্রসাংবাদিক, তথ্যচিত্র নির্মাতা এবং ২০২৩ সালের পারি-এমএমএফ ফেলোশিপ প্রাপক রিপোর্টার।

Other stories by Naveen Macro
Text Editor : Vishaka George

বিশাখা জর্জ পারি’র বরিষ্ঠ সম্পাদক। জীবিকা এবং পরিবেশ-সংক্রান্ত বিষয় নিয়ে রিপোর্ট করেন। পারি’র সোশ্যাল মিডিয়া কার্যকলাপ সামলানোর পাশাপাশি বিশাখা পারি-র প্রতিবেদনগুলি শ্রেণিকক্ষে পৌঁছানো এবং শিক্ষার্থীদের নিজেদের চারপাশের নানা সমস্যা নিয়ে প্রতিবেদন তৈরি করতে উৎসাহ দেওয়ার লক্ষ্যে শিক্ষা বিভাগে কাজ করেন।

Other stories by বিশাখা জর্জ
Translator : Faiz Mohammad

Faiz Mohammad has done M. Tech in Power Electronics Engineering. He is interested in Technology and Languages.

Other stories by Faiz Mohammad