"ಪಟ್ಟಾ ಹೊಂದಿರುವ ಭೂಮಾಲೀಕರಿಗಿಂತ ನಮಗೆ ಕಡಿಮೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಏಕೆ ಹೀಗೆ?" ಎಂದು 55 ವರ್ಷದ ತುರ್ಕಾ ಬಾಬುರಾವ್ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬಾಬುರಾವ್ ಗುಂಟೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸುಮಾರು 4,800 ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ರಾಯಪುಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಎಕರೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಜಮೀನು ಹೊಂದಿರುವ ದಲಿತ ರೈತ. ಹೊಸ ವಿಶ್ವ ದರ್ಜೆಯ ರಾಜಧಾನಿ ಅಮರಾವತಿ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಭೂಮಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಭೂಮಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವ ರೈತರಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿರುವುದರ ಕುರಿತು ಅವರು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. "ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ನಮ್ಮ ಜಮೀನುಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಫಲವತ್ತಾದವು ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ಕೃಷ್ಣೆಯ ದಡದಲ್ಲಿವೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಬಾಬುರಾವ್ ಮತ್ತು ಅವರಂತಹ ದಲಿತ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗಗಳ 800 ರೈತರು ರಾಯಪುಡಿಯ ಇನಾಂ ಭೂಮಾಲೀಕರ ರೈತರ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಭೂ ಸುಧಾರಣೆ (ಕೃಷಿ ಹಿಡುವಳಿಗಳ ಮೇಲಿನ ಮಿತಿಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, 1973ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಈ ರೈತರಿಗೆ ರಾಯಪುಡಿಯ ಕೃಷ್ಣಾ ಮತ್ತು ಅದರ ದ್ವೀಪಗಳ ದಡದಲ್ಲಿ (ಈ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು Assigned Lands ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) 'ಇನಾಮು' (ಅಂದಾಜು 2000 ಎಕರೆ) ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಈ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಬಹುತೇಕ ಕುಟುಂಬಗಳು ದಲಿತ ಅಥವಾ ಇತರೆ ಹಿಂದುಳಿದ ಜಾತಿಗಳಿಂದ ಬಂದಿವೆ.
‘‘ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಿಗುವ ಮುನ್ನವೇ ಹಲವು ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಈ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೇವೆ. ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ ನಮಗೆ ಪಟ್ಟಾ ನೀಡಿ ಈ ಜಮೀನುಗಳ ಒಡೆತನವನ್ನು ನಮಗೆ ನೀಡಿದರು ಎಂದು ಬಾಬುರಾವ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಅಸೈನ್ಡ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ (ವರ್ಗಾವಣೆ ನಿಷೇಧ) ಕಾಯಿದೆ, 1977ರ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಅವುಗಳನ್ನು ಒಬ್ಬ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರಿಂದ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ರವಾನಿಸಬಹುದು.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸರ್ಕಾರವು ತನ್ನ ' ಗ್ರೀನ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ' ರಾಜಧಾನಿಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮೊದಲ ಹಂತಕ್ಕಾಗಿ 33,000 ಎಕರೆಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಪ್ರಕಾರ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 10,000 ಎಕರೆಗಳನ್ನು ಇನಾಂ ಭೂಮಿಯಾಗಿ ಹಂಚಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು, ಉಳಿದವು ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಕಮ್ಮಾ, ಕಾಪು ಮತ್ತು ರೆಡ್ಡಿ ರೈತರು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಪಟ್ಟಾ ಜಮೀನುಗಳಾಗಿವೆ.
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಿಂದಲೂ ಕಳೆದ ಮೂರು ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಈ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದೇವೆ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ರಾಯಪುಡಿ ಗ್ರಾಮದ ತುರ್ಕಾ ಬಾಬುರಾವ್. ರಾಯಪುಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು 10,000 ಎಕರೆ 'ಇನಾಮು' ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ
ಭೂ ಸ್ವಾಧೀನ, ಪುನರ್ವಸತಿ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯೋಚಿತ ಪರಿಹಾರ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು (ಎಲ್ಎಆರ್‌ಆರ್) 2013ರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರೆ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿಗಾಗಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ತನ್ನದೇ ಆದ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪೂಲಿಂಗ್ ಸ್ಕೀಮ್ (ಎಲ್ಪಿಎಸ್) ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ಎಲ್ಪಿಎಸ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ, ಪೀಡಿತರಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 70 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರ ಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಸತಿ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಎಆರ್‌ಆರ್ ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿದ ಸುರಕ್ಷತೆಗಳು ಮತ್ತು ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಜನವರಿ 2015ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಎಲ್ಪಿಎಸ್, ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಮಿಕರಂತಹ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತರಾಗಿರುವ ಇತರರನ್ನು ಹೊರಗಿಡುತ್ತದೆ. ಭೂಮಾಲೀಕರು ತಮ್ಮ ನಿವೇಶನಗಳನ್ನು 'ಸ್ವಇಚ್ಛೆಯಿಂದ' ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ವಿತ್ತೀಯ ಪರಿಹಾರದ ಬದಲು ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ 'ಪುನರ್ರಚಿಸಿದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ' ನಿವೇಶನವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಫೆಬ್ರವರಿ 17, 2016ರಂದು, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರದ ಪೌರಾಡಳಿತ ಮತ್ತು ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆ ಆದೇಶವೊಂದನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು, ಅದರ ಪ್ರಕಾರ 'ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ' ನೀಡಲಾದ ಪ್ರತಿ ಎಕರೆ ಪಟ್ಟಾ ಭೂಮಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ, ಭೂಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ 1,000 ಚದರ ಗಜದ ವಸತಿ ನಿವೇಶನ ಮತ್ತು 450 ಚದರ ಗಜದ ವಾಣಿಜ್ಯ ನಿವೇಶನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅಂಗಡಿ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬಹುದು. ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪೂಲಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ ಅಥವಾ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ರೀಜನ್ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಅಥಾರಿಟಿ (ಎಪಿಸಿಆರ್‌ಡಿಎ) ಉಳಿದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ರಸ್ತೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳು, ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ನಾಗರಿಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತದೆ.
ಇನಾಮು ಭೂಮಿಯ ಒಂದು ಎಕರೆ ಭೂಮಿಗೆ, ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು 800 ಚದರ ಗಜ ವಸತಿ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು 250 ಚದರ ಗಜ ವಾಣಿಜ್ಯ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಪರಿಹಾರವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಇನಾಮು ಜಮೀನುಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರವು ಇನ್ನೂ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದು, ಪರಿಹಾರವಾಗಿ 500 ಚದರ ಅಡಿ ವಸತಿ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು 100 ಚ.ಅ. ಅಂಗಳವು ವಾಣಿಜ್ಯ ಭೂಮಿ ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ.
2014 ರಲ್ಲಿ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕಾಗಿ 'ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪೂಲಿಂಗ್' ಕಸರತ್ತು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮೊದಲು, ಕೃಷ್ಣಾ ನದಿಯ ಉತ್ತರ ದಂಡೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿನ ಸೊಂಪಾದ 'ಇನಾಮು' ಭೂಮಿಗಳ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು
ಆದಾಗ್ಯೂ, ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಾ ಹೊಂದಿರುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರಿಗೆ, ಸಂಭಾವನೆಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಸಮಂಜಸವಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ. ''ಇಂದು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಾವು ತುಂಬಾ ಶ್ರಮಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಅವರು [ಇನಾಮ್ ಜಮೀನಿನ ಮಾಲೀಕರು] ಬಡವರಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಉಚಿತವಾಗಿ ಪಡೆದರು. ಅದೇ ಅಳತೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಹೇಗೆ ಅಳೆಯಬಹುದು?” ಎಂದು ರಾಯಪುಡಿಯ ಕಮ್ಮ ರೈತರೊಬ್ಬರು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಗುರುತನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಲು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ.
ರಾಯಪುಡಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ಐದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಉದ್ದಂಡರಾಯುನಿಪಲೆಂನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಾ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅನುಮೋಲು ಗಾಂಧಿ ಅವರು ಪರಿಸರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ಕೃಷ್ಣೆಯ ದಡದ ಗದ್ದೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬೃಹತ್ ರಾಜಧಾನಿಯು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದಾದ ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯವರು [ಚಂದ್ರಬಾಬು ನಾಯ್ಡು] ಪಟ್ಟಾ ಭೂಮಾಲೀಕರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡುವಂತೆ ಮನವೊಲಿಸಲು ಮಾಡಿದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಪರಿಹಾರವು ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಪಟ್ಟಾ ಭೂಮಾಲೀಕರು ತಮ್ಮ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ನೀಡಲು ಒಪ್ಪುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರು ಇನಾಮು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು ಬಡವರಿಗೆ ನೀಡಿದ ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ."
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತೆಲಂಗಾಣದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭೂಸ್ವಾಧೀನದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡ ಜನರನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿರುವ ರವಿಕುಮಾರ್ ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ಈ ಸರ್ಕಾರಿ ಆದೇಶವು [ವಿಭಿನ್ನ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವುದು] ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನಿನ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವೂ ಅಲ್ಲ. 2004ರಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ಚೆವೆಲಾ ವಿಭಾಗದ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ಅಧಿಕಾರಿ ವಿರುದ್ಧ ಮೇಕ್ಲಾ ಪಾಂಡು ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಇನಾಮು ಹಾಗೂ ಪಟ್ಟಾ ಜಮೀನುಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಸಮಾನ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತ್ತು.
ನ್ಯಾಯಾಲಯದ
ತೀರ್ಪುಗಳು ಮತ್ತು ಎಲ್ಎಆರ್‌ಆರ್ ಕಾಯ್ದೆಯ
ಜೊತೆಗೆ, ಜೂನ್ 2016ರಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರದ ಕಂದಾಯ ಇಲಾಖೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಆದೇಶದಲ್ಲಿ (ಜಿಒ
ಸಂಖ್ಯೆ 259) ಇನಾಮು ಜಮೀನು
ಹೊಂದಿರುವವರಿಗೆ ಪಟ್ಟಾ ಭೂಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಹಾರ ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಆದರೆ ಅದು
ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ, "ಒಂದು ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆ
ಅಥವಾ ನಿಗಮಕ್ಕೆ ಪರಭಾರೆ ಮಾಡಲು ಇನಾಮು ಭೂಮಿಗಳು
ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಾಗ, ಪಟ್ಟಾ [ಭೂಮಿಗಳ] ಷರತ್ತುಗಳಿಗೆ
ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು [ಹಿಂದಕ್ಕೆ]" ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಎಡ: ಆತಂಕಗೊಂಡಿರುವ ತೋಕಲ್ ಪುಲ್ಲಾರಾವ್ ಅವರು 2016ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು 6 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ- ಸದ್ಯ ಈ ಜಮೀನಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯ ಎಕರೆಗೆ 5 ಕೋಟಿ ರೂ. ಬಲ: ಪಾಸ್‌ಬುಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಪುಲಿ ಚಿನಾ ಲಾಜರಸ್ ಪಟ್ಟಾ
ರಾಯಪುಡಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಾಬುರಾವ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಪಟ್ಟಾ ಮತ್ತು ಇನಾಮು ಜಮೀನುಗಳ ಸುಮಾರು 4,000 ಮಾಲೀಕರು ಎಲ್ಪಿಎಸ್ ಅನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಅವರು ಸಭೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಅವರು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಪತ್ರ ಬರೆದರು. ಬೇರೆ ದಾರಿಯೇ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಸರ್ಕಾರ ಎಲ್ಎಆರ್‌ಆರ್ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. ನಂತರ ರೈತರು - ವಿವಿಧ ಹಳ್ಳಿಗಳ ವಿವಿಧ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ - ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಹೈಕೋರ್ಟಿಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಎಲ್ಎಆರ್‌ಆರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಭೂ ಸ್ವಾಧೀನದ ಬಗ್ಗೆ ಜೂನ್ 2017ರಿಂದ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ಪಡೆದರು.
ಕೃಷ್ಣಾನದಿಯ ಉತ್ತರದ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ರಾಯಪುಡಿ, ಉದ್ದಂಡರಾಯುನಿಪಾಲೆಂ ಮತ್ತು ವೆಂಕಟಪಾಲೆಂ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿನ ಭೂಮಿಗಳು ರಾಜ್ಯದ ಭವಿಷ್ಯದ ನದಿ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವಲ್ಲಿ ಅಮೂಲ್ಯವಾಗಿವೆ. ಸಿಂಗಾಪುರದ ಕೆಲವು ನಿರ್ಮಾಣ ಕಂಪನಿಗಳ ಜಂಟಿ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಿಂದ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾದ ಮಾಸ್ಟರ್ ಪ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ 'ಸೀಡ್‌ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್' ಅನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಪರಂಪರೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು 1,600 ಎಕರೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುವುದು. ಯೋಜನೆಯು ಜಲಕ್ರೀಡಾ ಕೇಂದ್ರಗಳು, ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡೆಗಳ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಮತ್ತು ನದಿ ತೀರದ ಗಾಲ್ಫ್ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಜಧಾನಿಯ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಕಂಪನಿಗಳು ತಮ್ಮ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು 6,000 ದಿಂದ 10,000 ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಎಂದು ವಿವಿಧ ಸುದ್ದಿ ವರದಿಗಳು ತಿಳಿಸಿವೆ. ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ನಡುವಿನ ತಿಳುವಳಿಕಾ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕಗೊಳಿಸದ ಕಾರಣ ನಿಖರವಾದ ಸಂಖ್ಯೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.
ರಾಯಪುಡಿಯ ಇನಾಂ ಜಮೀನುದಾರ ರೈತರ ಕ್ಷೇಮಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯ ಬಾಬುರಾವ್ ಅವರ ಸ್ನೇಹಿತ ಹಾಗೂ ರೈತ ತೋಕಲ್ ಪುಲ್ಲಾರಾವ್. ಅವರಿಗೆ 0.77 ಎಕರೆ ಜಮೀನಿತ್ತು. 2016ರಲ್ಲಿ ಪುಲ್ಲಾರಾವ್ ಅವರು ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ರೋಕರ್ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಸುಮಾರು 6 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗೆ (ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇಂತಹ ವಹಿವಾಟು ನಡೆಸುವಂತಿಲ್ಲ) ಜಮೀನನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಸದ್ಯ ಈ ಜಮೀನಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯ ಎಕರೆಗೆ 5 ಎಕರೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಎಡ: ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಭೂ ಸ್ವಾಧೀನವನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಬಲ: ಉದ್ದೇಶಿತ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸ್ಮಾರಕ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವ ಸೂಚನಾ ಫಲಕ
‘‘ಈ ಜಮೀನು ತಮಗೆ ಸೇರಿದ್ದು ಎಂದು ಸರಕಾರ ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಪರಿಹಾರ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಭಯ ಕಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ನಮಗೆ ನೀಡಿರುವುದರಿಂದ ಸರ್ಕಾರವು ಅವುಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಕಂದಾಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಹೇಳಿದ್ದರು” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಪುಲ್ಲಾರಾವ್. “ಈಗ ನಮಗೆ ಯಾವ ಕಾನೂನು ತಿಳಿದಿದೆ? ಇದರಿಂದಾಗಿ ನನಗೆ ಚಿಂತೆಯಾಯಿತು. ದಲ್ಲಾಳಿಗಳು ಪುಲ್ಲಾರಾವ್ ಅವರಂತಹ ರೈತರ ಮನದಲ್ಲಿದ್ದ ಭಯವನ್ನು ದುರುಪಯೋಘ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಈ ದಲ್ಲಾಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಆಡಳಿತಾರೂಢ ತೆಲುಗು ದೇಶಂ ಪಕ್ಷದ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ ಅನಾಮಧೇಯರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ರೈತರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಸ್ವತಃ ದಲ್ಲಾಳಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
2014ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಜನಾಂದೋಲನಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿಯ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯ ಸಮಿತಿಯು 2014ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3,500 ಎಕರೆ ಬಹುಮಾನದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು, ಈ ಒಂದು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ 4,000 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ವಹಿವಾಟು ನಡೆದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಂದಾಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ದಲ್ಲಾಳಿಗಳ ಷಡ್ಯಂತ್ರವೇ ಕಾರಣ ಎಂದು ಸಮಿತಿ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.
ಪುಲ್ಲಾರಾವ್ ಹೇಳುವಂತೆ, ಅಮರಾವತಿಯನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರೂ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಸೀಮಿತ ಬಡಾವಣೆಗಳ ನಗರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ‘‘ಈ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲೂ ಜಾತಿ ಬೇಧಗಳು ಉಳಿದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಇನಾಮು ಜಮೀನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿವೇಶನ ಹಾಗೂ ಪಟ್ಟಾದಾರರಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿವೇಶನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ, ಜಾತಿಯ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ಗ್ರಾಮವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ.”
2017ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 14ರಂದು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಚಂದ್ರಬಾಬು ನಾಯ್ಡು ಅವರು ನೂತನ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಡಾ.ಬಿ.ಆರ್.ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ 125 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆಗೆ ಶಂಕುಸ್ಥಾಪನೆ ನೆರವೇರಿಸಿದ್ದರು. ಈ 20 ಎಕರೆ ಜಾಗವನ್ನು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಸ್ಮೃತಿವನಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಮೆಗಾಗಿ 100 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಮಾಧ್ಯಮ ವರದಿಗಳು ತಿಳಿಸಿವೆ. ಶಿಲಾನ್ಯಾಸ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳು, ಅಮರಾವತಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದಖ್ಖನ್ ಪ್ರದೇಶದ 2ನೇ ಶತಮಾನದ ಬೌದ್ಧ ಶಾತವಾಹನ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಿಂದ ಅಮರಾವತಿ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.
ಆದರೆ, ಬಾಬುರಾವ್ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ, "ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ನೀವು ಅನುಸರಿಸದಿರುವಾಗ ಮತ್ತು ಬಡವರು ಮತ್ತು ದಲಿತರನ್ನು ಎರಡನೇ ದರ್ಜೆಯ ಪ್ರಜೆಗಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿರುವಾಗ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾನಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಯಾವ ಅರ್ಥವಿದೆ?"
ಮುಖಪುಟ ಚಿತ್ರ: ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅನುಮೋಲು
ಈ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನಷ್ಟು:
'ಸರ್ಕಾರ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ನೀಡಲಿ'
ಏರುತ್ತಿರುವ ಭೂಮಿಯ ಬೆಲೆಗಳು, ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವ ಕೃಷಿ ಸಂಪತ್ತು
ಮೆಗಾ ರಾಜಧಾನಿ ನಗರ, ಕಡಿಮೆ ವೇತನ ಪಡೆಯುವ ವಲಸೆ ಕಾರ್ಮಿಕರು
ಅನುವಾದ: ಶಂಕರ. ಎನ್. ಕೆಂಚನೂರು
